web only

Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ είναι ο πιο γνωστός εν ζωή ισπανός σκηνοθέτης. Βραβευμένος με Όσκαρ, έχει από χρόνια το δικό του επίθετο. Λέμε και γράφουμε: «αλμοδοβαρικό σύμπαν», «αλμοδοβαρικής εμπνεύσεως», για να υπονοήσουμε τον κόσμο, πολύχρωμο και σύνθετο, όπως τον αναπαριστά στις ταινίες του.

Ο Αλμοδόβαρ κυκλοφόρησε πέρυσι στην Ισπανία ένα βιβλίο με τίτλο El ultimo Sueno (Το τελευταίο όνειρο), με ιστορίες γραμμένες σε διάστημα πέντε δεκαετιών. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα, σε μετάφραση Μαρίας Παλαιολόγου. Προ ημερών, η εφημερίδα Αthens Voice και ο ραδιοφωνικός σταθμός Athens Voice Radio οργάνωσαν μια λογοτεχνική και μουσική βραδιά με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου. Ωραία πρωτοβουλία.

Αυτό που δεν ήταν ωραίο ήταν η ανάγνωση, στη διάρκεια της βραδιάς, μιας ανοιχτής επιστολής αγάπης από τον φιλόσοφο Πολ Πρεθιάδο προς τον Αλμοδόβαρ, την οποία είχε νωρίτερα  δημοσιεύσει η γαλλική εφημερίδα Libération (6/4/2024). Παρατίθενται αποσπάσματα όπως διαβάστηκαν στην εκδήλωση και αναδημοσιεύθηκαν στην Athens Voice:

Όλες οι γυναίκες στις ταινίες σου είναι λίγο τρανς, και όπως η Agrado έτσι και η μητέρα μου, είναι ακόμα πιο αυθεντικές γιατί μοιάζουν σαν να ονειρεύτηκαν τον εαυτό τους.

Και πιο κάτω:

Αν δεν σου χρωστάω τη ζωή μου, σου χρωστάω τουλάχιστον την εικόνα, το ψαλίδι που με έκοψε και την κόλλα που με ξανακόλλησε. Θα έλεγα, τέλος, ότι ήσουν κάτι παραπάνω από μητέρα για μένα. Και όχι παράλληλη, αλλά κάθετη. Μία από αυτές τις μητέρες που συναντάς και σε βάζουν σε ένα νέο μονοπάτι.

Έχω δει πολλές ταινίες του Αλμοδόβαρ, θυμάμαι ακόμη το πλήθος από τον κινηματογράφο Ιντεάλ της Πανεπιστημίου τον χειμώνα του 1989 που περίμενε με μεγάλο ενδιαφέρον να δει τις Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης. Μετά λόγου γνώσεως, θυμάμαι πολλές από τις ηρωίδες των ταινιών του που δεν είναι τρανς.

Αν ο Πρεθιάδο τις βλέπει όλες λίγο τρανς, είναι δικαίωμά του. Μήπως όμως το γεγονός έχει σχέση με το ότι ο ίδιος είναι τρανς άνδρας;

Γεννημένος το 1970 ως Μπεατρίθ, ο Πρεθιάδο προσδιορίζεται από το 2014 ως Πολ. Με λαμπρές σπουδές φιλοσοφίας μεταξύ άλλων και στο αμερικανικό πανεπιστήμιο Πρίνστον, ο Πρεθιάδο είναι συγγραφέας, εικαστικός επιμελητής (ήταν και στην Documenta 14 της Αθήνας, 2017), φιλόσοφος και εσαεί provocateur. Κανένα πρόβλημα με όλα αυτά.

Μόνο που στις 25 Νοεμβρίου 2019, σε ένα άρθρο γνώμης στην ισπανική εφημερίδα El Pais, o Πρεθιάδο υποστήριξε ότι «η ετεροφυλοφιλία είναι επικίνδυνη» και ότι «οι γυναίκες πρέπει να πάρουν τα όπλα». Μετά την κατακραυγή που προκάλεσε το άρθρο, η τότε διευθύντρια της εφημερίδας, η Σολεδάδ Γκαγέγκο -Ντίαθ, αναγκάστηκε να το αποσύρει από την ιστοσελίδα και να ζητήσει επωνύμως συγγνώμη από τους αναγνώστες.

H Iσπανία είναι φιλελεύθερη δημοκρατία και εξ όσων γνωρίζω δεν ασκήθηκε δίωξη στον Πρεθιάδο για υποκίνηση μίσους κατά των ανδρών. Αλλά ακόμη και αν ασκείτο, αυτή θα αφορούσε προφανώς τους ετεροφυλόφιλους άνδρες, διότι αυτοί είναι οι μόνοι επικίνδυνοι για να κακοποιήσουν και να σκοτώσουν  γυναίκες (άτιμη πατριαρχία). Οι άλλοι, οι τρανς άνδρες όπως ο Πρεθιάδο, είναι από τη φύση τους γλυκείς και καλοπροαίρετοι. Οι οποίοι πιστεύουν, αφελώς, ότι αν προσκολληθούν στη λάμψη φωτεινών καλλιτεχνών όπως ο Αλμοδόβαρ θα εκτοξευτούν σε αντίστοιχα υψηλά καλλιτεχνικό επίπεδο. Φευ, δεν βάφονται αυγά με πορδές. Και αν μας αφήνει παγερά αδιάφορους η επιδεξιότητα των δημοσίων προσώπων να βάφουν αυγά, μας ενδιαφέρει πάρα πολύ αν τα ίδια αυτά πρόσωπα, έστω και αν το κάνουν για να προκαλέσουν, παρακινούν σε ανθρωποκτονίες. 

Ένα  ερώτημα πλανιέται πάνω από τη χώρα: Πώς γίνεται να κρατάει ο Μητσοτάκης, ενώ μας βρήκαν όλα τα κακά του κόσμου; Όπως πανδημίες, πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, ατυχήματα, μέχρι το χειρότερο απ’ όλα: μία «αγέλη» αδίσταkτων δημαγωγών, που τρέφονται με ψέμα, αίμα και δυστυχία. 

Πέθανε, έπειτα από μακρά και επώδυνη ασθένεια, σε ηλικία 79 χρόνων, η καθηγήτρια νέας ελληνικής λογοτεχνίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ποιήτρια και για πολλά χρόνια υπεύθυνη των σελίδων για το βιβλίο στο περιοδικό Αντί, όπου επιμελήθηκε πολλά φιλολογικά αφιερώματα, υπέγραψε πολλά άρθρα και κριτικές.

Αγγέλα Καστρινάκη, Έρωτας στον καιρό της ειρωνείας. Μυθιστόρημα, Κίχλη, Αθήνα 2024, 376 σελ.

Το ρεαλιστικό ως προς τα σημερινά σεξουαλικά ήθη, εύστοχο ψυχογραφικά, ηθικολογικά και κοινωνιολογικά, μυθιστόρημά της Αγγέλας Καστρινάκη, Έρωτας στον καιρό της ειρωνείας, που επανεκδόθηκε έπειτα από 16 χρόνια από τις εκδόσεις Κίχλη, δείχνει πως έχουμε πια μπει στην εποχή της κριτικής απόστασης, της αυτογνωσίας, της κριτικής ειρωνείας και του ξεπεράσματος των πουριτανικών, αντιηδονικών ηθικών συστολών και ανασχέσεων σχετικά με τον γάμο, την απιστία και το εξωσυζυγικό σεξ.

Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις για την αντικατάσταση του έως πρόσφατα υπουργού Άμυνας της Ρωσίας, Σεργκέι Σοϊγκού, από τον Αντρέι Μπελούσοφ και την τοποθέτηση του Σοϊγκού στη θέση του Νικολάι Πατρούσεφ, ως γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ποιο όμως είναι στην πραγματικότητα το νόημα αυτών των αλλαγών;

Σήμερα, όπου η σωματική βία στις οικογένειες είναι ανήθικη, η συστηματική κατ' εξακολούθηση και σε βάθος χρόνου εκδήλωσή της αποτελεί κατά πάσα πιθανότητα προκαταρκτική φάση μελλοντικής δολοφονίας.

Πέθανε 92 χρόνων, στις 14 Μαΐου 2024, η κορυφαία διηγηματογράφος Άλις Μονρό (Alice Munro), η πρώτη Καναδή Νομπελίστρια συγγραφέας. 

Η Άλις Μονρό, που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2013, την τελευταία δεκαετία της ζωής της έπασχε από άνοια. Γεννημένη τον Ιούλιο του 1931 στο Οντάριο του Καναδά, ως Alice Ann Laidlow, η Άλις Μονρό (όπως έγινε γνωστή με το επώνυμο του πρώτου συζύγου της) ξεκίνησε να γράφει διηγήματα στην εφηβεία της, δημοσίευσε το πρώτο της κατά τη διάρκεια των φοιτητικών της χρόνων, γνώρισε γρήγορα την αποδοχή και απέκτησε φανατικό για δεκαετίες μικρό κοινό, ενώ τα τελευταία χρόνια της ζωής της, μετά την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας, είδε την φήμη της να αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς.

Συνολικά εξέδωσε ένα μυθιστόρημα και εννέα συλλογές διηγημάτων. Επέμεινε στη μικρού και μεσαίου μεγέθους φόρμα, αρχικά γιατί θεωρούσε πως ως εργαζόμενη (σερβιτόρα, αγρεργάτρια και βιβλιοθηκονόμος) και μητέρα τριών θυγατέρων δεν θα έβρισκε ποτέ το χρόνο να ολοκληρώσει ένα μυθιστόρημα και στη συνέχεια προγραμματικά, με την ελπίδα οι συλλογές της να αποδείξουν στο αναγνωστικό κοινό πως η διηγηματογραφία είναι εξίσου σημαντική μορφή πεζογραφίας με τη μυθιστοριογραφία. Γνωστή και ως ένας σύγχρονος «θηλυκός Τσέχοφ», η Μονρό τιμήθηκε τρεις φορές με την υψηλότερη λογοτεχνική διάκριση του Καναδά, το Governor General's Literature Award, με το Διεθνές Βραβείο Booker (2009) με την επιτροπή να εξυμνεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια της πρόζας της τονίζοντας πως «από τα διηγήματα της μαθαίνεις πάντα κάτι που δεν είχες σκεφτεί», καθώς και με το Νόμπελ Λογοτεχνίας (2013) με την Ακαδημία να την αναγνωρίζει ως «δεξιοτέχνη συγγραφέα του σύγχρονου διηγήματος».

Έγραφε ρεαλιστικές ιστορίες με ιδιαίτερα σύνθετους αλλά καθημερινούς χαρακτήρες και κύριες θεματικές τον έρωτα, τις επιθυμίες, τις απογοητεύσεις της ζωής, τις ηθικές συγκρούσεις, τα γηρατειά, τις οικογενειακές και κοινοτικές σχέσεις σε αγροκτήματα και χωριά της καναδικής επαρχίας. Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία της Απόδραση, Ακριβή μου ζωή, Η αγάπη μιας καλής γυναίκας, Πάρα πολλή ευτυχία και Μ’ αγαπάει δεν μ’ αγαπάει (όλα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο), ενώ το διήγημά της «Η αρκούδα διάβηκε το βουνό» συμπεριλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο Της αγάπης μου ο σπουργίτης πέταξε (Libro).

Βινιέτες από την αναστάσιμη Κέρκυρα

Ο Πολ Όστερ, που πέθανε στις 30 Απριλίου 2024, ήταν ένας χαλκέντερος ανανεωτής της πεζογραφίας. Μια προσωπικότητα πληθωρική, ένας παραγωγικότατος πεζογράφος που ανανέωσε τη φόρμα του νουάρ, ένας μεθοδικός απομνημονευματογράφος αλλά και μια παρεμβατική προσωπικότητα για τη χώρα του και την κοινωνία της. Το TLS τον έχει αποκαλέσει «έναν από τους πιο θεαματικά επινοητικούς συγγραφείς της Αμερικής».

Πέθανε τα ξημερώματα έπειτα από μακρά ασθένεια ο σκηνοθέτης και παραγωγός του τηλεοπτικού Παρασκηνίου, Τάκης Χατζόπουλος. Πρωτοπόρος του ντοκιμαντέρ, μαζί με τον Λάκη Παπαστάθη υπέγραψε μια από τις πιο παρεμβατικές τηλεοπτικές εκπομπές. Παράλληλα, με τη στάση του, ως υπεύθυνος πολίτης, υπερασπίστηκε την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και, στην κρίση της περασμένης δεκαετίας, τον δημοκρατικό δρόμο απέναντι στον λαϊκισμό.