Γνώμες

Στο σύνθημα «είμαστε όλοι Γάλλοι», έρχονται να αντιτάξουν πολλοί ότι δεν είναι Γάλλοι, αλλά Σύριοι, Μουσουλμάνοι, Έλληνες, Άνθρωποι. Εκδηλώνουν παράλληλα μια απέχθεια προς αυτούς που ταυτίζονται με τη Γαλλία, πυροδοτώντας μία άχαρη μάχη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τι κρύβεται άραγε πίσω από το τραγικό ελληνικό παράδοξο;

Το θελκτικό Παρίσι εκείνο το βράδυ ομοίαζε με πολλαπλά λαβωμένο ζώο, ζωντανό ακρωτηριασμένο, ασθμαίνον επιθανάτιο ρόγχο. Το χτύπημα ήταν καλά στοχευμένο στην πεμπτουσία του παρισινού πολιτισμού: στόχος ήταν η ατομική ελευθερία, τα πολιτιστικά αγαθά, το πνεύμα, και δευτερευόντως η σαρξ της νεότητας, η οποία εορτάζει μέσα στην ασφάλεια που της κληροδότησαν γενεές μαχόμενες απ΄ αρχής Διαφωτισμού, τον θρίαμβο της ανεκτικότητας, της ειρηνικής συνύπαρξης με τον άλλο, ή ακριβέστερα με το άλλο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πρωθυπουργός της χώρας μας έχει φέρει συχνά σε δύσκολη θέση. Πότε είναι τα αγγλικά του, πότε τα ελληνικά του, πότε οι γεωγραφικές του γνώσεις, πότε οι πολιτικές του θέσεις. Αν είναι όμως ένα το πεδίο της κραυγαλέας και ντροπιαστικής αποτυχίας του, αυτό είναι το πεδίο της διαπραγμάτευσης.

Πάντα, στον πόλεμο, το πρώτο ερώτημα είναι: Ποιοι είμαστε εμείς; Γιατί μόνον όταν μπορείς να απαντήσεις με σιγουριά ποιος είσαι μπορείς να γνωρίζεις και για ποιο πράγμα πολεμάς· είτε επιτίθεσαι είτε αμύνεσαι, τι είναι αυτό που θέλεις να κατακτήσεις ή να προστατεύσεις.  Πρέπει να το ξέρεις για να μπορέσεις να το κάνεις. Αλλιώς οι πόλεμοι χάνονται.

Οι τρομακτικές εικόνες από το Παρίσι με παρακίνησαν σήμερα το πρωί να ξαναδιαβάσω για πολλοστή φορά το άρθρο του Σάμιουελ Χάντινγκτον (Samuel Huntington) για τη σύγκρουση πολιτισμών. Το βρίσκω πολύ καλογραμμένο και εξαιρετικά επιτυχημένο, στο βαθμό που δεν παύει να συζητείται εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια, μετά τη δημοσίευσή του το 1993. Αυτός δεν είναι ο σκοπός ενός ακαδημαϊκού άρθρου – να προκαλέσει συζήτηση;

Στο άκουσμα και μόνο της είδησης ανατριχιάζεις, σε διαπερνά σχεδόν βιωματικά ο φόβος που έζησε χθες το Παρίσι. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που σε κάνει να ανατριχιάζεις περισσότερο. Είναι η εικόνα των χιλιάδων γάλλων πολιτών που εκκενώνουν συντεταγμένα και περήφανα το στάδιο του Παρισιού τραγουδώντας με μία φωνή τη Μασσαλιώτιδα, σαν να θέλουν να δώσουν κουράγιο στους συμπολίτες τους που εκείνη τη στιγμή πέθαιναν από τα πυρά των τρομοκρατών, αλλά και από την αγωνία. Παράλληλα όμως έστελναν ένα μήνυμα και στους φανατικούς, αδίστακτους τρομοκράτες:  «Η Γαλλία είναι εδώ και θα την υπερασπιστούμε». Αυτό το μήνυμα το έστειλαν και σε εμάς στους Ευρωπαίους, στους συμπολίτες τους, στην οικογένειά τους, που μπορεί να μιλάμε πολλές διαφορετικές γλώσσες, να έχουμε 28 διαφορετικές σημαίες και 28 διαφορετικούς ύμνους, έχουμε όμως μία οικογένεια, την ευρωπαϊκή και τέτοιες στιγμές οι πολύχρωμες σημαίες ενώνονται και γίνονται μία – η βαθιά μπλε σημαία της Ευρώπης με τα αστέρια της, τις χώρες της. 

Έξι θέσεις για τα γεγονότα στο Παρίσι και για την υποχρέωση του δυτικού κόσμου να μην ανέχεται αλλά να αντιστρατεύεται τους εχθρούς της δημοκρατίας και της ανοιχτής κοινωνίας. 

Η Ελλάδα ήταν πάντα μια χώρα τράνζιτ, μια χώρα σταυροδρόμι, όπου γίνονταν συναντήσεις και οσμώσεις ανθρώπων διαφορετικών πολιτισμών, θρησκειών, γλωσσών και αντιλήψεων. Άλλοτε τα κέρδη ήταν μεγάλα και άλλοτε μικρά από αυτές τις συναντήσεις, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που οι ζημιές ήταν τόσο βαριές ώστε για να ανακάμψουν οι τοπικές κοινωνίες να περάσουν αιώνες. Στη φάση που ζούμε, πάντως, τα γκέτο εθνοτήτων που δεν υιοθετούν τις δικές μας αντιλήψεις για τη ζωή βρίσκονται όχι στα προάστια αλλά στο κέντρο της Αθήνας, μερικές εκατοντάδες μέτρα από τη Βουλή.