Οι αρμοδιότητες για ζητήματα ιθαγένειας είχαν αρχικά ανατεθεί στον Ούγγρο Επίτροπο, Τίμπορ Νάβρατσιτς, μαζί με τους τομείς της Εκπαίδευσης, του Πολιτισμού και της Νεολαίας. Κατά την ακρόασή του από την αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έγινε φανερό ότι η υποψηφιότητά του επρόκειτο να απορριφθεί συλλήβδην, παρά το γεγονός ότι οι επιφυλάξεις εστιάστηκαν πρωτίστως στη δυνατότητά του να χειριστεί τον τομέα της ιθαγένειας, και λιγότερο τους άλλους τομείς του χαρτοφυλακίου του. Τελικά, και προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο, προκρίθηκε η λύση της αφαίρεσης του επίμαχου χαρτοφυλακίου από τον Νάβρατσιτς και της επακόλουθης ανάθεσής του στον Έλληνα Επίτροπο.
Προς επίρρωση της απόφασης αυτής, με τον αθεράπευτο φιλελληνισμό που τον διακρίνει, ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ ζήτησε από τον Δημήτρη Αβραμόπουλο να συνοδεύσει τον Κύπριο Επίτροπο Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων, Χρήστο Στυλιανίδη, σε μια επίσκεψη-αποστολή στην Αφρική, με την οποία ο νέος Πρόεδρος της Κομισιόν θέλει να σηματοδοτήσει την ανάληψη πρωτοβουλιών από μεριάς ΕΕ για την αντιμετώπιση του ιού Έμπολα. Ίσως ο Πρόεδρος Γιουνκέρ να ζήτησε και να έλαβε εμπεριστατωμένη πληροφόρηση σχετικά με το έργο του Δημήτρη Αβραμόπουλου στο υπουργείο Υγείας. Ίσως, πάλι, βασικό ρόλο να έπαιξε εδώ η οξεία αίσθηση του χιούμορ που χαρακτηρίζει τον λουξεμβούργιο πολιτικό. Σε κάθε περίπτωση, χάρη στην ευελιξία του Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ (που επέβαλε αλλαγές της τελευταίας στιγμής και σε άλλα χαρτοφυλάκια), αλλά και χάρη στη στήριξή του από τα μεγάλα κόμματα του Ευρωκοινοβουλίου, άλλη μια ενδοεταιρική κρίση αποσοβήθηκε και, καθώς φαίνεται, η καινούργια Επιτροπή θα αναλάβει επισήμως τα καθήκοντά της στις αρχές Νοεμβρίου. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση έχει κάθε λόγο να επιχαίρει, μετά από μία ακόμα κίνηση από πλευράς Γιουνκέρ που αποδεικνύει την αφοσίωσή του στην επιχείρηση αποκατάστασης του κύρους της χώρας μας. Οπότε: τέλος καλό, όλα καλά. Ή, μήπως, όχι και όλα;
Στην ευρωπαϊκή καραμπόλα των Επιτρόπων, μπορεί τελικά να μην υπήρξαν σοβαρές απώλειες, ωστόσο δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ανασύρθηκαν με τραύματα. Στην περίπτωση του Νάβρατσιτς, εκτός από τον ίδιο, περισσότερο τσαλακωμένος βγήκε, στην πραγματικότητα, ο Ούγγρος πρωθυπουργός. Η πρόσφατη, μάλιστα, συμπόρευσή του με τον Ντέιβιντ Κάμερον εναντίον της υποψηφιότητας Γιουνκέρ, έκανε τον Ούγγρο Επίτροπο να οδεύει προς την ακρόασή του από τους ευρωβουλευτές ως πρόβατο επί σφαγή.
Ο Τίμπορ Νάβρατσιτς, εξέχον μέλος του κυβερνώντος κόμματος Φίντεζ της Ουγγαρίας και υπουργός Εξωτερικών μέχρι πρόσφατα, θεωρείται ένας από τους στενότερους συνεργάτες του πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν. Μεταξύ άλλων, έχει χρηματίσει υπουργός Δικαιοσύνης, συνδέοντας το όνομά του με ορισμένες από τις πλέον αμφιλεγόμενες συνταγματικές και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων στην Ουγγαρία και προκάλεσαν σκληρή κριτική (ακόμη και θεσμικές παρεμβάσεις) από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις κατηγορίες αυτές, για περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης των πολιτών, την προσπάθεια φίμωσης του Τύπου και ελέγχου των ΜΜΕ, για πρακτικές περιθωριοποίησης της διαφορετικότητας, για την ύπαρξη ρατσιστών και ακροδεξιών στους κόλπους της ουγγρικής κυβέρνησης –με άλλα λόγια, για το σύνολο της πολιτικής Ορμπάν– βρέθηκε απολογούμενος ο Νάβρατσιτς. Υπό μίαν έννοια, η ακρόασή του από την αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή ήταν το χρονικό μιας προαναγγελθείσας απόρριψης.
Παραδόξως, βέβαια, ο Τίμπορ Νάβρατσιτς –καθηγητής πολιτικών επιστημών, άνθρωπος χαμηλών τόνων και αρκετά καλλιεργημένος– θεωρείται (ακόμη και από τους επικριτές του καθεστώτος Ορμπάν) ένας σχετικά μετριοπαθής πολιτικός, παρά την ταύτισή του με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας. Θα μπορούσε, μάλιστα, να ερμηνεύσει κανείς την επιλογή του για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως επίδειξη πολιτικού ρεαλισμού από τον κατά τα άλλα ευρωσκεπτικιστή Βίκτορ Ορμπάν. Και δεν χωρά αμφιβολία πως, αν η αξιοποίηση του Νάβρατσιτς δημιούργησε τέτοιον πονοκέφαλο στον Γιουνκέρ, δύσκολα μπορεί να υποθέσει κανείς τι θα γινόταν εάν η Ουγγαρία είχε επιλέξει κάποιο άλλο πολιτικό στέλεχος του Φίντεζ.
Στο διάστημα που μεσολάβησε από τον ορισμό των εθνικών επιτρόπων μέχρι την ανακοίνωση της σύνθεσης της Κομισιόν από τον Γιουνκέρ, τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και στο εξωτερικό, επικρατούσε μεν προβληματισμός ως προς το χαρτοφυλάκιο που θα μπορούσε να χειριστεί ο Νάβρατσιτς, χωρίς να εγείρονται σοβαρά ζητήματα πολιτικών αντιφάσεων, από την άλλη, όμως, υπήρχε και μια συγκρατημένη ανακούφιση για την υποψηφιότητά του. Δεν ήταν λίγοι όσοι υποστήριξαν πως ο Νάβρατσιτς θα μπορούσε ενδεχομένως να απελευθερώσει το μετριοπαθέστερο και πιο φιλελεύθερο κομμάτι της πολιτικής του προσωπικότητας, μετακομίζοντας στην κεντρική ευρωπαϊκή σκηνή, μακριά από την επιρροή του Βίκτορ Ορμπάν. Αυτή η προοπτική άνοιγε και μια χαραμάδα αισιοδοξίας για τους απογοητευμένους, δημοκρατικούς και ευρωπαϊστές πολίτες της Ουγγαρίας. Η ταπείνωση του Νάβρατσιτς και, μέσω αυτού, η ταπείνωση του Ορμπάν, τραυμάτισαν οριζόντια την ουγγρική κοινωνία και την πολιτική της σκηνή.
Υπάρχει όμως και μια ακόμη παράπλευρη απώλεια λόγω της ευρωπαϊκής καραμπόλας, σε συμβολικό αυτή τη φορά επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ ανέθεσε στον Νάβρατσιτς, εξ αρχής, το χαρτοφυλάκιο της Εκπαίδευσης και του Πολιτισμού. Οι τομείς αυτοί, στους οποίους η ΕΕ δεν παρεμβαίνει νομοθετικά, παρά μόνο με κοινές δράσεις και πλαίσια πολιτικών και κατευθυντήριων γραμμών, έφτασαν να θεωρούνται «ελαφρών βαρών» στη συνολική σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται για ένα πόστο που μπορεί να βγάλει τον υποψήφιο Πρόεδρο από μια κατάσταση αμηχανίας. Αυτό δεν είναι ευχάριστο ούτε για τον εκάστοτε Πρόεδρο της Κομισιόν ούτε και για τη θέση που φαίνεται να επιφυλάσσει η Ευρώπη σε δύο τομείς, οι οποίοι θα έπρεπε να είναι κομβικοί για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Επιπλέον, η περιπέτεια του Νάβρατσιτς αποδεικνύει ότι η ανάγκη συνύπαρξης πολλών και ετερόκλητων εταίρων, μετά την ευρωπαϊκή διεύρυνση, επιβάλλει μικρούς και μεγάλους συμβιβασμούς, που περιτυλίγονται συχνά με μια δόση υποκρισίας. Δηλαδή, ο Νάβρατσιτς (ως πορτ παρόλ ενός ακραίου πολιτικού, ως εκπρόσωπος μιας χώρας στην οποία έχουν πληγεί το κράτος δικαίου και οι ατομικές ελευθερίες) ήταν ακατάλληλος για το χαρτοφυλάκιο της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, από τη άλλη, όμως, θεωρήθηκε κατάλληλος για να χαράξει τις κοινές στρατηγικές του πολιτισμού και της εκπαίδευσης; Δεδομένης της κατακραυγής που προκάλεσαν, στην Ουγγαρία και στο εξωτερικό, οι ωμές παρεμβάσεις της κυβέρνησης σε σημαντικούς καλλιτεχνικούς θεσμούς της χώρας, αλλά και η θύελλα που ξεσήκωσε η υποχρέωση των Ούγγρων φοιτητών να υπογράφουν δήλωση ότι δεν θα εγκαταλείψουν τη χώρα αμέσως μετά το πέρας των σπουδών τους, ελπίζει κανείς ότι ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ δεν οδηγήθηκε στην επιλογή του αυτή από κυνισμό ή αδιαφορία για το αντικείμενο, αλλά από αλληλεγγύη σε εκείνους τους πολίτες της Ουγγαρίας που ελπίζουν ότι μια πιθανή μετάλλαξη του Νάβρατσιτς θα βοηθήσει να επουλωθούν σύντομα τα τραύματα από τις πολλαπλές και μετωπικές συγκρούσεις του πρωθυπουργού τους με την πλειοψηφία των εταίρων του στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
