Αντιρατσιστικό «valse-hésitation»

Αναμφισβήτητα ήταν οι σημαντικότερες συνεδριάσεις στην ιστορία της Βουλής για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, η οποία περιλήφθηκε σε τρία άρθρα στον νέο αντιρατσιστικό νόμο, παράλληλα με την καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος άλλων μειονοτικών ομάδων. Οι διακρίσεις αυτές δεν διώκονταν από τον παλαιό νόμο.

Έγινε επίσης εκτενέστατη συζήτηση για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης σε ομόφυλα ζευγάρια έστω και αν όπως αναμενόταν αυτή δεν έγινε δεκτή. Ήταν φανερό πως, πέρα από την υποχρέωση για συμμόρφωση της Ελλάδας με την καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), η ανάγκη άρσης της διάκρισης έχει ευρύτατα καταστεί συνείδηση, όπως χαρακτηριστικά φάνηκε και από την υποστήριξή της από το παλαιότερο μέλος της Βουλής, τον Απόστολο Κακλαμάνη.

Η επέκταση δεν μπόρεσε να τεθεί σε ψηφοφορία, γιατί ο κανονισμός της Βουλής είναι απαράδεκτα αντιδημοκρατικός: η εκτελεστική εξουσία (στην προκειμένη περίπτωση ο υπουργός Δικαιοσύνης) έχει την εξουσία να αποφασίζει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να ψηφίζει η νομοθετική εξουσία (Βουλή). Αν και του ζητήθηκε και από το ΠΑΣΟΚ, ο υπουργός αρνήθηκε να επιτρέψει να γίνει ψηφοφορία για την τροπολογία για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια που είχε κατατεθεί από ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, φοβούμενος πως ίσως υπερψηφιζόταν, αφού αρκετοί βουλευτές της ΝΔ φαινόταν να την υποστήριζαν. Υπενθυμίζεται πως ο Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον δέχθηκε ο πολιτικός γάμος των ομόφυλων ζευγαριών να ψηφισθεί από τη Βουλή των Κοινοτήτων και να περάσει, αν και η πλειοψηφία των συντηρητικών βουλευτών τον καταψήφισαν, χάρη στην υπερψήφισή του από τους βουλευτές του μικρότερου κυβερνητικού εταίρου (των Φιλελευθέρων Δημοκρατικών) και της αντιπολίτευσης (Εργατικών).        

Το σημαντικότερο όμως ήταν η εισαγωγή στον Ποινικό Κώδικα (ΠΚ) του νέου άρθρου 81Α για το ρατσιστικό έγκλημα με αυξημένες ποινές στους δράστες όλων των εγκλημάτων αν τελούνται με ρατσιστικό κίνητρο. Η διάταξη αυτή επιβάλει για πρώτη φορά τη διερεύνηση του ρατσιστικού χαρακτήρα κάθε εγκλήματος κατά την προανάκριση και την συμπερίληψή του στο κατηγορητήριο. Μέχρι σήμερα, με βάση το άρθρο 79 παράγραφος 3 ΠΚ, το ρατσιστικό κίνητρο αναζητείτο μόνο στο τέλος σχετικών δικών, κατά την επιμέτρηση των ποινών. Για αυτό και είχε υιοθετηθεί μόνο σε μια δικαστική απόφαση.

Από την άλλη, η Ελλάδα θα πληρώσει ακριβά διεθνώς την ομόφωνα αποδεκτή κατάργηση της τιμωρίας του ρατσιστικού μισαλλόδοξου λόγου (που τιμωρείτο με το παλαιό άρθρο 2 του Ν. 927/79), ο οποίος κυριαρχεί στη χώρα αλλά όπως φάνηκε κατά τη συζήτηση του νόμου και στη Βουλή. Ενώ οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί ζητούσαν από την Ελλάδα να εφαρμόσει επιτέλους το παλαιό άρθρο 2 και να τιμωρήσει τον μισαλλόδοξο λόγο, η χώρα κατάργησε τη διάταξη χωρίς καμιά αντίδραση.

Το άρθρο 2 αντικαταστάθηκε με τη δίωξη της άρνησης του Ολοκαυτώματος και των αναγνωρισμένων γενοκτονιών, μόνο όμως όταν γίνεται με ρατσιστικό κίνητρο:

Όποιος με πρόθεση, δημόσια, προφορικά ή δια του τύπου, μέσω του διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, επιδοκιμάζει, ευτελίζει ή κακόβουλα αρνείται την ύπαρξη ή τη σοβαρότητα εγκλημάτων γενοκτονιών, εγκλημάτων πολέμου, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, του Ολοκαυτώματος και των εγκλημάτων του ναζισμού που έχουν αναγνωριστεί με αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων ή της Βουλής των Ελλήνων και η συμπεριφορά αυτή στρέφεται κατά ομάδας προσώπων ή μέλους της που προσδιορίζεται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή την αναπηρία, όταν η συμπεριφορά αυτή εκδηλώνεται κατά τρόπο που μπορεί να υποκινήσει βία ή μίσος ή ενέχει απειλητικό ή υβριστικό χαρακτήρα κατά μίας τέτοιας ομάδας ή μέλους της, τιμωρείται με τις ποινές της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου.

Το θλιβερότερο σημείο της συζήτησης τόσο μέσα όσο και έξω από τη Βουλή ήταν η επιμονή των αντιπάλων του άρθρου αυτού (περιλαμβανόμενων του ΣΥΡΙΖΑ, της Μαρίας Ρεπούση, 150 ιστορικών και πλειάδας δημοσιογράφων) να ισχυρίζονται ψευδώς πως το άρθρο αυτό υπονομεύει την ελευθερία της έκφρασης και της επιστημονικής έρευνας επειδή δήθεν τιμωρεί γενικά την άρνηση του Ολοκαυτώματος και των γενοκτονιών. Αυτό φυσικά δεν ισχύει όπως φαίνεται και από την απλή ανάγνωση του νέο άρθρου 2. Η άρνηση από μόνη της δεν διώκεται. Για να υπάρξει δίωξη και τιμωρία, πρέπει επιπλέον αυτή όχι μόνο να στρέφεται κατά μειονοτικών αλλά ακόμα περισσότερο αυτή να γίνεται με τρόπο απειλητικό ή υβριστικό ή να στοχεύει στην υποκίνηση βίας ή μίσους σε βάρος των μειονοτικών κατά των οποίων στρέφεται. Η θεμελιώδης αυτή διαφορά έχει νομολογηθεί διεθνώς σε απόφαση της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ με την οποία απορρίφθηκε προσφυγή του Γάλλου αναθεωρητή του Ολοκαυτώματος Ρομπέρ Φορισόν κατά της καταδίκης του από γαλλικά δικαστήρια.

Τέλος, με το τροποποιημένο άρθρο 1 του νόμου, η υποκίνηση, πρόκληση, διέγερση ή προτροπή σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή την αναπηρία, τιμωρείται με αυξημένες ποινές αλλά μόνο αν γίνεται με τρόπο που εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των ως άνω προσώπων, περιοριστική προϋπόθεση που δεν υπήρχε στην προηγούμενη διατύπωση του άρθρου αυτού.  

Κατά τη συζήτηση στη Βουλή ακούστηκε επίσης επανειλημμένα η ανακρίβεια (που δεν είναι επιτρεπτή σε βουλευτές) πως ο παλαιός αντιρατσιστικός είχε χρησιμοποιηθεί από τη δικαιοσύνη «μόνο τέσσερις φορές» που, για κάποιους, εκκρεμούν ακόμα! Ο γράφων έχει προσωπικά κάνει πάνω από 70 μηνύσεις με το Ν. 927/79, ενώ γνωρίζει πως παλαιότερα είχαν γίνει τρεις δίκες που είχαν ξεκινήσει με ανάλογες μηνύσεις. Οι δίκες με το Ν. 927/79 ξεπερνούν τις 10 ενώ υπάρχει μια τελεσίδικη και αμετάκλητη καταδίκη στη βάση του παλαιού άρθρου 2 (την οποία εμφανίζονται να αγνοούν ακόμα και ασχολούμενοι με το θέμα). Παράλληλα, τα γραφεία καταπολέμησης ρατσιστικών εγκλημάτων της ΕΛΑΣ που λειτουργούν από τις αρχές του 2013, έχουν σχηματίσει και στείλει στις εισαγγελίες περίπου 30 δικογραφίες που περιλαμβάνουν διώξεις (και) με βάση το Ν. 927/79. Ένας σημαντικός αριθμός αυτών των υποθέσεων έχει αναφερθεί σε απαντήσεις του Υπουργού Δικαιοσύνης σε ερωτήσεις της Μαρίας Γιαννακάκη στη Βουλή, που υποβλήθηκαν μετά από παράκληση του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) προς τη βουλευτίνα. Οι «πατέρες (και μητέρες) του έθνους» όμως δεν (θέλουν να) διαβάζουν ούτε καν την ενημέρωση που τους κάνει η κυβέρνηση, μήπως και τους χαλάσει τη στείρα, κακόβουλη αντιπολιτευτική επιχειρηματολογία…

Τέτοια άγνοια δεν χαρακτήρισε μόνο βουλευτές και ΜΜΕ στην Ελλάδα. Το Παγκόσμιο Εβραϊκό Κογκρέσο έβγαλε ανακοίνωση την ίδια ημέρα που ολοκληρώθηκε η ψήφιση του νέου νόμου (9 Σεπτεμβρίου). Η αξιοπιστία του δέχθηκε πλήγμα αφού στην ανακοίνωση αυτή πανηγύριζε για τις αυστηρότερες ποινές στις περιπτώσεις υποκίνησης, πρόκλησης, διέγερσης ή προτροπής (άρθρου 1) αποσιωπώντας όμως τόσο την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων για τη διαπίστωση του αδικήματος αυτού όσο και την αποποινικοποίηση του ρατσιστικού λόγου, την τιμωρία του οποίου όμως επί χρόνια ζητούσε με επανειλημμένες εκκλήσεις του.

Στο τεύχος του Οκτωβρίου 2014 του Books΄ Journal θα παρουσιάσω αναλυτικά και τεκμηριωμένα το χαρακτηριστικό για την Ελλάδα «αλαλούμ» που συνοπτικά αναφέρθηκε εδώ, γιατί είναι ενδεικτικό, μεταξύ άλλων, του γιατί έχουμε και θα έχουμε τη Χρυσή Αυγή τρίτο κόμμα στη Βουλή…     

Την οκτάωρη συζήτηση για το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο στις 5 Σεπτεμβρίου 2014, ύστερα από πρωτοβουλία του Τμήματος Σεξουαλικού Προσανατολισμού και Ταυτότητας Φύλου (ΣΠΤΦ) του ΕΠΣΕ, παρακολούθησαν από τα θεωρεία μαζί με το γράφοντα επτά μέλη του Τμήματος ΣΠΤΦ με συμβολική σημασία στον αγώνα για την καταπολέμηση των διακρίσεων στη βάση του ΣΠΤΦ. Ήταν εκεί, ο Αριστείδης Παρασκάκης και ο Αθανάσιος Κουκούλης, ένα από τα 162 ομόφυλα ζευγάρια της νέας προσφυγής στο ΕΔΔΑ για το σύμφωνο συμβίωσης, η Ευαγγελία Βλάμη, μία από τα δύο ζευγάρια των «γάμων της Τήλου», ο Σταύρος Γιαννακόπουλος και ο Βασίλης Τσαρνάς, επίσης προσφεύγοντες με τους συντρόφους τους για το σύμφωνο συμβίωσης, καθώς και ο Γιώργος Κουνάνης και ο Χαράλαμπος Βασιλάκης, το ζευγάρι που κατήγγειλε επώνυμα την ομοερωτοφοβική επίθεση αστυνομικών στις 25 Ιουλίου 2014. Μαζί τους και η διεμφυλική Άννα Πήλιου, δημόσια γνωστό θύμα διάκρισης στην εκπαίδευση και επίσης προσφεύγουσα στο ΕΔΔΑ.  Ήταν μια πλούσια και αξέχαστη εμπειρία.