Δεν ήταν λίγοι οι Έλληνες που στο πρόσωπο του Ταγίπ Ερντογάν βρήκαν τον ηγέτη με τα χαρακτηριστικά που πάντα ήθελαν. Έναν ηγέτη στιβαρό, συγκεντρωτικό, σκληρό διαπραγματευτή, λαοπρόβλητο, επικοινωνιακό, αλλά και αυταρχικό, με εκρήξεις θυμού και έμφαση στη δημιουργία πελατειακών δομών, ηγέτη παλαιάς κοπής και άλλης εποχής. Ηγέτη όμως που θα θέλαμε πολύ να ήταν Έλληνας, άλλωστε όπως μπορεί να καταλάβει κανείς από την αξιολόγηση που κάνουμε στους ηγέτες της ιστορίας μας, σύγχρονης και παλαιότερης, ο αυταρχικός τύπος ηγέτη είναι και αυτός που θεωρούμε ως ιδανικό. Δεν ήταν λίγες οι φορές που όχι μόνο απλοί πολίτες, αλλά και δημοσιογράφοι, πολιτικοί, αλλά και καθηγητές πανεπιστημίου αποθέωναν τον Ερντογάν για τις πολιτικές του επιλογές και πρωτοβουλίες, ειδικότερα δε για την εξωτερική του πολιτική.
Όταν ήρθε στο πολιτικό προσκήνιο και ο μέντορας του και σύμβουλος του σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, ο καθηγητής Αχμέτ Νταβούτογλου, αυτή η εκτίμηση εκφράστηκε και στο πρόσωπο του. Τα βιβλία του για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας μεταφράστηκαν στα ελληνικά πολύ σύντομα, ο ίδιος αντιμετωπιζόταν από διαφόρους σχολιαστές, εμπειρικούς και μη, ως ο νέος μάγος της εξωτερικής πολιτικής, ως ο Κίσινγκερ των Βαλκανίων, και η τουρκική εξωτερική πολιτική θεωρήθηκε εκ των προτέρων επιτυχημένη.
Τελικά, ο Αχμέτ Νταβούτογλου έκανε ένα ακόμη σημαντικό πολιτικό βήμα. Διαδέχτηκε τον Ταγίν Ερντογάν στην Πρωθυπουργία της Τουρκίας. Κατόπιν τούτου, δεν άργησαν στη χώρα μας να εμφανιστούν διθύραμβοι για τον νέο και δυναμικό πρωθυπουργό της Τουρκίας. Άλλωστε, ο μύθος του Νταβούτογλου ίσως να μην είναι σε καμία άλλη χώρα τόσο έντονος όσο είναι στην Ελλάδα. Είναι όμως ο Νταβούτογλου ο «μάγος» της εξωτερικής πολιτικής όπως παρουσιάζεται από τους πολλούς εγχώριους θαυμαστές του;
Ο βασικός πυρήνας της προσέγγισης του Νταβούτογλου στην τουρκική εξωτερική πολιτική, όπως έχει παρουσιαστεί από τον ίδιο στα βιβλία του τα οποία κυκλοφορούν και στα ελληνικά, είναι το περίφημο «στρατηγικό βάθος» και η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων». Όμως ποια είναι τα αποτελέσματα της εξωτερικής πολιτικής που διαχειρίστηκε τα τελευταία χρόνια; Υποχώρηση της ενταξιακής προοπτικής της Τουρκίας στην Ε.Ε., επιδείνωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, διάλυση του στρατηγικού άξονα με το Ισραήλ, ενώ προβληματικές είναι και οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ιράκ, τη Συρία και την Αίγυπτο. Η Τουρκία δεν αποτελεί πλέον το ιδανικό μοντέλο για τις χώρες του Ισλάμ, το αντίθετο μάλιστα, καθώς δεν κατάφερε να διαχειριστεί τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μετά την Αραβική Άνοιξη. Σήμερα, τα εσωτερικά προβλήματα και η επίδειξη αυταρχισμού του Ερντογάν έχουν στρέψει το ενδιαφέρον του κυβερνώντος κόμματος στο εσωτερικό της χώρας.
Και ο πρωθυπουργός, πλέον, Νταβούτογλου; Μήπως δεν είναι τελικά ο Κίσινγκερ της Μέσης Ανατολής; Αν και αρχικά θέλησε να περάσει ως στρατηγική επιλογή, μάλιστα επιτυχημένη, τη σταδιακή αποκοπή της Τουρκίας από τη Δύση (ενταξιακή προοπτική, σχέσεις με ΗΠΑ και Ισραήλ) και την επένδυση στην ανάδυσή της ως μοντέλο πρότυπο για τις χώρες του Ισλάμ, σήμερα τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Η Τουρκία βρίσκεται μετέωρη και κλεισμένη στα εσωτερικά της ζητήματα.
Όμως εμείς θεωρούμε πως ο Νταβούτογλου, μετά την «επιτυχημένη» θητεία του ως υπουργός Εξωτερικών, θα έχει εξίσου επιτυχημένη θητεία και ως πρωθυπουργός. Ίσως τελικά το μεγαλύτερο μας πρόβλημα να είναι η ανάγκη μας για ένα σκιάχτρο στην απέναντι πλευρά που να δικαιολογεί τα φοβικά μας σύνδρομα. Ίσως τελικά με την ελληνοτουρκική προσέγγιση και τη στρατηγική του Ελσίνκι να μη νιώθαμε και τόσο άνετα γιατί μας κατέρριπτε εθνικούς μύθους και παραλίγο να μας στερήσει από έναν «χρήσιμο» προαιώνιο εχθρό. Ίσως η θεοποίησή του να μας βγάζει και από τη δύσκολη θέση για την ανάγκη σχεδιασμού μίας νέας πολιτικής για τη γείτονα.
Ας συνεχίσουμε λοιπόν να θεοποιούμε τον Νταβούτογλου και την «επιτυχημένη» εφαρμογή των δογμάτων του. Μόνο που πρέπει κάποια στιγμή να πάψουμε να μπερδεύουμε τα «μηδενικά προβλήματα» με την εσωστρέφεια και την απομόνωση.
