Μεταξύ 4-16 Απριλίου 2013, η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT) στο Συμβούλιο της Ευρώπης έκανε την τακτική ανά τετραετία περιοδική επίσκεψη στην Ελλάδα για να επιθεωρήσει τις συνθήκες κράτησης στα αστυνομικά κρατητήρια και στις φυλακές και για να διαπιστώσει αν υπάρχει αξιόπιστη διερεύνηση και όπου απαιτείται αποτελεσματική τιμωρία σε συνέχεια καταγγελιών για βασανιστήρια και κακομεταχείριση. Όπως πάντα, συνέταξε έκθεση στις 5 Ιουλίου 2013 με εκτενείς συστάσεις και ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες. Όπως διαπιστώνεται εύκολα στην ιστοσελίδα της CPT για την Ελλάδα (http://www.cpt.coe.int/en/states/grc.htm), ένα χρόνο μετά την επίσκεψη, η έκθεση μαζί με τις παρατηρήσεις της Ελλάδας δημοσιεύονται, μετά τη χορήγηση σχετικής άδειας από την ελληνική κυβέρνηση.
Παρόμοια άδεια δεν είχε δοθεί φέτος, όπως απαντούσε η CPT όταν ρωτιόταν, μεταξύ άλλων από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ). Τον Ιούνιο 2014, το ΕΠΣΕ άρχισε να καταγγέλλει αυτή την αλλαγή στάσης της Ελλάδας και να ζητά κατ’ ιδίαν από βουλευτές και βουλευτίνες με γνωστές ευαισθησίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα να φέρουν το θέμα στη Βουλή. Η Μαρία Γιαννακάκη ανταποκρίθηκε. Στην αρχή ρώτησε προφορικά τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων Χαράλαμπο Αθανασίου στις 3 και 7 Ιουλίου 2014. Ο Υπουργός προσποιήθηκε άγνοια και δεσμεύθηκε να ενημερώσει τη βουλευτίνα τηλεφωνικά. Δεν το έκανε και η Μαρία Γιαννακάκη επανήλθε με γραπτή ερώτηση στις 17 Ιουλίου, ζητώντας και την κατάθεση της έκθεσης. Στις 5 Αυγούστου, Βουλή και βουλευτίνα πήραν σύντομη απάντηση και σχεδόν ολόκληρη την έκθεση της 5 Ιουλίου 2013 με χαρακτηρισμό «Μυστική» (Secret) – έλειπαν οι σελίδες 21, 28, 46 και 64... Ερώτηση, απάντηση και η έκθεση βρίσκονται στο http://cm.greekhelsinki.gr/index.php?sec=192&cid=3858. Με την ενέργεια αυτή, ο Υπουργός δημοσιοποίησε στην Ελλάδα έκθεση για την οποία η κυβέρνηση, μέσω της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπίας στο Στρασβούργο, δεν είχε δώσει άδεια στη CPT να τη δημοσιεύσει – ούτε έδωσε έστω και τώρα! Πρόκειται για πρωτοφανή διαδικασία, αφού για καμιάν άλλη χώρα δεν έγινε ποτέ κάτι ανάλογο. Ο Υπουργός βέβαια διαβεβαίωσε τη Βουλή πως η Ελλάδα πάντα συναινεί στην άμεση δημοσίευση των εκθέσεων αυτών, αλλά δεν ανέφερε να έχει δώσει συναίνεση για αυτή την έκθεση…
Η Ελλάδα δεν ήθελε να δημοσιευθεί η έκθεση γιατί θα διασυρόταν διεθνώς. Η CPT αναφέρει πως, για άλλη μια φορά παρά τις επανειλημμένες συστάσεις της, η κατάσταση ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει:
H κράτηση παράτυπων μεταναστών σε αστυνομικά καταστήματα για παρατεταμένα διαστήματα σε εντελώς απαράδεκτες συνθήκες, ενώ υπάρχει υπερβολική έμφαση σε θέματα ασφάλειας στο χειρισμό των χώρων κράτησης. Υπάρχει υπερβολικός υπερπληθυσμός και έλλειψη προσωπικού στις φυλακές και πολλά καταστήματα στην ουσία περιορίζονται στην πράξη στο ρόλο της αποθήκευσης. Το πρόβλημα της κακομεταχείρισης από την αστυνομία φαίνεται να επιδεινώνεται και υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι οι καταγγελίες για κακομεταχείριση ερευνώνται άμεσα και σε βάθος, με αποτέλεσμα μερικοί αστυνομικοί να πιστεύουν ότι μπορούν να δρουν με ατιμωρησία.
Τώρα που δημοσιοποιείται, μπορούν να την επικαλεστούν στις δεκάδες προσφυγές τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εκατοντάδες πολίτες που έζησαν τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης ή/και την ατιμωρησία.
Η CPT κατέγραψε επίσης την εκτεταμένη χρήση (756 άτομα τον Απρίλιο 2013) της παράνομης κράτησης σε αστυνομικά τμήματα (αντί για φυλακές) επί μήνες προφυλακισμένων πριν τη δίκη ή καταδικασμένων μετά τη δίκη.
Πιο σοβαρό είναι πως κατά την επίσκεψή της στην Ελλάδα η CPT έγινε αποδέκτρια
μεγάλου αριθμού λεπτομερειακών καταγγελιών, με ειρμό και συνέπεια, για σωματική κακομεταχείριση κρατουμένων σε αστυνομικά τμήματα και τμήματα συνοριακής φύλαξης από όργανα της ΕΛ.ΑΣ […] κλωτσιές, σφαλιάρες, μπουνιές, χτυπήματα με γκλομπ κατά τη σύλληψη ή ανάκριση.
Στην έκθεση καταγράφονται συγκεκριμένες καταγγελίες στα ΤΑ Κυψέλης και Ομόνοιας στην Αθήνα και στην Αστυνομική Διεύθυνση στην Οδό Μοναστηρίου στη Θεσσαλονίκη. Η ελληνική κυβέρνηση ενημέρωσε τη CPT πως διατάχθηκαν ΕΔΕ για τις καταγγελίες αυτές. Καταγγελίες για κακομεταχείριση δέχθηκε και για το ΤΑ Αγίου Παντελεήμονα στην Αθήνα για τις οποίες δεν αναφέρει να διατάχθηκε έρευνα. Τέλος, δέχθηκαν συρροή καταγγελιών για ρατσιστική συμπεριφορά αστυνομικών προς αλλοδαπούς κυρίως στα ΑΤ Δραπετσώνας, Κορυδαλλού και Ομόνοιας, που συχνά συνοδευόταν από κακομεταχείριση. Σχεδόν για όλες τις καταγγελίες δεν υποβλήθηκαν μηνύσεις λόγου φόβου αντιποίνων που ενισχυόταν από ανάλογη αποτρεπτική συμβουλή των δικηγόρων τους… Η CPT ζήτησε από την Ελλάδα να επισημάνει την απροθυμία των δικηγόρων στους Δικηγορικούς Συλλόγους … Πρόσθεσε δε πως και εισαγγελείς και δικαστές που ενημερώνονται για κακομεταχείριση δεν προχωρούν σε διερεύνηση των καταγγελιών… Καταλήγοντας, η CPT ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να περάσουν μήνυμα μηδενικής ανοχής απέναντι στην κακομεταχείριση κρατουμένων…
Επί πλέον, η CPT διαπίστωσε την απουσία αυστηρής εφαρμογής των αρχών που προβλέπουν την άμεση ενημέρωση των κρατουμένων για τους λόγους σύλληψης και τα δικαιώματά τους, την άμεση πρόσβαση σε δικηγόρο, γιατρό (αν χρειαστεί), τη σωστή ανάκριση (συνιστώντας τη βιντεοσκόπησή της) και την πλήρη καταγραφή όλων των συμβάντων για κάθε κρατούμενο σε ατομικά δελτία.
Στη συνέχεια, σε περισσότερες από 50 σελίδες, παρέχεται λεπτομερειακή καταγραφή των απαράδεκτων συνθηκών κράτησης σε κρατητήρια και λοιπούς χώρους κράτησης καθώς και σε φυλακές. Σύγκριση με προηγούμενες εκθέσεις της CPT δείχνει σημαντική επιδείνωση της κατάστασης. Σύγκριση με συναφούς περιεχομένου εκθέσεις Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων δείχνει πως η CPT όχι απλώς επιβεβαιώνει τις τελευταίες αλλά και σε πολλά σημεία τις ξεπερνά. Γι αυτό και ακολουθούν 15 σελίδες με συστάσεις και αιτήματα πρόσθετης πληροφόρησης.
Η Βουλή των Ελλήνων οφείλει να ζητήσει αμέσως από την κυβέρνηση την κατάθεση της έκθεσης στα ελληνικά μαζί με τις παρατηρήσεις της ελληνικής κυβέρνησης σε απάντηση της έκθεσης, όπως και να απαιτήσει αναλυτική και τεκμηριωμένη πρόσθετη απάντηση σε όλα τα ερωτήματα της CPT που δεν έχουν απαντηθεί. Τελικά δε, οφείλουν οι εκλεγμένοι/ες εκπρόσωποι του ελληνικού λαού να βγάλουν το δικό τους πόρισμα και να θέσουν σε συστηματική παρατήρηση κρατητήρια και φυλακές ώστε να επιβάλουν άμεσα σημαντικές βελτιώσεις.
Γιατί αυτό που περιγράφει η CPT είναι μια ατέλειωτη σειρά από ελληνικά Γκουαντάναμο...
