Η έκπληξη αυτή αναδεικνύει δύο βασικές αδυναμίες που συχνά διαπιστώνουμε αλλά δεν κάνουμε και πολλά για να τις θεραπεύσουμε. Η πρώτη είναι το ότι, επειδή «εμείς» έχουμε σταματήσει να ενδιαφερόμαστε για μια μεσανατολική χώρα (λόγω του ότι επιλέγουμε να ασχολούμαστε μόνον όταν βλέπουμε τις φλόγες ενός πολέμου ή τα εκατομμύρια των προσφύγων που αυτός προκαλεί), θεωρούμε αυτομάτως και ότι η χώρα αυτή έχει πάψει πλέον να κινείται και δεν γίνονται ζυμώσεις στο εσωτερικό της. Η δεύτερη αδυναμία είναι ότι δεν κατανοούμε τα «διδάγματα» (μια λέξη αντιεπιστημονική μεν αλλά χρήσιμη εδώ) ανάλογων περιπτώσεων: όταν πριν από τέσσερα χρόνια οι Ταλιμπάν κατέλαβαν ολόκληρο το Αφγανιστάν μέσα σε μόλις δέκα ημέρες, η έκπληξη πολλών παρατηρητών περίσσεψε και τότε.
Τι μας έμαθε, όμως, το Αφγανιστάν τότε (και μας επιβεβαιώνει η συριακή περίπτωση τώρα); Πολλά, αλλά ένα με ενδιαφέρει εδώ: όταν αλλάζει ο «αέρας» και η ευρύτερη «περιρρέουσα ατμόσφαιρα» σε μια χώρα και αρχίζει να διαφαίνεται η πτώση του καθεστώτος, τότε η λύση που προκρίνεται ακόμα και από τους υποστηρικτές του δεν είναι η μάχη μέχρις εσχάτων αλλά η αλλαγή στολής: όταν οι Αμερικανοί αποφάσισαν να απεμπλακούν από το Αφγανιστάν, ο «αέρας» άλλαξε αμέσως και όλοι κατάλαβαν ότι το καθεστώς θα πέσει. Τότε, οι στρατιώτες του τακτικού αφγανικού στρατού, αντί να πολεμήσουν τις ετερόκλητες ισλαμικές πολιτοφυλακές, όπως περίμεναν οι Αμερικανοί (οι οποίοι και τους είχαν υποστηρίξει και εξοπλίσει πλουσιοπάροχα), απλά πέταξαν τη στολή τους, άφησαν γένια και παρέμειναν αδρανείς, ενώ πολλοί εντάχθηκαν στους Ταλιμπάν, καθώς η συγκυρία έδειχνε ξεκάθαρα ότι αυτοί θα ήταν οι νέοι κυρίαρχοι. Το ερώτημα ήταν απλό αλλά αμείλικτο: γιατί να δώσουν μια χαμένη μάχη, ιδίως όταν ήταν σαφές ότι τους είχαν εγκαταλείψει οι διεθνείς τους σύμμαχοι;
Κάτι ανάλογο φαίνεται να έγινε και στη Συρία: ο συριακός στρατός έκανε τοπικές συμφωνίες με τους ισλαμιστές σε πλήθος περιοχών, από το Χαλέπι και τη Χάμα, μέχρι την Ντεράα και αλλού, και αποσύρθηκε προς τη Δαμασκό χωρίς να πέσει ούτε μια ντουφεκιά. Ήταν προφανές ότι το τέλος του Άσαντ ήταν προδιαγεγραμμένο, καθώς οι διεθνείς υποστηρικτές του (η Χεζμπολά, το Ιράν και η Ρωσία) είχαν πιο πιεστικές ανάγκες να καλύψουν και δεν ήταν σε θέση να του δώσουν το φιλί της ζωής όπως έκαναν παλαιότερα. Αυτός ήταν και ένας από τους βασικούς λόγους που εξηγεί και την ταχύτητα με την οποία οι αντικαθεστωτικοί του έδωσαν τώρα το φιλί του θανάτου.
