Σε ένα σημείο της συνέντευξης αναρωτήθηκε μεγαλοφώνως: «Τα μεγαλύτερα μη κρατικά παγκοσμίως πανεπιστήμια ποια είναι; Είναι ιδιωτικά; Όχι. Το Χάρβαρντ, το Γέιλ, η Οξφόρδη;», ίσα για να δώσει την ευφυή απάντηση ότι «τα μεγαλύτερα παγκοσμίως πανεπιστήμια είναι μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά γιατί επανεπενδύουν τους τεράστιους πόρους τους».
Όμως τι ακριβώς σημαίνει «επανεπένδυση των πόρων τους»; Μήπως κατασκευάζουν δρόμους; Μήπως παίζουν στο χρηματιστήριο; Ή μήπως άραγε ναυπηγούν γκαζάδικα; Πόσο απλό είναι; Τι εννοεί και τι κατανοεί εν προκειμένω ο ποιητής;
Ένα εκ των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων που ανέφερε ο κ. Ανδρουλάκης είναι το Yale, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παράδειγμα. Πρόκειται για φορέα ιδιωτικό και πράγματι μη κερδοσκοπικό. Τούτο στην πράξη σημαίνει ότι δεν λειτουργεί με σκοπό τον προσπορισμό κέρδους στους ιδιοκτήτες ή τους μετόχους του. Έχει έσοδα, αλλά και δωρεές, και διαχειρίζεται ένα τεράστιο κληροδότημα (40,7 δισ. δολάρια· συγκριτικά, ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για το 2024 είναι 5,5 δισ. ευρώ). Κάθε έσοδο που έχει το Πανεπιστήμιο επανεπενδύεται στις δραστηριότητές του, αλλά και σε άλλους σκοπούς.
Αν και αυστηρά δεν κατατάσσεται στους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, το Yale λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο με πολλούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, καθώς επικεντρώνεται στην εκπαιδευτική του αποστολή μέσω (και) της επανεπένδυσης των εσόδων του. Δεν πρόκειται για απλή διαδικασία, σαν π.χ. να χαρίζαμε λεφτά στους ξωμάχους της πρωτογενούς παραγωγής.
Πώς επανεπενδύει τα έσοδά του το Yale;
Οι διάφοροι τρόποι επανεπένδυσης που εφαρμόζονται ενδεικτικά είναι:
Οικονομική βοήθεια: Μεγάλο μέρος του κληροδοτήματος του Yale (το 18% για το 2021) χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση υποτροφιών και προγραμμάτων οικονομικής βοήθειας, προκειμένου η εκπαίδευση να καθίσταται προσιτή σε φοιτητές από όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Διδακτικό προσωπικό και έρευνα: Το Πανεπιστήμιο επενδύει στην προσέλκυση και διατήρηση κορυφαίων καθηγητών, στη στήριξη της συνέχειας των ερευνητικών έργων και στη διατήρηση ερευνητικών εγκαταστάσεων αιχμής σε διάφορους επιστημονικούς τομείς. Αυτό φυσικά συμβάλλει στη δημιουργία ενός ελκυστικού ακαδημαϊκού περιβάλλοντος τόσο για τους φοιτητές όσο και για τους ερευνητές, διευρύνοντας τα όρια της γνώσης σε διάφορους κλάδους.
Ακαδημαϊκά προγράμματα: Οι επανεπενδύσεις κατευθύνονται στην ανάπτυξη ποικίλων ακαδημαϊκών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των μαθημάτων που διδάσκονται, της δημιουργίας νέων τμημάτων και της υποστήριξης της λειτουργίας των υφισταμένων.
Υποδομές πανεπιστημιούπολης (campus): Το Yale επενδύει συνεχώς στη συντήρηση και τη βελτίωση των υποδομών της πανεπιστημιούπολης. Αυτό συμπεριλαμβάνει βιβλιοθήκες, εργαστήρια, αίθουσες διδασκαλίας, κοιτώνες φοιτητών και άλλες εγκαταστάσεις.
Πρωτοβουλίες κοινωνικής προσφοράς: Το Πανεπιστήμιο υποστηρίζει διάφορες πρωτοβουλίες κοινωνικής προσφοράς μέσω των προγραμμάτων και των συνεργασιών του, με στόχο να συμβάλει θετικά στην κοινότητα της πόλης όπου ανήκει, αλλά και ευρύτερα.
Οι επενδυτικές αποφάσεις επιβλέπονται από έναν ειδικό μηχανισμό, το Yale Investment Office, που λειτουργεί βάσει μιας σειράς κατευθυντήριων γραμμών και αρχών οι οποίες καθορίζονται από τη διοίκηση του Πανεπιστημίου. Οι αρχές αυτές, παράλληλα με τις οικονομικές αποδόσεις, λαμβάνουν υπόψη παράγοντες όπως ηθικές εκτιμήσεις, κοινωνική ευθύνη και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Για παράδειγμα, το 2011, το Πανεπιστήμιο αποφάσισε να μην επανεπενδύσει σε συγκεκριμένη αλυσίδα τουριστικών επιχειρήσεων, λόγω της κακής εργασιακής πρακτικής που αυτή ακολουθούσε. Σε γενικές γραμμές, το Πανεπιστήμιο ακολουθεί μια συντηρητική πολιτική έτσι ώστε το κληροδότημά του να μη μειώνεται σε πραγματικούς όρους.
Η συγκεκριμένη κατανομή των πόρων από το κληροδότημα φυσικά ποικίλλει, ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις. Ωστόσο, κατά τη λήψη των σχετικών αποφάσεων το Πανεπιστήμιο δίνει έμφαση στη βασική αποστολή του ως προς «την προώθηση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και του θετικού κοινωνικού αντίκτυπου».
Η επανεπένδυση και ο Νίκος Ανδρουλάκης
Η επανεπένδυση λοιπόν, την οποία διατυμπανίζει ο κ. Ανδρουλάκης, δεν είναι αυτό που προφανώς νομίζει. Είναι πολύ πιο σύνθετη και έχει σημαντικά οφέλη με μεγαλύτερη εμβέλεια από το ίδιο το Πανεπιστήμιο το οποίο την υλοποιεί. Είναι ηλίου (όχι πάντως του σημερινού ΠΑΣΟΚ) φαεινότερο ότι όσο γρηγορότερα έλθουν τα πανεπιστήμια αυτά –προφανώς όχι με ρυθμούς βροντόσαυρου αν αποκλειστικά συνδεθεί με την (καλοδεχούμενη, αν ποτέ επιτευχθεί) αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος, όπως ευαγγελίζεται ο πονηρός, οιονεί διάδοχος του ΣΥΡΙΖΑ– τόσο το καλύτερο για τη χώρα.
Επιπλέον, όσο καλύτερα είναι τα πανεπιστήμια που θα έλθουν στην Ελλάδα (κάτι που εξαρτάται από την ελκυστικότητα των κινήτρων του Νόμου, αλλά και την αποφυγή ανταγωνισμού με φτηνιάρικες παράγκες που το παίζουν πανεπιστήμια), τόσο καλύτερες θα είναι οι πρακτικές που θα μεταφέρουν εδώ — από τις οποίες η επανεπένδυση είναι μόνο ένα παράδειγμα.
Όλα τα παραπάνω είναι πληροφορίες ελεύθερα προσβάσιμες μέσω του Διαδικτύου. Ωστόσο, για να τα διαβάσει, να τα κατανοήσει και να τα αφομοιώσει κάποιος πρέπει τουλάχιστον να ξέρει αγγλικά.
