Σύνδεση συνδρομητών

Μπάλα και αυταρχισμός: το παράδειγμα της Νιγηρίας

Πέμπτη, 10 Ιουλίου 2014 09:18
Ο νιγηριανός επιθετικός Ρασίντ Γιεκινί (1963-2012) το 1994, όταν έπαιζε στον Ολυμπιακό. Είναι ο πρώτος σκόρερ της Εθνικής Νιγηρίας.
Αρχείο The Books' Journal
Ο νιγηριανός επιθετικός Ρασίντ Γιεκινί (1963-2012) το 1994, όταν έπαιζε στον Ολυμπιακό. Είναι ο πρώτος σκόρερ της Εθνικής Νιγηρίας.

Γιατί ο Ρασίντ Γιεκινί, είδωλο το 1994 στη Νιγηρία μετά το Μουντιάλ εκείνης της χρονιάς  και, κατόπιν, ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού πέθανε φτωχός και νέος; Και τι σχέση έχουν τα πανηγύρια του ποδοσφαίρου, οι ηγέτες που διαχειρίζονται την κρατική διαφθορά, τους φανατισμούς και τους εθνικισμούς με τους θριάμβους και τις ήττες ενός θεάματος όπως το ποδόσφαιρο;

Σε μια χώρα λατρεύουν το ποδόσφαιρο περισσότερο από τη Βραζιλία. Μάλιστα σε αυτή τη χώρα, σε κάθε συμμετοχή στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, ο πρόεδρος παρεμβαίνει για οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς, από τα χρώματα της στολής μέχρι την ηλικία των παικτών! Πρόσφατα, στη πρωτεύουσα της Νιγηρίας, την Αμπούτζα, και στο Ρεσίφε, στη Βραζιλία, όπου βρισκόταν η αποστολή της εθνικής ομάδας, ορισμένοι παίκτες των Σούπερ Αετών απείλησαν να μην κατέβουν στον αγώνα με τη Γαλλία, μάλιστα αρκετοί δεν προπονήθηκαν. Στη δημοσιότητα δόθηκε, ως επίσημη αιτιολογία, η καθυστέρηση προκαταβολής του χρηματικού μπόνους που θα λάμβανε κάθε παίκτης της Νιγηρίας από την Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου της χώρας. Οι παίκτες απείχαν από τις δραστηριότητες για το διάστημα που δεν ελάμβαναν προκαταβολικά το πριμ για το Παγκόσμιο Κύπελλο και, τελικά, με προεδρική παρέμβαση, έλαβαν τα χρήματα. 

Ο νιγηριανός συγγραφέας Okey Ndibe έγραψε κάποτε ότι «οι Νιγηριανοί ενώνονται μόνο σε κάθε Παγκόσμιο Κύπελλο». Γι’ αυτόν τον λόγο, ίσως, η ομοσπονδία φροντίζει να πριμοδοτεί κάθε ποδοσφαιριστή που συμμετέχει σε κάθε Παγκόσμιο Κύπελλο (ανεξάρτητα αν θα πάρει τα χρήματα στο τέλος), προκειμένου να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή πορεία της χώρας στη διοργάνωση και να τονώσει το εθνικό φρόνημα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πρόσφατα βομβαρδίστηκε πολυχώρος στη Νιγηρία όπου φίλαθλοι έβλεπαν το Παγκόσμιο Κύπελλο. Πίσω από την επίθεση ήταν η Ισλαμική οργάνωση Μπόκο Χαράμ, η οποία θεωρεί ότι το ποδόσφαιρο διαφθείρει τους Νιγηριανούς και ότι θα πρέπει να απαγορευτεί γιατί θεωρεί πως οι Νιγηριανοί είναι εθισμένοι σε αυτό.

Η Νιγηρία είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση, χώρα με θρησκευτικές, φυλετικές και εθνοτικές διαιρέσεις, πραξικοπήματα και, πρόσφατα, με ισλαμική τρομοκρατία. Την δεκαετία του 1980, αναλαμβάνει, μετά από πραξικόπημα, ο Ιμπραχίμ Μπαμπαγκίντα, ο λεγόμενος «Μαραντόνα», λόγω της ικανότητάς του να εμπαίζει τους εκπροσώπους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και τους Νιγηριανούς ταυτόχρονα. Ο θρύλος λέει ότι η πρώτη δόση του δανείου από το Ταμείο ξοδεύτηκε για την αγορά του ακριβότερου λίαρ τζέτ στον κόσμο. Παράλληλα όμως, προωθείται η συμμετοχή της χώρας σε ισλαμικά φόρα και η προώθηση Βορείων, και δη μουσουλμάνων, σε καίριες δημόσιες θέσεις. Οι Νιγηριανοί του Νότου, για να επιδείξουν την ανωτερότητα τους απέναντι στους Βόρειους τους οποίους θεωρούν «χαζούς και τεμπέληδες», στρέφονται στα σπορ, και δη στο ποδόσφαιρο. Σημειώνουν παροιμιώδη επιτυχία, καθ' ότι οι πρώτοι μεγάλοι αστέρες που παίζουν σε ομάδες της Ευρώπης είναι χριστιανοί από τον Νότο.

Παρά ταύτα, ο Μπαμπαγκίντα καταλαβαίνει την δύναμη του ποδοσφαίρου και, στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου Νέων του 1985, η τότε Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου, υποσχέθηκε (σε περίοδο όπου η χώρα δεσμευόταν με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για δημοσιονομική προσαρμογή) σε κάθε παίκτη της ομάδας ένα σπίτι, αυτοκίνητο και προίκα σε περίπτωση που παντρευόταν μέσα στα επόμενα δυο χρόνια! Ασφαλώς και οι παίκτες δεν πήραν τίποτα. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό το αστείο. Η Νιγηρία κατακτά το Παγκόσμιο Κύπελλο Νέων το 1985, όμως μετά από μερικά χρόνια γίνεται γνωστό ότι ο πρόεδρος Μπαμπαγκίντα είχε αλλάξει τα πιστοποιητικά μεγαλύτερων παικτών για παίξουν με την ομάδα των κάτω των 17. Το 1994, ενώ είχαν ακυρωθεί οι προγραμματισμένες εκλογές και η χώρα ήταν στα πρόθυρα κοινωνικής έκρηξης, ο Μπαμπαγκίντα, μέσω της μαριονέτας του και νέου πρόεδρου Αμπάτσα, υπόσχεται στον τότε αστέρα της ομάδας, τον μουσουλμάνο Ρασίντ Γιεκινί, εξτρα πριμ αν σκοράρει προκειμένου να ενδυναμώσει όχι μόνο το εθνικό πρεστίζ αλλά και το μουσουλμανικό φρόνημα. Ο Γιεκινί όντως σκοράρει με τη Βουλγαρία κάνοντας έναν μνημειώδη πανηγυρισμό, την ίδια χρόνια μάλιστα παίρνει μεταγραφή για την Ελλάδα. Γυρίζει στη Νιγηρία το 2002 και ζητά από την τότε κυβέρνηση το μπόνους του 1994, το οποίο η κυβέρνηση Ομπασάντζο δεν αναγνωρίζει γιατί το υποσχέθηκε κυβέρνηση μουσουλμάνου προέδρου - και πεθαίνει σχεδόν πάμπτωχος το 2012.
Πριν το Παγκόσμιο Κυπελλο του 2010, όταν ο πρόεδρος Τζόναθαν ζητά να περιληφθεί στην αποστολή ο διάσημος αλλά σε προχωρημένη ποδοσφαιρική ηλικία Κανού, ορισμένοι νεότεροι παίκτες διαφωνούν. Σε απάντηση, ο πρόεδρος υπόσχεται έξτρα μπόνους «καλής συμπεριφοράς». Η Νιγηρία αποκλείεται εν τέλει και ο πρόεδρος αποφασίζει να απαγορεύσει στην εθνική ομάδα τη συμμετοχή σε διεθνείς αγώνες, γιατί οι παίκτες της «πλήγωσαν το εθνικό φρόνημα». Σύντομα όμως, μετά την απειλή τιμωρίας από τη Διεθνή Ομοσπονδία, αναγκάστηκε να άρει την απόφαση του.

Το ποδόσφαιρο στην Νιγηρία είναι λοιπόν όχι μόνο το λαοφιλέστερο άθλημα αλλά το αγαπημένο της εκάστοτε εξουσίας, μάλιστα σε μια περίοδο που η χώρα έχει γίνει, επίσημα, η μεγαλύτερη οικονομία της αφρικανικής ηπείρου. Η αστειότητα των ηγετών της όμως και τα εσωτερικά της προβλήματα συντηρούν μια βραδυφλεγή βόμβα…

 

Ιωάννης Μαντζίκος

Υποψήφιος διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων με ειδίκευση στις αφρικανικές υποθέσεις. Σε λίγο κυκλοφορεί το βιβλίο του, Al Qaeda: The Transformation of Terrorism in the Middle East and North Africa (PSI Guides to Terrorists, Insurgents, and Armed Groups) (με τον Denise N. Baken)

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.