Ντμίτρι Μουράτοφ: Το παράθυρο στην Ευρώπη έκλεισε και έβαλαν μπροστά του κάγκελα

Ο Ντμίτρι Μουράτοφ, από τα ιδρυτικά μέλη και τελευταίος διευθυντής της εφημερίδας Νόβαγια Γκαζέτα, απαγορευμένης πλέον στη Ρωσία, τιμήθηκε το 2021 με Νόμπελ Ειρήνης. Σε πείσμα των καιρών, παραμένει στη Ρωσία και αγωνίζεται με μαχητικότητα υπέρ των πολιτικών κρατουμένων του καθεστώτος Πούτιν, αλλά και υπέρ της ειρήνης. Είναι από τους πρώτους που καταδίκασαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Αυτές τις ημέρες, στο Global Media Forum που διοργανώνει σε ετήσια βάση ο γερμανικός ειδησεογραφικός οργανισμός Deutsche Welle, ο Ντμίτρι Μουράτοφ, κατά τη διάρκεια ομιλίας του, έφερε στο φως πολλές άγνωστες στο δυτικό κοινό ιστορίες, ανέλυσε τις κοινωνικές διαθέσεις στην Ρωσία και παρέδωσε ένα παράδειγμα όχι μόνο δημοσιογραφικής αλλά και πολιτικής εντιμότητας. Μίλησε περισσότερο ως υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και λιγότερο ως δημοσιογράφος.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ουκρανοί δημοσιογράφοι, με τη βοήθεια ενός κινητού τηλεφώνου, μετέδωσαν το ήχο των σειρήνων συναγερμού, θέλοντας έτσι να υπενθυμίσουν στους παρόντες την κατάσταση στην πατρίδα τους.

Η μετάφραση της απομαγνητοφώνησης της ομιλίας του Ντμίτρι Μουράτοφ, έγινε από τα ρωσικά.

Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

Το κείμενο της ομιλίας του Ντμίτρι Μουράτοφ

Ζω και εργάζομαι στην Μόσχα και δεν έχω για εσάς μια εκδοχή της ομιλίας μου για το εξωτερικό. Στο βαθμό που η λέξη «πόλεμος» είναι απαγορευμένη στη Ρωσία, ενώ η λέξη «κόλαση» επιτρέπεται ακόμη, θα χρησιμοποιήσω τη λέξη «κόλαση».

Χθες, η Γενική Εισαγγελία της Ρωσίας ανακοίνωσε πως η Ένωση Δικηγόρων «Αγορά» θεωρείται μη επιθυμητή οργάνωση. Με άλλα λόγια, είναι εχθρός του λαού. Όποιος συνεργαστεί μαζί της θα φυλακίζεται. Αυτό σημαίνει πως εκατοντάδες άνθρωποι τους οποίους υπερασπιζόταν η «Αγορά» θα μείνουν χωρίς δικηγόρους. Χθες πάλι, ενώ ταξίδευα για να έρθω εδώ, άρχισε μια ακόμη δίκη κατά του αντιπολιτευόμενου πολικού Ναβάλνι. Τον δικάζουν μέσα στη φυλακή. Απειλείται με φυλάκιση δεκάδων ετών για την πολιτική του δράση. Στη δίκη απαγορεύεται η παρουσία του Τύπου. Γενικά, από το 2012 και μέσα σε δέκα χρόνια, ο αριθμός των μη δημόσιων δικών, όπου δεν επιτρέπεται η παρουσία του Τύπου, αυξήθηκε κατά είκοσι πέντε φορές. Είχαν γίνει χίλιες κλειστές δίκες, τώρα γίνονται είκοσι πέντε χιλιάδες. Ο αριθμός των αθωωτικών αποφάσεων στα ρωσικά δικαστήρια ισούται, περίπου, με 0,1%. Τι άλλο μπορεί να με ρωτήσει κανείς για το δικαστικό σύστημα; Η αποσάθρωση του δικαστικού συστήματος είναι μια από τις επιπτώσεις της λεγόμενης ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης.  

Γενικώς, πολλές από τις επιπτώσεις της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης, που συνεχίζεται, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, δεν έχουν κατανοηθεί. Θα σας αναφέρω ορισμένες από αυτές τις επιπτώσεις:

• Ποτέ ξανά η Ουκρανία και η Ρωσία δεν θα είναι μαζί. Ποτέ ξανά αυτοί οι λαοί δεν θα είναι αδελφικοί. Πολύ περισσότερο που ο ένας αδελφός θεωρεί πως είναι ο μεγαλύτερος.
• Σ’ εμάς, στη Ρωσία, έκαναν μία μεγάλη γεωγραφική ανακάλυψη. Αν δεν το γνωρίζετε, θα σας το πω αμέσως. Η Ρωσία δεν είναι πια Ευρώπη. Το παράθυρο στην Ευρώπη έκλεισε και έβαλαν μπροστά του κάγκελα.
• Στη Ρωσία είχαμε αλλαγή Θεού. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία υποστήριξε την ειδική στρατιωτική επιχείρηση κι άρχισε την προπαγάνδα του θανάτου. Νομίζω πως η εντολή «ου φονεύσεις» πολύ σύντομα θα θεωρηθεί βαθιά λανθασμένη. Ο θάνατος υπέρ της πατρίδος και όχι η ζωή υπέρ της πατρίδος, είναι η νέα θρησκεία.

Ας δούμε ένα παράδειγμα των λόγων της Εκκλησίας και σας παρακαλώ πολύ να προσπαθήσετε να κατανοήσετε τι λένε. Μιλάει ένας ιερωμένος, ο πρωθιερέας Βασίλειος, και εξηγεί στις μανάδες ότι δεν πρέπει να κλαίνε όταν τους φέρνουν το άψυχο κορμί του σκοτωμένου γιου τους. Κατανοητό, έτσι δεν είναι; «Αν δεν χρησιμοποιούσατε αντισυλληπτικά», τους λέει, «θα γεννούσατε κι άλλα παιδιά και το παιδί σας δεν θα ήταν το μόνο, έτσι δεν θα ήταν τόσο τρομακτικό να το αποχωριστείτε». Αυτά λέγονται στην τηλεόραση από έναν ανώτερο εκπρόσωπο της Εκκλησίας.

Ταυτόχρονα, όμως, αποτειχίζεται ο ιερέας Ιωάννης Κοβάλ, επειδή στην προσευχή άλλαξε τη λέξη «νίκη» με τη λέξη «ειρήνη». Θεωρώ πως ο πατήρ Ιωάννης μπορεί να τέθηκε μακριά από την Εκκλησία, βρέθηκε, όμως, πιο κοντά στο Θεό.

Αλλά ας επιστρέψουμε στις επιπτώσεις της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης:

• Σημαντική επίπτωση είναι η απώλεια μιας γενιάς. Η νέα γενιά, εκείνοι που γεννήθηκαν όταν κυβερνούσε ο Γκορμπατσόφ και λίγο αργότερα, δεν θέλουν να θυσιαστούν. Η γενιά αυτή θα χτίσει το μέλλον, τη στιγμή που η εξουσία στη Ρωσία προσπαθεί να βελτιώσει το παρελθόν. Πρόκειται για μια συγκλονιστική, μοναδική γενιά, για άριστους επαγγελματίες, για ανθρώπους με υψηλή ενσυναίσθηση. Πολλοί απ’ αυτούς εγκατέλειψαν την πατρίδα, αρκετοί για πάντα. Ίσως αυτό, συνάδελφοι, να σας ενδιαφέρει. Γνωρίζουμε μάλλον ποιος έφυγε για πάντα. Αυτοί οι άνθρωποι παίρνουν μαζί τους και τα κατοικίδιά τους. Κατά 26 φορές αυξήθηκε ο αριθμός των μικροτσίπ για κατοικίδια, γιατί οι άνθρωποι φεύγουν για πάντα. Από 700.000 μέχρι 1.000.000 νέοι άνθρωποι εγκατέλειψαν τη Ρωσία. Δεν θέλουν να σκοτώσουν. Και δεν θέλουν να σκοτωθούν. Νομίζω πως αυτό θα σώσει αυτή τη γενιά, για όλους μας, όχι μόνο για την Ρωσία – και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Πρέπει να τους βοηθήσουμε, να τους προστατεύσουμε – καταρχάς, μη ακυρώνοντας τις τραπεζικές τους κάρτες.

Μου θέτουν πολύ συχνά ένα ερώτημα, το πιο δύσκολο: Γιατί σιωπούν οι Ρώσοι; Γιατί δεν εξεγείρονται; Είναι όλοι οι Ρώσοι σκλάβοι; Δεν πρόκειται να αποφύγω αυτό το ερώτημα και θα απαντήσω με ερωτήσεις. Και πού να μιλήσουν; Και πού να εξεγερθούν; Οι συγκεντρώσεις απαγορεύτηκαν. Εξακόσιοι πολιτικοί κρατούμενοι βρίσκονται στις φυλακές. 20.000 δίκες έχουν ξεκινήσει εναντίον των οπαδών της ειρήνης. Τριακόσια μη κυβερνητικά ΜΜΕ έχουν κλείσει. Στο Κοινοβούλιο δεν υπάρχει ούτε ένας βουλευτής ο οποίος να τάσσεται υπέρ της ειρήνης. Εκείνοι που βρίσκονται στις φυλακές αξίζουν το σεβασμό μας, τη συμπόνια μας και τη βοήθειά μας.

***

Ήρθα εδώ για να σας πω μερικές σύντομες ιστορίες, έχω λίγο χρόνο ακόμη:

Ερυθρός Σταυρός: Κατέθεσα επίσημα, αξιοποιώντας το γεγονός πως η εφημερίδα μας τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ, αίτημα προς τον Ερυθρό Σταυρό:

Αγαπητέ Ερυθρέ Σταυρέ, σταματήστε τα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλεται στη φυλακή ο Αλεξέι Ναβάλνι, ηγέτης της εξωκοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης. Τα δυόμισι χρόνια που είναι στη φυλακή έχει ζήσει 165 ημέρες στην απομόνωση, δηλαδή μέσα στη φυλακή της φυλακής. Είναι ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μετατρέπονται σε ζωντανούς νεκρούς.

Ο Ερυθρός Σταυρός είπε πως δεν μπορεί να αναμειχθεί, πως αυτή τη στιγμή ο επικεφαλής του βρίσκεται στην Συρία. Εκείνη τη στιγμή, όμως, ο επικεφαλής του βρισκόταν στο γραφείο του υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ.

Επτά χρόνια για μια λέξη: Επτά χρόνια για μία λέξη με πέντε γράμματα, την οποία απαγορεύεται να πεις στην Ρωσία (είναι η πρώτη λέξη από το μυθιστόρημα του Λέοντος Τολστόι, η δεύτερη λέξη είναι «Ειρήνη»). Αυτή είναι η ποινή που επιβλήθηκε σε έναν δημοτικό σύμβουλο, τον Αλεξέι Γκορίνοφ. Είναι 61 ετών. Επιστήμονας. Έχει σοβαρά προβλήματα υγείας. Θεώρησε πως είναι δυνατόν να πει ότι, όταν γίνεται αιματοχυσία, δεν είναι εποχή διαγωνισμών παιδικής ζωγραφικής. Καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλακή.

Λίγο πριν καταδικαστεί, είχε περιμαζέψει από το δρόμο ένα αδέσποτο σκυλί. Μετά την καταδίκη του, το σκυλί δεν άφησε κανέναν να το πλησιάσει και πέθανε από τη θλίψη και την πείνα. Είναι σωστό, άραγε, εδώ, μπροστά σας, κατά τη διάρκεια αυτής της τρομακτικής τραγωδίας, να σας μιλάω για ένα σκυλί; Θέλω να σας πω πως ναι. Γιατί σε αυτή την ιστορία, τα ζώα είναι πιο ευγενικά από τους δικαστές και τους δημίους.

Δημοσιογράφοι στη φυλακή. Ο Ιβάν Γκέρσκοβιτς είναι συνάδελφός μας, ανταποκριτής της Wall Street Journal, τον γνωρίζουν όλοι, όλη η Μόσχα τον ξέρει πολύ καλά. Αγαπάει τη χώρα κι όπου εργάζεται είναι εξαίρετος δημοσιογράφος. Ποτέ, καμία φορά δεν ήταν κατάσκοπος. Τον φυλάκισαν με την κατηγορία της κατασκοπείας. Την προηγούμενη φορά, καταδίκασαν για κατασκοπεία τον δημοσιογράφο Σαφρόνοφ σε 25 χρόνια φυλακή. Θέλω μαζί με εσάς να αρχίσουμε να φωνάζουμε δυνατά: κύριοι πολιτικοί, μήπως ετοιμάζεστε να ανταλλάξετε πολιτικούς κρατούμενους με εκείνους που βρίσκονται στις φυλακές των χωρών σας;

Δικαστής καταδικασμένος καταδικάζει. Είκοσι πέντε χρόνια στα στρατόπεδα καταδικάστηκε και ο πολιτικός Βλαντίμιρ Καρα-Μουρζά. Ήταν ένας από τους εμπνευστές του «Νόμου Μαγκνίτσκι». Ίσως θυμάστε πότε επιβλήθηκαν κυρώσεις κατά αξιωματούχων στη Ρωσία για διαφθορά. Ο Μαγκνίτσκι ανακάλυψε πως είχαν κλέψει 280 εκατομμύρια δολάρια. Αυτόν τον νόμο επεξεργάστηκε ο Βλαντίμιρ Καρα-Μουρζά. Τότε, είχαν επιβληθεί κυρώσεις κατά του δικαστή Σεργκέι Ποντοπρίγκοφ. Αυτός είχε στείλει στο θάνατο τον Μαγκνίτσκι. Μπήκα στην αίθουσα του δικαστηρίου. Η δίκη διεξαγόταν κεκλεισμένων των θυρών, ήμουν όμως μάρτυρας. Μπήκα στην αίθουσα του δικαστηρίου και, καλά που κάθεστε, τι είδα; Δικαστής ήταν ο Ποντοπρίγκοφ. Καταδίκασε τον Καρα-Μουρζά σε 25 χρόνια. Αν αυτό δεν είναι εκδίκηση, τότε τι είναι;…

Εκείνη τη στιγμή ακούγονται σειρήνες, μέσα από κινητά τηλέφωνα παρακολουθούντων την ομιλία.

Σειρήνες είναι αυτές; Μ’ ακούτε; Να συνεχίσω;

Είναι σειρήνες σε πόλη της Ουκρανίας, συναγερμός για επικείμενο ρωσικό βομβαρδισμό, που ακούγονται μέσω κινητών τηλεφώνων.

...Ο Καρα-Μουρζά δεν μπορεί να περπατήσει, έχει χάσει είκοσι κιλά. Μέσα σε ένα χρόνο... Λοιπόν... θα μας βοηθήσει κάποιος με αυτόν τον θόρυβο; Ακούγομαι, ναι; Για έναν ολόκληρο χρόνο, δεν έδωσαν στον Καρα-Μουρζά τη δυνατότητα να τηλεφωνήσει στα τρία του παιδιά, ούτε μία φορά.

Ένας ατελέσφορος έρωτας. Η Λίλια Τσανίσεβα είναι μια όμορφη, σαραντάχρονη γυναίκα. Το έγκλημά της είναι πως ασχολήθηκε με την πολιτική ως μέλος του επιτελείου του αντιπολιτευόμενου Ναβάλνι. Δεν σκότωσε κανέναν, δεν έκλεψε, δεν βίασε. Είναι μια πολιτική ακτιβίστρια. Έχετε δει ποτέ πώς χάνουν τα λογικά τους από έρωτα και από την αδικία; Εγώ το έχω δει. Ο σύζυγός της, ο Αλμάζ Γκατίν, χάνει τα λογικά του. Κάθε μέρα την περιμένει στην πύλη της φυλακής κρατώντας λουλούδια. Στην απολογία της η Λίλια δεν μίλησε για τον εαυτό της. Γι’ αυτόν είπε μόνο μία φράση: «Αν με καταδικάσουν, αν με φυλακίσουν, δεν θα προλάβω να κάνω παιδί. Δώστε μου τη ευκαιρία να γίνω μάνα».

Ο δικαστής Μετσκούριν, δεν έδωσε αυτή την ευκαιρία στην Τσανίσεβα. Καταδικάστηκε σε 7,5 χρόνια.

Αντρικό κράτος και νέος αντισημιτισμός. Η σκληρότητα σήμερα είναι ο κρατικός πατριωτισμός. Το κακό θεωρείται άθλος. Με την κατηγορία της τρομοκρατικής δράσης, κλείστηκαν στη φυλακή η Ζένια Μπερκόβιτς και η Σβετλάνα Πετριτσούκ. Το θεατρικό τους έργο τιμήθηκε με το ύψιστο θεατρικό βραβείο της Ρωσίας, το θεατρικό Όσκαρ, τη Χρυσή Μάσκα. Κάποιος ειδικός, όμως, έγραψε πως είναι «εναντίον του ανδροκεντρικού κράτους της Ρωσίας». Τι θα πει ανδροκεντρικό κράτος; Αντρικό κράτος. Συνεπώς, η Μπερκόβιτς και η Πετριτσούκ είναι κατά της οικοδόμησης αντρικού κράτους στη Ρωσία. Ο φεμινισμός και ο πασιφισμός θεωρούνται πλέον εγκλήματα, Αν εκπροσωπείς τον φεμινισμό και τον πασιφισμό απειλείσαι με μεγάλη ποινή – γι’ αυτό κι οι δυο θεατρικές συγγραφείς βρίσκονται σήμερα στη φυλακή.

Εκτός από αυτό, πολυάριθμοι ακροδεξιοί ναζιστές, ανεμπόδιστα, προβάλλουν την εβραϊκή καταγωγή της Μπερκόβιτς. Στη Ρωσία, εδώ και περισσότερα από τριάντα χρόνια, δεν υπάρχει κρατικός αντισημιτισμός. Ο Πούτιν, φυσικά, δεν είναι αντισημίτης. Κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει γι’ αυτό. Οι νεοναζιστές, όμως, άρχισαν να συμμετέχουν στον καθορισμό της πολιτικής ατζέντας στη Ρωσία. Έχουν βγει από την παρανομία.

Ποιον θα συλλάβουν απόψε; Κάποιος με ρώτησε σήμερα αν οι διώξεις είναι τόσο μαζικές όσο κατά την εποχή του Στάλιν. Φυσικά, ως προς τον αριθμό των συλλήψεων και πολύ περισσότερο των εκτελέσεων, αναμφίβολα όχι. Στις διώξεις αυτές, όμως, υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό: διώξεις σημαίνει πως ποτέ κανείς δεν γνωρίζει ποιον θα έρθουν να συλλάβουν απόψε το βράδυ.

***

Νομίζω πως πρέπει να τελειώσω. Σήμερα γίνεται αγώνας για το μέλλον. Γίνεται αγώνας για το ποιο θα είναι αυτό το μέλλον... Γίνεται μάχη για το πώς θα είναι η κοινωνία. Για το ποιος θα νικήσει, η χούντα ή οι ελεύθεροι πολίτες. Το πρόγραμμα της χούντας, το διατύπωσε ο πιο δημοφιλής επικεφαλής ιδιωτικού στρατού, ο δισεκατομμυριούχος σούπερ μάνατζερ Γιεβγκένι Πριγκόζιν. Θα θυμίσω το πρόγραμμά του, έτσι όπως το διατύπωσε: «Φτάνει πια, δεν χρειάζεται να φτιάξουμε άλλες γέφυρες και θέατρα. Όλη η Ρωσία πρέπει να δουλεύει στα αμυντικά εργοστάσια. Για ένα διάστημα, η Ρωσία πρέπει να γίνει Βόρεια Κορέα. Τα παιδιά τής ελίτ πρέπει να γυρίσουν από το εξωτερικό στη Ρωσία. Να γίνει γενική επιστράτευση. Να κλείσουν τα σύνορα».

Ναι, αυτό είναι πρόγραμμα της στρατιωτικής χούντας. Και θέλω να σας πω ότι αυτό είναι ένα νέο είδος χούντας. Θα γίνει χωρίς την καθαίρεση του προέδρου. Θα είναι πραξικόπημα χωρίς αλλαγή εξουσίας. Θα σας το πω ευθέως: όταν λένε πως ελάχιστοι υποστηρίζουν τον Πούτιν δεν είναι αλήθεια. Οι μεγαλύτερες γενιές υποστηρίζουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Οι μεγαλύτερες γενιές είναι το στήριγμά του. Έχει πού να στηριχτεί. Ο Πούτιν στηρίζεται στη γενιά των εγκαταλελειμμένων γερόντων, οι οποίοι θέλουν να νιώσουν ξανά τη ζωή συνεισφέροντας στο μεγαλείο της πατρίδας. Ο Πούτιν το καταλαβαίνει αυτό πολύ καλά. Και ποιος αντιδρά σε μία πιθανή χούντα, σε ενόπλους; Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, μόνο η δυνατότητα να λες την αλήθεια μπορεί να αντιπαρατεθεί στους ενόπλους, οι οποίοι διεκδικούν μόνο τη δική τους «αλήθεια».

Κύριοι, μην επιτρέψετε να κλείσουν το ΥouΤube, μην αφήσετε να κλείσουν τη Wikipedia. Είναι η τελευταία δυνατότητα παροχής περιεχομένου το οποίο παράγουν δημοσιογράφοι. Τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού, δηλητηρίαζαν  ταχυδρομικά περιστέρια, προκειμένου ο στρατός να μη λαμβάνει πληροφορίες. Έτσι και τώρα, θέλουν να εξοντώσουν το YouΤube και τη Wikipedia, τα VPN και τους σέρβερ που βοηθούν στην ελεύθερη πρόσβαση. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, σήμερα οι μηχανικοί είναι η βάση του αγώνα για την ελευθερία του λόγου, οι μηχανικοί κατά των δικτατόρων - και αυτό είναι το σημαντικότερο στο αντιπολεμικό κίνημα.

Σας ζητώ ένα ακόμη λεπτό:

Η UNICEF είναι ένας οργανισμός του ΟΗΕ για την προστασία των παιδιών, η οποία είναι έτοιμη να συμμετάσχει στην οργάνωση της επιστροφής των παιδιών της Ουκρανίας. Γνωρίζω πως η Ρωσία και η Ουκρανία αντιμετωπίζουν αυτό το ζήτημα θετικά. Ας υποστηρίξουμε τις προσπάθειες της UNICEF προκειμένου τα παιδιά της Ουκρανίας να επιστρέψουν στους γονείς και στην πατρίδα τους.

***

Και κάτι ακόμη. Να η Ουκρανία, να και η Ρωσία. Μόνο δύο άνθρωποι εκ μέρους επίσημων θεσμών μπορούν να συνομιλούν μεταξύ τους. Είναι οι Συνήγοροι των δικαιωμάτων του ανθρώπου της Ουκρανίας, ο Ντμίτρι Λουμπίνετς, και η ομόλογός του στη Ρωσία, Τατιάνα Μοσκαλκόβα. Κάποια στιγμή, στο μέλλον, θα γυρίσουν ταινία για το πώς αυτοί οι δύο, διαφορετικοί μεταξύ τους άνθρωποι, στο μέσο μια σκληρής σύγκρουσης, υπηρετούν διαφορετικούς προέδρους, αλλά αντάλλαξαν εκατοντάδες εκατοντάδων αιχμαλώτους. Αυτοί οι άνθρωποι, δεν αγαπούν ο ένας τον άλλον, αλλά κάνουν τεράστια και σημαντική δουλειά. Ας υποστηρίξουμε τους Συνηγόρους. Ακόμη και σε αυτή την κόλαση, είναι ανάγκη να μειωθούν τα ορφανά και οι χήρες.

Στην ρωσική τηλεόραση, τις τελευταίες δύο εβδομάδες, είπαν διακόσιες φορές ότι ίσως πρέπει να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα. Διακόσιες φορές. Μέσα σε δύο εβδομάδες. Αυτό πια μοιάζει με διαφήμιση σκυλοτροφής. Θα πατήσει ο Βλαντίμιρ Πούτιν το κουμπί ή δεν θα το πατήσει. Κανείς μας δεν το γνωρίζει. Θα έχουμε την ευκαιρία, όπως έλεγε ο στρατιώτης Σβέικ, να συναντηθούμε στις έξι η ώρα το απόγευμα μετά τον πόλεμο; Πότε είναι αυτό το «μετά»; Θα έχουμε, άραγε, αυτή την ευκαιρία; Ας ζήσουμε όσο χρόνο μας έχει απομείνει ανθρώπινα. Απευθύνομαι σε εσάς, με μια παράκληση. Υπάρχουν θαυμάσιοι ουκρανοί ρεπόρτερ, ο Μστισλάβ Τσερνόφ και ο Γιεβγκένι Μαλολέκτα μαζί με το συνεργείο τους. Γύρισαν μία θαυμάσια ταινία, με τίτλο Είκοσι ημέρες στη Μαριούπολη. Ήταν οι τελευταίοι δημοσιογράφοι που είχαν απομείνει σε αυτή την ετοιμοθάνατη πόλη. Η ζωή των ρεπόρτερ και η ζωή των ανθρώπων που γύριζαν ταινία ήταν κοινή. Ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να σκοτωθούν. Δεν ήταν παρατηρητές. Συμμετείχαν στην τραγωδία. Οι ουκρανοί ρεπόρτερ θέλουν να θεσπίσουν ένα βραβείο για τους ουκρανούς ντοκιμαντερίστες. Για εκείνους που τώρα γυρίζουν ταινίες στο μέτωπο. Καταγράφουν την τραγωδία αυτής της κόλασης. Ας τους υποστηρίξουμε. Απευθύνομαι στην Deutsche Welle. Ας υποστηρίξουμε την ιδέα του Μστισλάβ Τσερνόφ και του Γιεβγκένι Μαλολέκτα. Τότε, ίσως, να έχουμε τη δική μας ευκαιρία «για τις έξι η ώρα το απόγευμα μετά τον πόλεμο».