Υπάρχουν όμως οι εικόνες και οι ήχοι. Που όλες, μα όλες, είναι εικόνες γέννησης.
Λίγο να τις παρακολουθήσουμε (αν αντέχουμε), θα το δούμε. Από τον τρόπο που οι διασώστες τραβούν τους θαμμένους προσεκτικά, αργά, από τους ώμους, μέσα από τις στενές σχισμές προς τα έξω· από το νεογέννητο κοριτσάκι με τον ομφάλιο λώρο να κρέμεται ακόμα πάνω του – που το έδενε με τη μητέρα του η οποία το είχε γεννήσει πριν τρεις ώρες, το σκέπασε με το σώμα της και πέθανε κρατώντας το ζωντανό· από το χέρι ενός αόρατου βυθισμένου κορμιού που σπρώχνει ένα παιδί πάνω κι έξω από τα συντρίμμια, χέρι που αρνείται να το τραβήξουν αν δεν βγει το παιδί πρώτο· από τα κλάματα που μπερδεύονται με τις ιαχές θριάμβου καθώς μια ακόμα ζωή αναδύεται από τα σκοτεινά βάθη· από τις αμέτρητες αγκαλιές που τυλίγουν με άγρια χαρά κάθε ζωή που μόλις σώθηκε και τη σηκώνουν ψηλά σαν νικητήριο έπαθλο – και είναι έπαθλο, γιατί είναι ζωή δική τους: την κέρδισαν με τα γυμνά τους χέρια, τραβώντας την από την αγκαλιά της ανυπαρξίας. Ζωή ξανά. Όλες οι εικόνες και όλοι οι ήχοι είναι μιας ανθρωπότητας που παλεύει απέναντι σε δυνάμεις ανίκητες, για μια ακόμα γέννηση απέναντι στον θάνατο. Μόνο η γέννηση νικά τον θάνατο, και μόνο αυτή η ενωμένη ανθρωπότητα, ενωμένη στην ύστατη δοκιμασία, με όλες τις θρησκείες και εξουσίες και γλώσσες της δεμένες σφιχτά, μπορεί να δώσει αυτή τη μάχη.
Διασώστες σκυμμένοι πάνω στις τρύπες του Άδη, μιλούν με τους από κάτω. Και με φωνές τραχιές και κουρασμένες (πόσο κουρασμένες), φωνάζουν λέξεις ανείπωτης τρυφερότητας, ενθάρρυνσης, δύναμης, λέξεις που πεισματικά κι ανυποχώρητα σπάνε τις πλάκες του μπετόν ανάμεσά τους. «Είσαι ήρωας, Μαχμούτ, κάνε υπομονή και μετά θα παίξουμε μπάλα.» «Έλα καρδούλα μου, τραγούδα να σ’ ακούμε», «Μη φοβάσαι, σ’ αγαπάμε».
Μια ατέλειωτη γέννα. Δυο λεπτά μόνο εκείνος ο διασώστης πηγαίνει παραπέρα, γονατίζει, σκύβει το κεφάλι του στα χέρια του και κλαίει από ανακούφιση και οργή και ευγνωμοσύνη κι απελπισία (γιατί ξέρει πόσοι είναι ακόμα εκεί κάτω). Και μετά πάλι από την αρχή. Μια ακόμα ζωή να γεννηθεί, μια ακόμα ζωή να κερδηθεί.
