Το Β- του τρόμου

Έξι μήνες μετά, 18 Σεπτεμβρίου 1964, η οικογένειά μου και εγώ δεν παρακολουθήσαμε τους β-ικούς γάμους. Δεν πήγαμε σε φίλους που είχαν μπαλκόνι με θέα στη γαμήλια πομπή ούτε νοικιάσαμε δωμάτιο σε κεντρικό ξενοδοχείο μπροστά από το οποίο θα περνούσαν οι ανοιχτές άμαξες ούτε κάναμε πάρτι για να πιούμε στην υγεία του ζεύγους –και δεν με ένοιαζε καθόλου. Οι Rolling Stones μόλις είχαν βγάλει το πρώτο τους άλμπουμ (16 Απριλίου «άλλαξε η μουσική για πάντα») και η καινούργια β-σα ήταν μεν όμορφη αλλά ντυνόταν σαν τις μαμάδες μας. Δεν ήταν κουλ, προτού μάθω τη λέξη κουλ. 

Τρία χρόνια μετά, τον Απρίλιο του 1967, έμαθα τη λέξη «δικτατορία» που δεν είχα ακούσει ποτέ μου και είδα ένα πρωτόγνωρο τοπίο θυμού κι απελπισίας στα πρόσωπα των γονιών μου. Αντίθετα, οκτώ μήνες αργότερα, στις 13 Δεκεμβρίου 1967, οι λέξεις «β-ικό αντικίνημα» πηγαινοέρχονταν στο σαλόνι μας σαν μπαλάκι του πινγκ-πονγκ, σαν ένα όχι σοβαρό παιχνίδι. Η χούντα ήταν πιο ισχυρή από ποτέ και ο πατέρας μου, με ύφος σταθερά ανέκφραστο, κουνούσε απαξιωτικά το κεφάλι του. (Εμένα μ’ ενδιέφεραν τα παντελόνια καμπάνα και τα αγόρια.)

Επτά χρόνια μετά, το Δεκέμβριο του 1974, το ίδιο εκείνο σαλόνι είχε χωριστεί στα δυο εν όψει του δημοψηφίσματος. Η μια πλευρά του σαλονιού ήταν του πατέρα μου που θα ψήφιζε «κατά» χωρίς πολλές κουβέντες, πάντα βαριόταν να επιχειρηματολογεί για τα αυτονόητα. Η άλλη ήταν της μητέρας μου που, το είχε δηλώσει, θα ψήφιζε για τον β-: λίγο επειδή τον λυπόταν, λίγο επειδή «είχε γίνει αδικία», κυρίως επειδή «γιατί έτσι». Το «γιατί έτσι» ήταν, μου φαινόταν, το μοναδικό επιχείρημα, αλλά εμένα έτσι κι αλλιώς μ’ ενδιέφερε περισσότερο το Γουοτεργκέιτ και η παραίτηση του Νίξον.

Πολλά χρόνια μετά, σήμερα, περπατάω σχεδόν καθημερινά στον β-ικό Κήπο. Έτσι τον αποκαλώ μέσα μου, αν και ξέρω ότι τον λέμε Εθνικό. Αλλά κάποτε τον έλεγαν β-ικό, ίσως επειδή τον έφτιαξε εκείνη η Γερμανίδα που ήρθε εδώ γυναίκα του τότε β-. Σε μια άλλη χώρα μπορεί ο κήπος αυτός να λεγόταν και σήμερα β-κός: σε χώρες που δεν σηκώνουν κανένα αστείο για το δημοκρατικό τους πολίτευμα, σαν ας πούμε τη Γαλλία, κάθε τρία βήματα συναντάς κάτι «β-ικό»· κήπους, πλατείες, δρόμους, παλάτια, μουσεία. Υπάρχουν κάποιες τέτοιες χώρες, είναι αλήθεια, που δεν φοβούνται τη λέξη.

Εμείς εδώ πιστεύουμε στις χθόνιες θεότητες, στο μάτι, στα ζώδια, στις ευχές και στις κατάρες. Εμείς εδώ είχαμε δημοκρατίες και δικτατορίες, εθνικοαπελευθερωτικούς και εμφύλιους, το νερό του Καματερού και το σκάνδαλο Κοσκωτά, το Άγιο Φως με τιμές αρχηγού κράτους, ναζιστικό κόμμα και εικόνες που δακρύζουν και ταυτότητες με το νούμερο του διαβόλου. Τα λέμε, Ιστορία μας είναι όλα, και συνεχίζουμε – είμαστε γενναίος λαός. Μόνο μια λέξη μην πούμε, γιατί εκείνες οι σκοτεινές εκδικητικές χθόνιες θεότητες ανέχονται μεν πολλά αλλά έχουν και το όριό τους. Και αν το ξεπεράσουμε μ’ εκείνη τη λέξη  (φτύνω τον κόρφο μου) η ίδια η γη μπορεί να ξεσηκωθεί και να μας επιτεθεί.