Ένα θέμα στο οποίο δεν συμφωνήσαμε ποτέ, συζητώντας, ήταν η ποιότητα της δημοκρατίας στη χώρα σου. Οι διαρκείς αιτιάσεις μου, πως δεν υπάρχουν οι εγγυήσεις για μία δίκαιη δίκη, πως το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης είναι απόλυτα υποταγμένο στην προεδρική εξουσία και αποτελεί όργανο καταστολής, αυθαιρεσιών και, εντέλει, δεσποτείας που δεν έχει τίποτα κοινό με αυτό που εμείς στη Δύση αποκαλούμε δημοκρατία, προκαλούσαν τη δυσφορία και την αντίδρασή σου. Επέμενες πάντα πως η Ρωσία έχει «τον δικό της δρόμο», πως πρόκειται για «μια δημοκρατία με ρωσικά χαρακτηριστικά», πως «οι αξίες της Δύσης μάς είναι ξένες». Θυμάμαι, μάλιστα, το πάθος και το ζήλο σου όταν αναφερόσουν στην «κυρίαρχη δημοκρατία» ως αντίβαρο στην αντιπροσωπευτική της Δύσης. Σου είχα επισημάνει και τότε πως δεν πρόκειται για δημοκρατικό πολίτευμα, αλλά για μια παραλλαγή της προαιώνιας ρωσικής δεσποτείας, έτσι όπως τη διαμόρφωσε η βασιλεία του Ιβάν Δ΄ του Τρομερού (1530-1584).
Εσύ ο ίδιος, όμως, σε μια στιγμή ειλικρίνειας, μου είχες πει ότι η δεκαετία του 1990 ήταν δεκαετία διαψευσμένων ελπίδων και ματαιωμένων προσδοκιών. Αν θυμάμαι καλά –αν όχι, διόρθωσέ με–, στο πρώτο μετακομμουνιστικό Σύνταγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας υπήρχαν άρθρα που διασφάλιζαν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την απονομή του δικαίου. Τι απέγιναν;
Ας επανέλθουμε στο θέμα μας.
Η βράβευση του Μπαστρίκιν είναι ύβρις στη δράση και στη μνήμη όλων εκείνων των αντιφρονούντων, χάρη στους οποίους απαλλαγήκατε από τον κομμουνιστικό ζυγό. Η χώρα σου, οι συμπολίτες σου οφείλουν τα πάντα στην ανιδιοτελή και γενναία δράση ανθρώπων όπως η Λιουντμίλα Αλεξέγιεβα η οποία μαζί με άλλους ίδρυσε το Παρατηρητήριο του Ελσίνκι, ο σπουδαίος επιστήμονας και δημοκράτης Αντρέι Σάχαροφ μαζί με τη σύζυγό του Γιλένα Μπόνερ, οι επτά της Κόκκινης Πλατείας που διαμαρτυρήθηκαν για τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και οι λίγες χιλιάδες άλλων ευσυνείδητων πολιτών οι οποίοι ύψωσαν το ανάστημά τους στην τυραννία.
Υπέφεραν πολύ με τις παρακολουθήσεις, τις κατ’ οίκον έρευνες, τις δίκες, τους εγκλεισμούς, τις απελάσεις. Ποτέ δεν σκέφτηκαν να τα παρατήσουν, ποτέ δεν δείλιασαν ούτε στιγμή, ανέβηκαν τον Γολγοθά τους, γνωρίζοντας μάλιστα πως η θυσία τους ίσως να μη μαθευτεί και η Ανάσταση ίσως να μην έρθει ποτέ.
Αλλά και στη συνέχεια, τα χρόνια της νεαρής δημοκρατίας, συνέχισαν να αγωνίζονται για την προστασία των θεσμών, για τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα των πολιτών της αχανούς πατρίδας σου. Ήταν από τους πρώτους που επεσήμαναν τους κινδύνους για την κοινωνία σας, όταν ένας παλιός πράκτορας ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας, απεργαζόμενος από την πρώτη κιόλας στιγμή τη σταδιακή ακύρωση των δημοκρατικών κεκτημένων.
Σου έχω επισημάνει κι άλλοτε πως μια από τις μεγάλες και ιστορικές αδυναμίες της ρωσικής κοινωνίας είναι ο κομφορμισμός σας. Κατανοώ το φόβο. Δεν γεννιούνται όλοι οι άνθρωποι ήρωες. Γίνονται, όμως, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν.
Μου έκανε πάντα μεγάλη εντύπωση η μοιρολατρία με την οποία αντιμετωπίζετε την εξουσία, η αδιαφορία για όλα όσα συμβαίνουν, αρκεί να μη διαταράξουν τη ζωή σας.
Τρόμαξα όταν για πρώτη φορά διάβασα πως υπήρξαν 4.000.000 καταγγελίες κατά τη διάρκεια της σταλινικής τυραννίας. Καταγγελίες που έγιναν από συγγενείς, γείτονες, συναδέλφους εναντίον αθώων ανθρώπων. Καταγγελίες βασισμένες στον επικίνδυνα τρομακτικό φανατισμό των νεοφώτιστων στην κομμουνιστική ιδεολογία, αλλά και στον απλό, ανόθευτο, πρωτόγονο φθόνο. Το αποτέλεσμα το γνωρίζεις. Η συντριπτική πλειονότητα των καταγγελθέντων χάθηκε στο Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ. Ελάχιστοι επέστρεψαν σακατεμένοι και τσακισμένοι. Ευτυχώς, υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων και άγρυπνοι φύλακες της μνήμης, όπως το Ίδρυμα Μεμοριάλ, το Κέντρο Σάχαροφ, μα και άλλες οργανώσεις, κατάφεραν να συγκεντρώσουν μαρτυρίες, απομνημονεύματα, φωτογραφίες, σκίτσα και απλά καθημερινά αντικείμενα αυτής της περιόδου, έτσι ώστε, κάποτε, οι μελλοντικές γενιές να μάθουν την αλήθεια γι’ αυτή την ανθρωπιστική τραγωδία.
Περνώντας τα χρόνια, ένας ένας από τους όμορφους, τους μεταξένιους, τους γενναίους αυτούς ανθρώπους έφυγαν από τη ζωή, κληροδοτώντας στις επόμενες γενιές το καθήκον να διαφυλάξουν τη μνήμη. Χάνοντας ή διαστρεβλώνοντας τη μνήμη της, η κοινωνία δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά.
Ήρθε η σειρά σας να προστατεύσετε τα αγαθά της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Αλλά ο κομφορμισμός σας αποδεικνύεται πιο δυνατός. Εξαργυρώσατε την υπόσχεση για σταθερότητα και ευημερία με την αξιοπρέπειά σας. Βλέπατε την οικοδόμηση του νέου, αυταρχικού καθεστώτος και σωπαίνατε. Σωπαίνατε όταν φυλάκιζαν ακτιβιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων, σωπαίνατε όταν δολοφονούσαν αντιπολιτευόμενους δημοσιογράφους και πολιτικούς όπως η Άννα Πολιτκόφσκαγια και ο Μπορίς Νεμτσόφ. Σωπάσατε παρακολουθώντας στην τηλεόραση τον σκληρό και απάνθρωπο πόλεμο στην Τσετσενία. Είδατε να απαγάγουν ανθρώπους στη μέση του δρόμου στην Κριμαία και να τους βρίσκουν δολοφονημένους έπειτα από βασανιστήρια στα γειτονικά δάση. Δεν είπατε τίποτα για τα βασανιστήρια που αποτελούν καθημερινή πρακτική στις ρωσικές φυλακές. Κοιτούσατε αδιάφορα την παρακμή της ρωσικής ενδοχώρας και των φτωχών περιφερειών όπως η Μπουρατία, η Τουβά, το Αλτάι, η Μαρί Ελ, γνωρίζοντας πολύ καλά πως στους κατοίκους δεν απέμενε άλλη επιλογή από το να γίνουν μισθοφόροι του ρωσικού στρατού – και είδαμε τις θηριωδίες τους στην Ουκρανία και μάθαμε τα ονόματα των άγνωστων αυτών περιοχών.
Έτσι κατρακυλήσατε στο έσχατο σκαλοπάτι της κόλασης. Βλέπετε με απάθεια να βραβεύεται ως «προστάτης των ανθρώπινων δικαιωμάτων» ο Μπαστρίκιν, ο άνθρωπος το βιογραφικό του οποίου δείχνει πως είναι απηνής διώκτης κάθε ελευθερόφρονα ανθρώπου στην πατρίδα σας. Δεν θα μπορούσε, άλλωστε, να είναι κάτι άλλο ο άνθρωπος που κατηγορήθηκε, χωρίς ποτέ να αντιδράσει, για λογοκλοπή στη διδακτορική του διατριβή και έκανε καριέρα στις γραμμές του ΚΚΣΕ, επιδεικνύοντας τις οβιδιακές του μεταμορφώσεις και την οσφυοκαμψία του έναντι των ανωτέρων.
Αγαπημένε Ρώσε φίλε μου,
Δεν σας αξίζει αυτή η ζωή. Δεν μπορείτε να ζείτε, αναλογιζόμενοι διαρκώς πώς θα προσαρμοστείτε στις συνθήκες που δημιουργεί η εκάστοτε εξουσία, «αυτοί», όπως τους αποκαλείτε, σηματοδοτώντας την πανάρχαια και διαρκώς παρούσα διαίρεση σε «αυτοί και «εμείς». Το «εμείς» έχει νόημα μόνο όταν συμβάλει στην πρόοδο της κοινωνίας, ανοίγει προοπτικές για το μέλλον, διασφαλίζει πως θα γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα όλων. Δεν ξέρω πόσο προσπαθήσατε, αλλά είναι προφανές ότι αποτύχατε. Τώρα, πρέπει να ζήσετε με τις συνέπειες αυτής σας της αποτυχίας και, δυστυχώς, να ζήσετε σε επανάληψη την τραγωδία. Νομίζω πως από μια μαζοχιστική διάθεση θέλετε να ζείτε αυτή την αέναη επανάληψη της τραγωδίας, η οποία αποτελεί πια αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής σας ταυτότητας.
Δεν είμαι, όμως, εγώ εκείνος που έχει δικαίωμα να σας πει πώς θα ζείτε. Ούτε και κανείς άλλος, παρά τα όσα λέει η επίσημη προπαγάνδα σας για «ανάμειξη» της Δύσης στα εσωτερικά της Ρωσίας. Αυτή, ωστόσο, είναι μια άλλη συζήτηση που κάποια στιγμή θα κάνουμε στο μέλλον.
Θα σου ξαναγράψω σύντομα.
Ο έλληνας φίλος σου
4 Δεκεμβρίου 2022
Εξαιρετικό, μπράβο σας.
09 Δεκ 2022, 10:12