Οι φαν δε φωνασκούσαν για τη διοργάνωση ούτε επειδή ο τελικός γινόταν στο Γουέμπλεϊ που έχει μεταφυσικές διαστάσεις Αγίων Τόπων. Φώναζαν για το ευρωπαϊκό κύπελλο. Αλλά μέσω αυτού περίμεναν την επιστροφή ενός άλλου πιο μεγάλου πράγματος. Τι περίμεναν να έρθει στο σπίτι;
Θα προσπεράσουμε την ειρωνεία τού να βλέπουμε τις μάζες του Μπρέξιτ να ξελαρυγγιάζονται με πόθο για ευρωπαϊκό τρόπαιο. Φωνάζοντας It’s coming home! μετέτρεπαν τις κερκίδες σε τεράστια ψυχαναλυτικά ανάκλιντρα προκειμένου Το Σκηπτροφόρο Νησί (This Sceptred Isle) να-θεραπεύσει-το-τραύμα. Η Αγγλία έδωσε τα φώτα του ποδοσφαιρικού πολιτισμού στην ανθρωπότητα αλλά, όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, στη συνέχεια τα έχασε, της τα έκλεψαν ή και τα δύο. Ό,τι και να ήταν, αυτό που έφυγε το περιμένουν από το 1966.
Σύμφωνα με αυτή την ανάγνωση, Αγγλία και φούτμπολ είναι παραπάνω από συνώνυμα. Αποτελούν ιδιοκτησιακή - ταυτιστική σχέση που βρίσκεται πολύ κοντά σε identity politics και μύθους αυθεντικότητας. Στο “A Very, Very Dirty Word”, ένα απολαυστικό κείμενο του Κρίστοφερ Χίτσενς (πρωτοδημοσιεύθηκε στο Slate και το έβαλαν στη μεταθανάτια συλλογή Arguably) διαβάζουμε ότι η Βρετανική Αυτοκρατορία θα μείνει στο “long view” της ιστορίας για δύο πράγματα: το ποδόσφαιρο και το fuck off.
Στο δοκίμιο, ο ατίθασος Χίτσενς έστρεψε την προσοχή του στη βρώμικη λέξη αντί για το ποδόσφαιρο, αλλά είναι ενδιαφέρον ότι Βρετανική Αυτοκρατορία, ποδόσφαιρο και fuck off συνευρέθησαν στην ίδια πρόταση και οι αναγνώστες ας βγάλουν τα συμπεράσματά τους. Αλλά είτε φροϋδικό lapsus είτε πούρο που είναι απλώς πούρο, η εκλιπούσα αυτοκρατορία και η αρπαγή του φούτμπολ είναι τα περασμένα μεγαλεία της Αγγλίας και λειτουργούν συνεργιστικά.
Κάποιος θα απαντούσε ότι το ποδόσφαιρο δεν έφυγε ποτέ και ότι το Premier League είναι αδιαφιλονίκητο Σπίτι του Φούτμπολ. Η πλειονότητα των Who Is Who της μπάλας περνάει από κει έστω και για ένα φεγγάρι. Στα πέρατα του πλανήτη βλέπεις όλες τις ηλικίες με φανέλες της Άρσεναλ, της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, της Λίβερπουλ, της Τσέλσι, ακόμη και της Τότεναμ. Το αγγλικό πρωτάθλημα είναι τόσο σημαντικό ώστε φιλόδοξοι παίκτες από όλο τον κόσμο προτιμούν να παίζουν στο Championship, τη δεύτερη κατηγορία της Αγγλίας παρά στην πρώτη κατηγορία της χώρας τους. Όμως τέτοια επιχειρήματα δεν αγγίζουν ούτε παρηγορούν κανέναν.
Ενίοτε, η αγγλική ιδιοκτησιακή ιδεολογία του ποδοσφαίρου εκρήγνυται με θυμό. Η μοναδική φορά που έχω δει τον Τζων Κληζ να χάνει το χιούμορ του είναι όταν επιτέθηκε με αηδία στο αμερικανικό φούτμπολ και το αποκάλεσε σπορ ανεγκέφαλων που βλέπουν διαφημίσεις και κάνουν ό,τι τους διατάζει ο Ντικ Τσένι. Η οργή του παλιού Μόντυ Πάιθον μού θύμισε την ελληνική μήνιν για τους Ολυμπιακούς της Κόκα Κόλα το 1996.
Παρότι το καλοκαίρι του 2021 το Τρόπαιο didn’t come home, το Euro προσφέρει κρυστάλλινη σφαίρα για το Μουντιάλ. Μερικές φορές, οι φιναλίστ κατακτούν το Παγκόσμιο Κύπελλο δύο χρόνια αργότερα. Εκ των υστέρων, τo γκολ του Τόρρες το 2008 στη Βιέννη ήταν προπομπός των Φάμπρεγκας - Ινιέστα στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2010. Άλλες φορές η ήττα στον τελικό του Euro είναι τα διόδια που πρέπει να πληρώσεις για το Μουντιάλ. Το 2016, η Γαλλία υπέστη την κατάρα του οικοδεσπότη στο Παρίσι για να θριαμβεύσει δύο χρόνια αργότερα στη Μόσχα. Όμως, αντί για κρυστάλλινη σφαίρα, ο τελικός του 2021 στο Γουέμπλεϊ μας άφησε με γρίφους. Η νικήτρια Ιταλία δεν προκρίθηκε στο Κατάρ, γεγονός που επιβεβαίωσε ότι στο Euro του 2021 δεν κέρδισε η Ιταλία όσο έχασε η Αγγλία – δύο πολύ διαφορετικές διαπιστώσεις.
Η Αγγλία έφθασε στο Γουέμπλεϊ με τη σφυρίχτρα του διαιτητή ο οποίος έδωσε ανύπαρκτο πέναλτι σε βάρος της Δανίας στον ημιτελικό. Η Αγγλία έχει πολύ δυνατή ομάδα με παίκτες όπως Φόντεν, Γκρήλις, Καίην, Τρίπιερ, Χέντερσον που ανήκουν στις παγκόσμιες ελίτ. Τα Τρία Λιοντάρια είναι ικανά για εντυπωσιακές εμφανίσεις, αλλά στα δύσκολα γίνονται Χάρτινες Τίγρεις. Μεγάλο πρόβλημα είναι οι υπερ-έξυπνες επιλογές του προπονητή τις οποίες δεν καταλαβαίνει κανείς και στο τέλος αποτυγχάνουν παταγωδώς. Ο μόνιμα συνοφρυωμένος Σαουθγκαίητ δείχνει σημεία φουτμπολικής Μετα-Τραυματικής Διαταραχής. Σαν παίκτης έχασε πέναλτι σε ημιτελικό του Euro το 1996. Τώρα, σαν προπονητής ψάχνει γιατρειά.
Το Δόγμα Σαουθγκαίητ συμπυκνώθηκε με μοναδικό τρόπο στον τελικό του Ευρώ 2021, όταν άφησε τον Τζακ Γκρήλις στον πάγκο ενώ έβαλε σχεδόν έφηβους να χτυπήσουν πέναλτι ενάντια στον καλύτερο τερματοφύλακα της διοργάνωσης. Επιπρόσθετο πρόβλημα είναι η άμυνα σουρωτήρι, άλλη μια συνέπεια του Σαουθγκαίητ ο οποίος έχει εμμονή σε αμυντικούς κάτω του μετρίου: στα τρία τελευταία παιχνίδια πριν από το Κατάρ δέχτηκαν 8 γκολ. Στο πρώτο παιχνίδι στο Κατάρ κέρδισαν 6-2, αλλά το Ιράν σκόραρε 2 γκολ με το έτσι θέλω. Δεν κερδίζονται Μουντιάλ έτσι. Πρόκειται για ανεξήγητο γρίφο γιατί ο Σαουθγκαίητ ήταν αμυντικός.
Μετά τον ημιτελικό του Μουντιάλ το 2018 και τον τελικό του Euro όπου έχασαν στα πέναλτι, η λογική συνέχεια είναι φέτος να νικήσουν. Αυτό δεν αποκλείεται, αλλά υπάρχουν δύο προβλήματα. Πρώτον το φούτμπολ δεν είναι λογικό και γι’ αυτό μας συναρπάζει. Το Κατάρ έδειξε τον μπεκετικό παραλογισμό του ποδοσφαίρου με την άκρως απίθανη των απιθάνων ήττα της Αργεντινής από τη Σαουδική Αραβία. Δεύτερο και σημαντικότερο είναι ο ταυτόσημος τρόπος που έχασαν το 2018 και το 2021.
Και στα δύο παιχνίδια προηγήθηκαν με γκολ από τα αποδυτήρια. Το 2018, ο Τρίπιερ σκόραρε στο 5ο λεπτό. Το 2021, ο Σω έβαλε γκολ στο 2ο λεπτό. Όμως, μετά από ένα τέτοιο πλεονέκτημα, τα παιχνίδια εξελίχθηκαν σε παράξενα αμφίρροπα μπρα ντε φερ και, όσο περνούσε η ώρα, τόσο λιγότερο πειστική και λιγότερο απειλητική γινόταν η Αγγλία. Και δίκην κατόπτρου, η ισοφάριση ήλθε την ίδια στιγμή και στα δύο παιχνίδια σαν αόρατη νομοτέλεια. Στο Λούζνικι ο Πέρισιτς ισοφάρισε στο 68ο λεπτό. Στο Γουέμπλεϊ, o Μπονούτσι ισοφάρισε στο 67ο λεπτό. Σύμπτωση; Ίσως.
Δεν αρκεί να φτάσεις σε ημιτελικό ή τελικό. Πρέπει και να κερδίσεις. Μετά το απροσδόκητο 6-2 επί του Ιράν και το 0-0 με ΗΠΑ, η ομάδα του Σαουθγκαίητ χρειάζεται ισοπαλία με την Ουαλία για να περάσει στους 16. Αλλά ακόμη και αν οι Θεοί τη βοηθήσουν να πάει σε προημιτελικό και οι διαιτητές τη στείλουν παραπέρα, μέχρι στιγμής η Αγγλία έχει δείξει ότι βρίσκει τρόπους να χάνει. Will it come home this time?
