Θυμάμαι πόσο συγκλονίστηκα στην Ερφούρτη όταν, στην πύλη του Κάστρου, του βασικού αξιοθέατου της πόλης, είδα ένα μνημείο. Ήταν το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη; Όχι. Ήταν το μνημείο του Άγνωστη Λιποτάκτη. Εκείνου που αρνήθηκε να πολεμήσει υπέρ της ναζιστικής Γερμανία και, σώζοντας τον εαυτό του, έσωσε κι άλλους. Ο πόλεμος της αυτοκρατορίας, ο κατακτητικός, ληστρικός πόλεμος μετατρέπει σε ήρωες εκείνους που αρνούνται να συμμετάσχουν σε αυτόν.
Οκτώ μεταλλικοί στύλοι. Από αυτούς, οι επτά λες και στέκονται ήρεμα προσοχή, ενώ ο όγδοος τους έχει γυρίσει την πλάτη.
Η επιγραφή στο μνημείο γράφει:
Στον Άγνωστο Λιποτάκτη της Βέρμαχτ, θύμα της ναζιστικής στρατιωτικής δικαιοσύνης. Σε όσους αντιστάθηκαν στο ναζιστικό καθεστώς.
Δίπλα υπάρχουν τα λόγια του Günter Eich (1907-1972): «Να πηγαίνεις με τα πόδια, όχι σαν καύσιμο στη μηχανή των δολοφόνων».
Ναι, αν πρόκειται για τον μηχανισμό μαζικής εξόντωσης αυτή είναι μια θεσμική στάση. Ο επιθετικός πόλεμος είναι το έγκλημα, και οι λιποτάκτες δεν είναι οι εγκληματίες.
Στη Γερμανία και στην Αυστρία, αντιστάθηκαν –είναι, άραγε, δόκιμη αυτή η λέξη;– 120.000 λιποτάκτες (σύμφωνα με άλλα στοιχεία, τετρακόσιες χιλιάδες!). Από αυτούς, περίπου 15.000 εκτελέστηκαν. Πόσες ζωές έσωσαν αυτοί οι «προδότες», ακόμη κι αν δεν κατόρθωσαν να σώσουν τη ζωή τους! Τη μεταπολεμική εποχή έφτιαξαν πολλά μνημεία γι’ αυτούς. Ορισμένα απ’ αυτά είναι εξαιρετικά εκφραστικά ως προς την απεικόνιση του μοναχικού ηρωισμού, ο οποίος είτε δεν έγινε κατανοητός είτε η πλειονότητα τον περιφρόνησε και τον αποδόμησε, ωστόσο στο μέλλον εκτιμήθηκε σωστά.
μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης
