Η υπεράσπιση της Δημοκρατίας

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την επικράτηση της παγκοσμιοποίησης το φιλελεύθερο παράδειγμα των διεθνών σχέσεων έγινε κυρίαρχο. Το βασικό αφήγημα ήταν πως η φιλελεύθερη δημοκρατία και το διεθνές δίκαιο θα ρυθμίσουν έναν κόσμο ανοιχτό, με το χώρο και τον χρόνο να μη σταματά στα σύνορα. Άνθρωποι, κεφάλαια, ιδέες, όλα κινούνται ελεύθερα.

Δυστυχώς, η αισιοδοξία γι’ αυτό που έχει λοιδορηθεί ως «Νέα Τάξη Πραγμάτων», η οποία πρακτικά ήταν ακριβώς αυτό, μία διεθνής οργάνωση βασισμένη στη φιλελεύθερη δημοκρατία και στις παγκόσμιες νόρμες, γρήγορα διαψεύστηκε.

Η πρώτη ρωγμή ήταν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 που έβαλαν τον κόσμο μας στην εποχή της διακινδύνευσης. Ακολούθησαν απανωτές κρίσεις και ο κόσμος μας απορρυθμίστηκε. Η παγκόσμια διακυβέρνηση δεν προχώρησε στο βαθμό που ήταν απαραίτητο. Οι διεθνείς οργανισμοί δεν λειτουργούν αποτελεσματικά και τα κράτη δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνα τους παγκόσμια προβλήματα.

Μέσα σε όλο αυτό το σκοτεινό φεγγάρι, η δημοκρατία στοχοποιήθηκε έντονα. Από τους λαϊκιστές στο εσωτερικό των δημοκρατιών και από τις εξωτερικές αυταρχικές απειλές, κρατών όπως η Ρωσία.

Ο κόσμος της ανελευθερίας και της καταπάτησης των δικαιωμάτων των πολιτών είναι αυτός των αυταρχικών και απολυταρχικών ηγετών και καθεστώτων.

Ρωσία, Ιράν, Βενεζουέλα και άλλες πολλές χώρες, που δύσκολα τους αφιερώνουμε έστω και λίγα λεπτά από το χρόνο μας, είναι καταπιεστικά καθεστώτα και δεν αφήνουν τις ανάσες ελευθερίας που απαιτούν οι πολίτες.

Το Αφγανιστάν, όπως αναμενόταν, γίνεται συνεχώς αυταρχικότερο καθεστώς. Ας μην ξεχνάμε πριν από λίγα χρόνια και την Αραβική Άνοιξη.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ελευθερία, οι κανόνες είναι ξανά τα κυρίαρχα ζητήματα των ημερών μας.

Η Δύση, αλλά και οι διεθνείς θεσμοί λειτουργούν πλέον μέσα σε ένα εκρηκτικό πεδίο ανελευθερίας, το οποίο συχνά καταλήγει σε ξεσπάσματα σκληρής ισχύος, όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η ενεργειακή εξάρτηση των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από ανελεύθερες χώρες - παραγωγούς ενέργειας.

Η πρόκληση που πρέπει με επιτυχία να διαχειριστούμε είναι ο συνδυασμός της εξωτερικής και της διεθνούς πολιτικής με την υπεράσπιση της δημοκρατίας. Κανόνες και δίκαιο έναντι των όπλων και της σκληρής επιβολής.

Πολλά θέματα ανοίγουν έτσι. Από τις ανθρωπιστικές επεμβάσεις και την Ευθύνη Προστασίας (Responsibility to Protect) μέχρι την υποστήριξη των πολιτών που αντιδρούν σε καθεστώτα, όπως γίνεται τώρα στο Ιράν.