Υπάκουοι;

Η κοινοτοπία του κακού, εδώ του Ναζισμού, είναι το να μην το θέλεις, να μην το διανοείσαι καν, το να κρίνεις: μόνο να υπακούς, είτε στις εντολές των ανωτέρων σου είτε σε αυτές των στερεοτύπων, των κοινότοπων χαρακτηρισμών και αξιολογήσεων.

Συνθήματα λέμε στη διαδήλωση, εκεί έτσι μιλάμε. Άλλο το να σκεφτόμαστε με συνθήματα, άλλο το να συζητούμε σωρεύοντας συνθήματα - τελικά, το να υπακούμε σε αυτά, μη κρίνοντας. Σωρεύοντας συνθήματα.

Υπακούω και δεν κρίνω, όταν με το που θα μου αμφισβητήσει κάποιος την πεποίθησή μου, αρχίζω να επικαλούμαι, το ένα μετά το άλλο, όλα μου τα θεία στερεότυπα, όσα περισσότερα τόσο πιο πολύ έχω κερδίσει, δεν καταλαβαίνω πως ο άλλος τολμά να μην τα δέχεται, καταλήγω στο να τον εξυβρίσω, κάποτε και να χειροδικήσω και ό,τι ήθελε προκύψει.

Προτού κρίνουμε τον ναζισμό του Μιχαήλ της Μαριούπολης, ας επιχειρήσουμε μια νοερή συζήτηση μαζί του, ξεκινώντας από αυτά που είπε (μη σας φανεί παράδοξο, έτσι διαβάζουμε, έτσι κατανοούμε έναν λόγο, όταν δεν έχουμε ζωντανή συνομιλία). Όχι για να του αποδώσουμε με βεβαιότητα θέσεις και διαλογικές συμπεριφορές , που δεν μπορεί παρά να είναι υποθετικές, όσο για να ελέγξουμε και να κρίνουμε εκείνο που μπορούμε: το πώς εμείς αρθρώνουμε απέναντί του τον δικό μας λόγο, το πόσο κρίνουμε, το πόσο, πού και πώς υπακούμε.