Η απώλεια της στρατηγικής υπομονής

Τίποτε από όσα γίνονται σήμερα στην Ουκρανία δεν θα συνέβαινε εάν ο Βλαδίμηρος Πούτιν δεν έχανε τη «στρατηγική υπομονή» του, όρο που τελευταία άκουσα να τον χρησιμοποιεί ο Ευάγγελος Βενιζέλος αναφερόμενος στην πολιτική της Τουρκίας. Και εδώ υπεισέρχεται το ζήτημα του χαρακτήρα του ρώσου ηγέτη. Αποφάσεις σαν αυτή που πήρε εισβάλλοντας στην Ουκρανία δείχνουν εξαιρετικά δυσεξήγητες από άποψη στρατηγικού οφέλους, αν εξαιρέσει κανείς τις αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων. Η συγκεκριμένη απόφαση, μάλιστα, γίνεται ακόμη πιο δυσεπίλυτη στην ερμηνεία της όταν αναλογίζεται κανείς πως η διατήρηση της στρατηγικής υπομονής είχε ώς τότε αποδώσει καρπούς για τη Ρωσία. Είχαν προηγηθεί τα τέσσερα χρόνια του Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, ο οποίος ξεδιάντροπα και απροκάλυπτα για αμερικανό πρόεδρο είχε ενεργά αποδομήσει τη βορειοατλαντική συμμαχία αμφισβητώντας ακόμα και για τη σκοπιμότητα της ύπαρξής της. Επιπλέον, προσπάθησε να την υπονομεύσει de facto αποσύροντας μονομερώς στρατιωτικό προσωπικό των ΗΠΑ από βάσεις στη Γερμανία. Το ΝΑΤΟ έπνεε τα λοίσθια και δηλώσεις όπως αυτές του γάλλου προέδρου Μακρόν περί «εγκεφαλικά νεκρής» συμμαχίας παρείχαν το φουά γκρα στο ψωμί του Πούτιν. Το βούτυρο το είχε προλάβει ο Τραμπ.

Γιατί, λοιπόν; Γιατί τώρα; Κατά τη γνώμη μου, δύο από πολλούς παράγοντες ξεχωρίζουν και αφορούν χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του που επέδρασαν στη λήψη της απόφασης εισβολής. Η μυωπική του αντίληψη για έναν κόσμο που αλλάζει «δίχως να κοιτάζει τη δική του μελαγχολία» καθώς και η αβυσσαλέα αλαζονεία του τον οδήγησαν και τον οδηγούν σε σφάλματα, και τώρα επί του πεδίου, και στην προετοιμασία της πολεμικής επιχείρησης.

Ο Πούτιν ηγείται μίας χώρας που εκτείνεται σε 11 χρονικές ζώνες, αλλά σχεδόν καμία τους δεν συμπίπτει με τον 21ο αιώνα. Οι αντιλήψεις του είναι τόσο μακριά από ό,τι θεωρείται σύγχρονο – και με τις μεσσιανικές τάσεις που τον διακρίνουν έχει κηρύξει τον πόλεμο στην πραγματικότητα θέλοντας να την εκδιώξει από το «ναό» του. Η πανδημία, φυσικά, έπαιξε το ρόλο της συρρικνώνοντας τα μοναδικά έσοδα της χώρας του από τη διακίνηση των καυσίμων που εμπορεύεται. Βενζινάς with a vengeance.

Από την άλλη, η αλαζονεία του είναι επίσης παράγων που τελικά θα κρίνει και τη μοίρα του. Αυτή τον οδήγησε στην καταστροφική για εκείνον εκτίμηση πως ο δυτικός κόσμος έχει χάσει την απαφασιστικότητά του να υπερασπίσει τις αξίες του. Δεν είναι ο πρώτος δικτάτορας που το έχει πράξει, αλλά διαφαίνεται πως θα είναι αυτός που θα το πληρώσει ακριβότερα. Πρόκειται για την ίδια αλαζονεία που κάνει ηγέτες σαν αυτόν στη δύση της τυραννίας τους να επιλέγουν να περιβάλλονται από ασπόνδυλους συμβούλους με μοναδικό προσόν τους να μαντεύουν και να λένε στον «πατερούλη» μόνο αυτά που θέλει να ακούσει.

Είναι η ίδια αλαζονεία που τον οδήγησε να πιστεύει πως η εισβολή θα ήταν περίπατος σε ένα πεδίο γνώριμο για τον ρωσικό στρατό. Το Κουρσκ, όπου τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η Σοβιετική Ένωση σημείωσε τη μεγαλύτερη νίκη επί των αυθεντικών ναζί στη διασημότερη αρματομαχία της ιστορίας, απέχει σχεδόν το ίδιο από το Κίεβο όσο και από τη Μόσχα. Με την άνοιξη όλη μπροστά του, με συντριπτική υπεροπλία σε όλους τους τομείς, αλαζονικά θεώρησε πως το κυνικό might is right θα επικρατούσε αξιωματικά. Και ίσως το χειρότερο απ’ όλα τα απότοκα δεινά της αλαζονείας του ήταν η υποτίμηση του ηθικού ενός λαού που πολεμά για την ελευθερία του από έναν δυνάστη που η συλλογική συνείδηση των Ουκρανών γνωρίζει από παλιά.

Και θυμάται.