Όμως όχι. Φαίνεται ότι βαρέθηκε να βλέπει υπέργηρες γυναίκες, εμφορούμενες από τα ναζιστικά ιδεώδη, να βγαίνουν σώες από τις απανθρακωμένες πολυκατοικίες της Μαριούπολης· κουράστηκε να βλέπει εκατομμύρια Ουκρανούς να γυρίζουν την πλάτη στη χώρα τους και να την εγκαταλείπουν επειδή κυβερνάται από ένα σάπιο γκέι κατεστημένο. Και ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι το αυγό του φιδιού δεν εκκολάπτεται στο Κίεβο, αλλά στη Μόσχα, στο στούντιο του τηλεοπτικού σταθμού που δούλευε χρόνια ως συντάκτρια. Και βγήκε στο βραδινό δελτίο ειδήσεων του Channel One, του κρατικού ρωσικού σταθμού με τα 250 εκατομμύρια θεατές, όχι με την αριστερή γροθιά ανέξοδα υψωμένη για τη συμφιλίωση των λαών αλλά με ένα πλακάτ και μια κραυγή που κατήγγειλε τον πόλεμο και τον παρανοϊκό του αρχιτέκτονα. Βαρύ πλακάτ, στα ανταλλακτήρια της Μόσχας αποτιμάται σε 15 χρόνια στο μπουντρούμι.
Μία αποκοτιά της στιγμής θα πεις, όχι μια συνειδητοποιημένη πολιτική πράξη. Όχι Χάννα, δεν είναι. Στο βίντεο που είχε γράψει πριν τα παίξει όλα για όλα, φορώντας ένα κολιέ με συμπλεγμένα τα χρώματα της Ουκρανίας και της Ρωσίας, σαν την ίδια που είναι παιδί πατέρα Ουκρανού και μάνας Ρωσίδας, μίλησε για την ντροπή της που τόσα χρόνια ήταν ένα γρανάζι σε αυτήν την οργουελική μηχανή προπαγάνδας, που καλολαδωμένη και αμείλικτη ταΐζει τους ρώσους πολίτες από το νηπιαγωγείο μέχρι τα βαθιά γεράματα με ψέματα. Τέτοια ψέματα που, όπως έχεις πει, «με τη σταθερή και συνολική υποκατάσταση της αντικειμενικής αλήθειας από ψεύδη, το αποτέλεσμα δεν είναι ότι το ψεύδος τώρα γίνεται αποδεκτό ως αλήθεια και η αλήθεια θα δυσφημιστεί ως ψεύδος, αλλά η αίσθηση με την οποία προσανατολιζόμαστε στον πραγματικό κόσμο – και η κατηγοριοποίηση της αλήθειας εναντίον του ψεύδους είναι ένα από τα νοητικά μέσα γι’ αυτό το σκοπό— καταστρέφεται». Σε αυτούς τους τυφλούς που αβοήθητοι περπατούν στη Γάζα μίλησε.
Ο εγκληματίας Άιχμαν δικάστηκε στην Ιερουσαλήμ και ανέβηκε τα σκαλιά του ικριώματος, αλλά το κακό –έχεις δίκιο– είναι κοινότοπο. Οι Άιχμαν του κόσμου μας λένε κατάμουτρα ότι «πέφτουν στον τάφο τους γελώντας, γιατί η αίσθηση ότι έχουν εκατομμύρια ανθρώπινα όντα στην συνείδησή τους είναι μία πηγή [όχι συντριβής], αλλά εξαιρετικής ικανοποίησης» γι’ αυτούς.
Όμως, Χάννα, μην κλαις, γιατί στα πάντα υπάρχει μία χαραμάδα· από εκεί μπαίνει το φως και φωτίζει το κακό. Μαρίνα Οβσιάνικοβα το όνομά της. Από αυτή τη χαραμάδα ξαφνικά άστραψε φως και –περνώντας στην Ιστορία με υπέρλαμπρα χρώματα– εγνώρισεν η νια τον εαυτό της. Και εύχομαι κάποτε να γίνει το ίδιο και για το μεγάλο έθνος της.
Ναι, για τη Μαρίνα Οβσιάνικοβα η συμμετοχή είναι αυτό που έχει σημασία. Τα υπόλοιπα είναι σιγή.
