Το όνομα Νεστόριο το άκουσα πρώτη φορά με το τραγούδι του Τζαβέλα, τελευταίο στη σειρά των χωριών που η πτώση τους στους αντάρτες έκανε τον φρούραρχο της Καστοριάς να τραβάει τα μαλλιά του. Τώρα, ο γενικός γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ εγκαινιάζει στο Νεστόριο μουσείο, θέλοντας όχι μόνο να διατηρήσει τη μνήμη αλλά και να αξιοποιήσει «την ιστορική πείρα», τονίζοντας πως τότε υπήρξε επαναστατική κατάσταση και κρινόταν η κατάκτηση της εξουσίας από το λαό και όχι η δημιουργία μιας κυβέρνησης λεγόμενης εθνικής ενότητας με τις αστικές δυνάμεις.
Και μιλάει χαλαρά το δημοσίευμα για το ανταρτοχώρι Νεστόριο, που έδωσε εκατοντάδες αντάρτες στον αγώνα και για τα τραγικά χωριά των Κορεστίων και της Πρέσπας που ρήμαξαν, όπως το Δενδροχώρι, που είχε προπολεμικά πάνω από χίλιους κατοίκους και το 1951 βρέθηκε να έχει μόνο δεκαεννιά, πατρίδα λέει του Λάζαρου Ζησιάδη, στελέχους του ΚΚΕ από προπολεμικά. Μα το καλό όνομα του Ζησιάδη ήταν Τερπόφσκι, ο οποίος, τον Ιούλιο του 1941, αποφυλακίστηκε ως Βούλγαρος, καθώς οι Βούλγαροι ήσαν σύμμαχοι των κατακτητών Ιταλών που κατείχαν την περιοχή και οι κρατούμενοι κομμουνιστές που δήλωναν «Βούλγαροι» αποφυλακίζονταν. Όπως ο Ανδρέας Τσίπας, που για λίγους μήνες μετά την αποφυλάκισή του από την Ακροναυπλία, ως «Βούλγαρος», έγινε γραμματέας του ΚΚΕ.
Δεν λέει κάτι το δημοσίευμα για τις δυσκολίες που είχε το ΚΚΕ στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, να ισορροπήσει δηλαδή ανάμεσα στην επιδίωξή του να εμφανισθεί πατριωτικό και αντιστασιακό, μέσω του ΕΑΜ και, συγχρόνως, να μη χάσει όσους Σλαβομακεδόνες ήθελαν κάτι παραπάνω από την ισοτιμία των εθνοτήτων, γραμμή την οποία, εγκαταλείποντας την προηγούμενη για ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία, προωθούσε πλέον η Μόσχα, στο πλαίσιο της δημιουργίας των «αντιφασιστικών μετώπων», σε συνεργασία και με αστικές δυνάμεις. Εκείνες που σήμερα δεν αρέσουν στον σ. Κουτσούμπα.
Δεν λέει τίποτε το δημοσίευμα για όλους αυτούς που στην αρχή εμφανίζονταν βουλγαρόφρονες, του Κομιτάτου (Κομιτατζήδες), και ύστερα μεταμορφώθηκαν σε αντιφασίστες σνοφίτες, όταν το 1943 ιδρύθηκε από τους Σλαβομακεδόνες στην περιοχή το αντίστοιχο του ΕΑΜ, ΣΝΟΦ (Σλαβιανομακεντόνσκι Ναρόντνο Οσλομποτίτελεν Φροντ). Άνθρωποι που περισσότερο αγαπούσαν τον Τίτο και πότε συνεργάζονταν με τον ΕΛΑΣ, πότε συγκρούονταν μαζί του και κατέφευγαν διωκόμενοι στην Γιουγκοσλαβία για να επιστρέψουν αργότερα πιο δυνατοί, έχοντας ανακαλύψει εν τω μεταξύ, καθώς η αξονική Βουλγαρία οπισθοχωρούσε, πώς είναι Μακεδόνες.
Και ενώ μας λέει για τον εμφύλιο στην πολύπαθη Δυτική Μακεδονία, εξακολουθεί να αναφέρεται μόνο στο ΚΚΕ και στον ΔΣΕ, αποσιωπώντας ότι το 1945 ιδρύθηκε στα Σκόπια το ΝΟΦ (εξέλιξη του ΣΝΟΦ, χωρίς το Σ, δηλ. Ναρόντνο Οσλομποτίτελνο Φροντ) για να προωθήσει τις σλαβομακεδονικές επιδιώξεις για αιγαιακή Μακεδονία, που έστειλε από το Μπούλκες στο Βίτσι τις πρώτες ομάδες διωκόμενων ελασιτών Σλαβομακεδόνων, οι οποίες προηγήθηκαν του ΔΣΕ και έδρασε, ως γιουγκοσλαβική ουσιαστικά οργάνωση, μέχρι την ενσωμάτωσή των μαχητών του στον ΔΣΕ το 1946.
Είναι τόσο τραγική και πολύμορφη η ιστορία της περιοχής που η αποσιώπησή της από το ΚΚΕ και η προβολή της, ως αποστειρωμένης εξιστόρησης αγώνων και θυσιών των ηρώων του για τη ματαιωμένη ουτοπία (παραλείποντας πως επρόκειτο απλώς για την ίδρυση και στην Ελλάδα ενός κράτους όπως η Αλβανία), κάπου αδικεί και το ίδιο, που προσεταιριζόταν τους Σλαβομακεδόνες από ανάγκη, αφήνοντας τη λύση του θέματος «για αργότερα». Και δεν αμφιβάλλει κανείς πως, αν επρόκειτο να είχε επικρατήσει, μετά τους «αντιδραστικούς», τους πρώτους που θα έστελνε στη (δική του) Μακρόνησο θα ήσαν οι Σλαβομακεδόνες, ως «τιτικούς», «εθνικιστές» και τα συναφή.
Ακριβώς όλοι αυτοί οι «ήρωες καπεταναίοι», που κατέφυγαν στην αρχή στο Μπούλκες, δεν επέστρεψαν στο Βίτσι και στον Γράμμο για να συμβάλουν στην ομαλότητα, που ευαγγελιζόταν η ηγεσία του ΚΚΕ. Επέστρεψαν ως εκδικητές και επαναστάτες κατά της κυβέρνησης και του κοινωνικού καθεστώτος. Και είναι εκείνοι που παρέσυραν το ΚΚΕ στην άβυσσο ενός εμφυλίου χωρίς ελπίδα, καθώς αυτό μέχρι και το 1946 θεωρούσε τον ένοπλο αγώνα «δυναμικό μέσο εκβιασμού πολιτικής λύσης». Όμως οι κομμουνιστές ήρωες της περιοχής, ο Γιαννούλης, ο Υψηλάντης, ο Λασσάνης, ο Παλαιολόγος, ο Αμύντας, είχαν ήδη βάλει φωτιά στο Γράμμο, στα Χάσια, στο Βίτσι. Καθώς τους φόνους σκληρών αποσπασματαρχών της Χωροφυλακής ακολούθησαν οι φόνοι κοινοταρχών και γενικά κρατικών αξιωματούχων, η επιλεκτική λεηλασία περιουσιών δεξιών ως «λαϊκή» φορολογία και η διά της τρομοκρατίας και των απηνών διώξεων παντός μη όντος μετ’ αυτών δημιουργία «λαϊκής εξουσίας». Στόχος, η διά πυρός και σιδήρου εξαφάνιση κάθε ίχνους κρατικής παρουσίας στις περιοχές αυτές.
Η ιστορία του ΚΚΕ δεν είναι τιμημένη, είναι τραγική. Για ένα πουκάμισο αδειανό γέμισε τα βουνά με κόκαλα, και μάλιστα ανθρώπων που πίστευαν πως αγωνίζονται για έναν καλύτερο κόσμο και των θυμάτων τους. Ο Γιαννούλης εκτελέστηκε, όχι ο Γούσιας ούτε ο Βλαντάς.
Και αν σήμερα το ΚΚΕ θέλει τον εμφύλιο ταξικό, αποσιωπά ευσχήμως πως για τους σλαβομακεδόνες συμπολεμιστές του, που έφεραν και το κύριο βάρος του, ήταν αγώνας εθνικοαπελευθερωτικός, εις βάρος της Ελλάδας. Η «απόσπασις μέρους εκ του όλου της επικρατείας», που τόσους έστειλε στο απόσπασμα, δεν ήταν κατασκευασμένος από τον μοναρχοφασισμό μύθος. Ήταν απτή πραγματικότητα και επιδιώχθηκε με τα όπλα. Και παρά ταύτα, κοντά στο τραγικό τέλος, το κόμμα συνθηκολόγησε με τους Σλαβομακεδόνες και, στις αρχές του 1949, εγκατέλειψε την έως τότε γραμμή του για την ισοτιμία των μειονοτήτων και υιοθέτησε το αίτημα του ΝΟΦ για αυτοδιάθεση των Σλαβομακεδόνων. Εύλογο, αφού πλέον οι Σλαβομακεδόνες αποτελούσαν τα 2/3 των μαχητών του ΔΣΕ, 14.000 σε 20.000.
Εδώ βρίσκεται η ιστορία του ΔΣΕ, σ’ αυτή την καθημαγμένη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Και οι εικόνες που στολίζουν το χαζοχαρούμενο δημοσίευμα του Βήματος, του δίκοχου του ΔΣΕ και του γενικού γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ να επιθεωρεί χαρούμενος τις φωτογραφίες γελαστών μαχητριών, μόνο θλίψη προκαλούν.
(Τα στοιχεία έχουν ληφθεί από το βιβλίο του Ιωάννη Σ. Κολιόπουλου, Λεηλασία Φρονημάτων, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2015).
