![9 Μαΐου 1950, Παρίσι. Ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν παρουσιάζει τη διακήρυξη που έχει το όνομά του, με την οποία πρότεινε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Ιδρυτικά μέλη ήταν η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, κι ήταν ο πρώτος από μια σειρά υπερεθνικών ευρωπαϊκών θεσμών που τελικά μετεξελίχθηκαν στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση. Μερικά αποσπάσματα της Διακήρυξης Σουμάν: «Η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διατηρηθεί αν δεν αναληφθούν δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν. [...] Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί διαμιάς, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα: θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη. [...] Η από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα [...] θα αλλάξει το πεπρωμένο αυτών των περιοχών που επί μακρόν ασχολούνταν με την κατασκευή όπλων για πολέμους των οποίων υπήρξαν σχεδόν μονίμως τα θύματα».](/media/k2/items/cache/9f473e1725a37f5ddf01afb7cd414798_XL.jpg?t=20210602_040350 "9 Μαΐου 1950, Παρίσι. Ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν παρουσιάζει τη διακήρυξη που έχει το όνομά του, με την οποία πρότεινε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Ιδρυτικά μέλη ήταν η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, κι ήταν ο πρώτος από μια σειρά υπερεθνικών ευρωπαϊκών θεσμών που τελικά μετεξελίχθηκαν στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση. Μερικά αποσπάσματα της Διακήρυξης Σουμάν: «Η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διατηρηθεί αν δεν αναληφθούν δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν. [...] Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί διαμιάς, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα: θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη. [...] Η από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα [...] θα αλλάξει το πεπρωμένο αυτών των περιοχών που επί μακρόν ασχολούνταν με την κατασκευή όπλων για πολέμους των οποίων υπήρξαν σχεδόν μονίμως τα θύματα».")
Αυτός ο διάλογος είναι μεταξύ δύο χαρακτήρων μιας ταινίας, όπου ο επιλοχίας Φάρελ, με την απάντησή του, έμμεσα απο/επιδεικνύει τη δυσκολία του εγχειρήματος της πλήρως ενωμένης Ευρώπης. Γιατί όταν ο επιλοχίας βάζει την τοπική καταγωγή του πάνω από την εθνική, μας υπενθυμίζει πόση σημασία έχει για τον καθένα ο γενέθλιος τόπος. Το Κεντάκι, λοιπόν, που κατά τον επιλοχία προηγείται του έθνους [ένστολος ων!] έχει επίσημη παρουσία από το 1792, όταν και έγινε η 15η πολιτεία του νεότατου τότε αμερικανικού έθνους. Η ιστορία των δύο αιώνων της Κοινοπολιτείας του Κεντάκι φούσκωνε με τόση υπερηφάνεια τον επιλοχία που τον έκανε να το βάζει πάνω από την κοινή πατρίδα.
Παρά τις δυσκολίες της γέννησης του Αμερικανικού Έθνους, ένα πλεονέκτημα διακρίνεται από τα υπόλοιπα και είναι αυτό της ένωσης περιοχών με ιδιαίτερα μεν χαρακτηριστικά άλλά όχι κοινή ιστορία, την οποία δημιουργούσαν μόλις από το 1776.
Σε αντίστιξη, το ευρωπαϊκό εγχείρημα της πλήρους ένωσης αποτελεί πολλαπλά δυσκολότερη προσπάθεια, μια και τα έθνη που το επιχειρούν έχουν κοινό παρελθόν χιλιετιών. Και τι παρελθόν! Πρόκειται για την ήπειρο από την οποία ξεκίνησαν και οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Τη συναποτελούν χώρες από τις οποίες πάνω από 10 υπήρξαν αυτοκρατορίες οι ίδιες. Και ο συτοκρατορικός εγωισμός είναι από τους πιο δύσκολους είτε να κατευνάσεις είτε να απεκδυθείς. Το Βέλγιο –το Κεντάκι της Ευρώπης– υπήρξε αυτοκρατορία, επιλοχία Φάρελ. Το Βέλγιο!
Και δεν είναι μόνον αυτό, φυσικά. Η Ευρώπη είναι η ήπειρος όπου συγκεντρώνονται οι περισσότεροι cultural heavyweights του κόσμου. Πουθενά αλλού δεν υπάρχει τέτοια συγκέντρωση χωρών με τόση πολιτισμική παραγωγή. Με τα δύο τεράστια γλωσσικά κλαδιά της ινδοευρωπαϊκής –το γερμανικό και το ελληνικό– να παρέχουν το μέσον, η Ευρώπη αδιάλειπτα παράγει πολιτισμό ο οποίος ετυμολογικά μοιράζεται τη ρίζα του πολέμου. Η ιστορία της Ευρώπης είναι (και) η ιστορία των πολέμων της. Για μια Ευρώπη που θέλει κάποτε να ενωθεί θα πρέπει οι μαθητές του μέλλοντός της να διδάσκονται αυτούς τους πολέμους ως εμφύλιους. Τότε θα έχουμε αρκετά κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση. Θα πρέπει όλοι στις γλώσσες μας να λέμε «οι ΑΛΛΟΙ Ευρωπαίοι» και, βέβαια, να μην το εννοούμε όπως ο Ζαν-Πολ.
Ήταν, δυστυχώς, ο πόλεμος, και μάλιστα ο καταστροφικότερος πόλεμος του ανθρώπινου είδους, η αιτία ώστε τα προαιώνια έθνη να αποφάσίσουν πως ο μόνος τρόπος διασφάλισης της ειρηνικής συνύπαρξης είναι η δημιουργία μιας Ένωσης στην οποία ελεύθερα θα εισέρχονται μέλη που θα συμφωνούν σε συγκεκριμένες αρχές, όλες βάσει αυτών της φιλευλεύθερης αστικής δημοκρατίας. Και εκεί, επίσης, έγκειται άλλη μια δυσκολία της προσπάθειας. Επειδή, επιλοχία Φάρελ, όταν το Κεντάκι έγινε δεκτό από τις υπόλοιπες πολιτείες, η δουλεία άνθιζε στην πολιτεία και εκεί, επίσης, χρειάστηκε ένας εμφύλιος για να καταργηθεί.
Η πλήρης ένωση των εθνών της ηπείρου μας φαντάζει αδύνατη αποστολή, αλλά ακριβώς γι' αυτό αξίζει να επιχειρηθεί. Οι δυσκολίες είναι εκεί για να τις ξεπερνούμε, έως τις επόμενες. Θα χρειαστεί χρόνο και δέσμευση. Αλλά το οικοδόμημα θα ψηλώνει. Πάντα ατελές. Πάντα βελτιούμενο. Δηλαδή και επειδή πάντα δημοκρατικό.
Επειδή, Επιλοχία Φάρελ, η Νέα είναι ωραία, αλλά η Γηραιά είναι αλλιώς...
