Μάτι, Κόκκινο Λιμανάκι… τοποθεσίες άγνωστες μέχρι το 1997, στον τότε στρατιώτη του Μηχανικού. Πέρασαν σχεδόν είκοσι χρόνια από την πρώτη γνωριμία μ’ αυτή τη γειτονιά. Γιατί πράγματι, ήταν μια μεγάλη γειτονιά όπου άκουγες τα παιδιά να τρέχουν και να παίζουν, τους γείτονες να μαλώνουν, το κύμα της θάλασσας… Μύριζες τη δροσιά του δάσους παντού.
Όλα αυτά πλέον αποτελούν παρελθόν. Μέσα σε λίγες ώρες εξαφανίστηκε ο οικισμός με τρομερές ανθρώπινες απώλειες. Έγκαιρη ειδοποίηση, αυθαίρετα, πυροσβέστες, τροχαία, στενοί δρόμοι, εμπρησμός, κακή εκτίμηση, οικονομική κρίση… Είναι αλήθεια πολλοί οι παράγοντες που εμπλέκονται. Κάπου εκεί, πέρα από κυβερνήσεις, αποφάσεις, κονδύλια κ.λπ. θα πρέπει να πρυτανεύσει και η «κοινή λογική».
Η «κοινή λογική» που τόσο λείπει από τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας, ειδικά όταν πρόκειται για ευθύνες, υποχρεώσεις, σεβασμό και πρόληψη. Ήταν φανερό σε οποιονδήποτε, ειδικό και μη, ότι αν ποτέ η όποια φωτιά κατέβαινε από τον Νέο Βουτζά και περνούσε τη λεωφόρο Μαραθώνος προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι τα αποτελέσματα θα ήταν τραγικά. «Ωχ αδερφέ» όμως… Φυσικά ο καθένας έχει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί… Ο πολίτης που για χάρη των «στεγαστικών αναγκών» του χτίζει όπου και όπως τύχει, η πολιτεία που δέχεται να ηλεκτροδοτεί και να εισπράττει φόρους και πρόστιμα «τακτοποίησης» από αυθαίρετα, οι δήμοι που δεν τολμούν να αντιμετωπίσουν τα πολεοδομικά ζητήματα (υποδομές, δρόμοι, σήμανση, σκουπίδια κ.λπ.) εξαιτίας του «πολιτικού κόστους» (ήτοι 96 ζωές), ο γείτονας που θα πετάξει τα κομμένα κλαδιά και τα σκουπίδια του στο δρόμο και άλλα πολλά. Ακόμη και αυτή η επιστήμη της πυρ-ασφάλειας στηρίζεται, πάνω από όλα, στην κοινή λογική… Ήταν το πρώτο πράγμα που μου εξήγησε ο πατέρας μου όταν έγινα κι εγώ ένας από τους πολλούς επιστήμονες-μηχανικούς της οικογένειας.
«Ωχ αδερφέ…» σιγά μην έρθει ποτέ η φωτιά μέχρι εδώ κάτω.
Η φωτιά ήρθε. Δεν υπάρχει κακιά στιγμή, όταν γνωρίζεις την αλλοπρόσαλλη κατάσταση που επικρατεί, τις συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες και την έναρξη μιας φωτιάς από τις 16:00. Η φωτιά έσβησε, και μαζί της το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, όχι μόνο ως οικισμοί αλλά και ως τρόπος ζωής. Ένας τρόπος ζωής που έχει περιοριστεί στα καλοκαίρια και θυμίζει άλλες, περασμένες εποχές. Εποχές της ανεμελιάς, της παρέας με τα ποδήλατα και τα «ανοιχτά» ματωμένα γόνατα, της πλατείας και της βόλτας. Εικόνες και βιώματα που χάνονται και τα σημερινά παιδιά του τάμπλετ και του facebook δεν θα ζήσουν ποτέ.
Δυστυχώς όσο ο καθένας κοιτάζει αλλού ή μόνο τη δική του αυλή, καταστροφές σαν αυτή θα επαναληφθούν. Το κράτος, οι δήμοι, οι πολίτες προσπαθούν να μετακυλήσουν τις ευθύνες ο ένας στον άλλον. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος και κανείς δεν μπορεί να βρει λύση. Φταίνε τα αυθαίρετα που χτίστηκαν από το 1970; Φταίνε οι στενοί δρόμοι; Φταίει η Δασική Υπηρεσία που αφήνει τα αυθαίρετα μέσα σε δασική (;) περιοχή; Φταίει το δάσος στο αεροδρόμιο του Ελληνικού; Φταίει το επίσημα δασικό τμήμα (τσιμέντο) εμπρός από το Δημαρχείο της Γλυφάδας; Φταίει η Πυροσβεστική που δεν σταμάτησε τη φωτιά στη Μαραθώνος; Φταίει ο κ. Τσίπρας; Ή μήπως φταίει η κακιά η μοίρα μας; Δεν θα βρει κανείς την άκρη στη σουρεαλιστική ελληνική πραγματικότητα όπου το τι ορίζεται ως δάσος και πώς εμφανίζεται και εξαφανίζεται είναι πράγματι ανεξήγητο. Πολύ ενδεικτικό παράδειγμα είναι και η «Τακτοποίηση αυθαιρέτου» που με όλα τα στραβά κι ανάποδα έχει γίνει πλέον μόνιμη κατάσταση από το 2011, με δήθεν διορθώσεις. Γεγονός είναι ότι όποιος έσπευσε να ρυθμίσει αυθαιρεσίες το 2011 (για 30 χρόνια από το 2011), θα μπορούσε και τώρα να το κάνει (για 30 χρόνια από σήμερα) με μικρότερο ακόμα πρόστιμο και καμία κύρωση… Νομίζω ότι αυτό καταδεικνύει το γενικότερο κλίμα και τη νοοτροπία όλων μας.
Σε μια χώρα που μας ενδιαφέρουν μόνο «τα του οίκου μας», που ο καθένας κλαίει για το δάσος, πετώντας το αναμμένο τσιγάρο από το παράθυρο, που παρκάρει στη θέση του ανάπηρου, που δεν αφήνει την έγκυο γυναίκα να βγει από το συρμό του μετρό για να προλάβει να μπει ο ίδιος, που χλευάζει οτιδήποτε έχει να κάνει με κανόνες ασφάλειας, τάξη, προφυλάξεις κ.λπ. δεν νομίζω ότι μπορεί να περιμένει κανείς και πολλά στο άμεσο μέλλον.
Καταστροφές και απώλειες σαν του Ματιού μάλλον έρχονται να καταδείξουν, πέρα από τις όποιες ελλείψεις, τη βαθιά αντικοινωνική συμπεριφορά που επιδεικνύουμε όλοι στην καθημερινότητά μας. Όλα αυτά τα μικρά και απλά πράγματα, που οδηγούν σε μεγαλύτερα και συχνά σε τραγωδίες, δεν μπορούν να μας κάνουν αισιόδοξους για το μέλλον. Θα ήθελα τα παιδιά μου να ζήσουν σε έναν καλύτερο κόσμο… δεν είναι απλά ευχή. Εμείς τους δείχνουμε το δρόμο και βάζουμε τις βάσεις. Δυστυχώς χάθηκαν πολλά παιδιά αυτές τις μέρες. Χάθηκαν με τον πιο τραγικό τρόπο – γιατί δεν υπάρχει χειρότερο από έναν γονιό πουθάβει το παιδί του. Ας το σκεφτούμε ξανά μετά από μήνες, τον χειμώνα, όταν θα έχουμε ξεχάσει το Μάτι… Όμως αλήθεια σκεφτήκαμε πόσο γρήγορα, μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες χάθηκε η Αθήνα του 2004; Η οργάνωση, η τάξη, η καθαριότητα, ο σεβασμός… Όλα ήταν τόσο στημένα και ψεύτικα. Ένας άλλος κόσμος, μια άλλη πραγματικότητα, μακριά από τη νοοτροπία και την κουλτούρα μας που αποδείχθηκε ακατόρθωτο να διατηρηθεί έστω και εν μέρει.
Φυσικές καταστροφές θα ξανάρθουν. Είναι θέμα χρόνου ένας σεισμός στην περιοχή μας. Και τότε σε ποιον θα ρίξουμε το φταίξιμο, στο απευκταίο σενάριο της κατάρρευσης τόσων χιλιάδων, εξ ολοκλήρου αυθαίρετων (αλλά «τακτοποιημένων») κατοικιών που χτίστηκαν χωρίς την παραμικρή μέριμνα στατικής μελέτης και ελέγχου, από τον «ειδικό» σε όλες της κατηγορίες μηχανικό (πολιτικό, αρχιτέκτονα, μηχανολόγο, ακόμα και χημικό) έλληνα πολίτη, συνήθως μέσα σε μία νύχτα. «Ωχ αδερφέ», σιγά μην πέσει το σπίτι – πάνω σε βράχο είναι.
Και κάτι τελευταίο: ποτέ αυτό που κάνεις δεν είναι αρκετό σε μια τέτοια καταστροφή. Και ένα ακόμη παιδάκι να είχε σωθεί (κι ας μην το μαθαίναμε ποτέ) θα ήταν ανεκτίμητο κέρδος. Η αποποίηση όμως των ευθυνών είναι σύνηθες ελληνικό φαινόμενο… Δεν είναι δυνατόν να έχουν χαθεί 96 άνθρωποι και όλα να έχουν γίνει σωστά… κάποιοι είναι σίγουρα λάθος. Πάντα όμως φταίει κάποιος άλλος και πάντα περιμένουμε η εφαρμογή των νόμων να ξεκινήσει από τον διπλανό μας. Βέβαια κάθε λαός έχει τους «άρχοντες» που του αξίζουν, σε όλα τα επίπεδα και αυτό απαντά σε πολλά ερωτήματα… Κάποτε όμως, ακόμη και η «φάρσα» τελειώνει όταν πέφτει η αυλαία, αλλά δυστυχώς στην καθημερινή ζωή το «έργο» δεν τελειώνει έτσι απλά.
O tempora o mores
