H κίνηση υψηλού ρίσκου του Ιταλού Προέδρου δεν πρέπει να ερμηνευτεί με βάση το θυμικό και τους ευσεβείς πόθους για τη διαφορετική τροπή των πραγμάτων στη χώρα μας. Το αν πετύχει κάτι ο Σέρτζο Ματαρέλα θα φανεί στην πορεία, αν και τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, καθώς το λαϊκιστικό δίπολο «5 Αστέρων» και Λέγκας του Βορρά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πολύ πρόσφατων εκλογών, εκφράζει την πλειοψηφία του ιταλικού λαού και κατέχει την απαιτούμενη πλειοψηφία και στη Βουλή και στη Γερουσία, γι’ αυτό άλλωστε πήραν πρώτοι την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Τα προγράμματα των δύο αυτών εθνικολαϊκιστικών μορφωμάτων είναι ξεκάθαρα και βρίσκονται σε ευθεία αντιδιαστολή με την άποψη που έχει ο Πρόεδρος για τη θέση της Ιταλίας στην Ευρώπη, αλλά και την πορεία της πολιτικής σε μία σειρά θεμάτων, από την οικονομία ώς τη μετανάστευση. Με αυτά τα προγράμματα κέρδισαν τις εκλογές, αφού καρπώθηκαν το παιχνίδι της αγανάκτησης των Ιταλών – ένα έργο που το έχουμε δει με βασανιστικές λεπτομέρειες και στην Ελλάδα.
Αν υποθέσουμε πως γινόταν κάτι αντίστοιχα στην Ελλάδα (υπόθεση εργασίας μιας και τα δύο Συντάγματα έχουν διαφορές σε αυτό το σημείο) και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν αποδεχόταν τον διορισμό του Γιάννη Βαρουφάκη ως Υπουργού Οικονομικών το 2015, ποιο θα ήταν το ενδεχόμενο αποτέλεσμα;
Υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια:
α) Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ να αντιδρούσαν όπως η συμμαχία στην Ιταλία, αρνούμενοι να αντικαταστήσουν τον Βαρουφάκη, με αποτέλεσμα, μέσα σε κλίμα απορρύθμισης και διαμαρτυριών, σε περίοδο που η πολιτική βία ανθούσε ακόμα, η χώρα να οδηγούνταν εκ νέου σε εκλογές. Σε αυτή την περίπτωση, με βάση τα δεδομένα και το πολιτικό περιβάλλον του 2015, το αποτέλεσμα θα ήταν η ενδεχόμενη αύξηση των εκλογικών ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ και η εκ νέου ανάθεση σε αυτούς εντολής σχηματισμού κυβέρνησης.
Β) Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ να υποχωρούσαν μπροστά στην αντίδραση του Προέδρου της Δημοκρατίας και να αντικαθιστούσαν τον Βαρουφάκη. Σε αυτή την περίπτωση, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί πως ο αντικαταστάτης του θα ακολουθούσε διαφορετικό πρόγραμμα από το δικό του, ενώ και ο ίδιος ο Βαρουφάκης θα γινόταν ο απόλυτος ήρωας του αντιμνημονιακού μετώπου και θα είχε ιδρύσει τότε το DIEM 25 (ή κάτι συναφές), με αποτελέσματα που ελπίζω να μην τα μάθουμε ποτέ.
Η περίπτωση της Ελλάδας, ακόμη και αν δεν έγινε κάτι αντίστοιχο με την Ιταλία, γι’ αυτό και δεν είδαμε άλλωστε κάποιο από τα δύο σενάρια να υλοποιείται, μας δίνει πολλά μαθήματα. Δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις τον εθνικολαϊκισμό με κινήσεις όπως αυτή που έκανε ο Ιταλός Πρόεδρος. Ποιος μπορεί να πιστέψει πως, λόγω της αντίδρασης του Προέδρου, θα διαφοροποιήσουν την ψήφος του, στις πολύ ενδεχόμενες νέες εκλογές, οι Ιταλοί; Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως η στοχοποίηση και η δαιμονοποίηση του ρόλου των πολιτικών, οικονομικών και επιστημονικών ελίτ είναι συστατικό μέρος του λαϊκιστικού και α-πολίτικου αφηγήματος και στην Ελλάδα και στην Ιταλία. Το πιθανότερο είναι ο Ιταλός Πρόεδρος, αντί να ενεργοποιήσει τη λογική των πολιτών, να διογκώσει τα αντιπολιτικά και αντιευρωπαϊκά αντανακλαστικά τους. Δυστυχώς, ο εθνικολαϊκισμός, όσο και αν το θέλουμε, δεν μπορεί να ξορκιστεί. Για να μπορέσουμε να τελειώσουμε με αυτόν πρέπει αυτός να αποδομηθεί στην πράξη μέσω της προσπάθειας διακυβέρνησης, το κόστος όμως είναι πολύ ακριβό και οδυνηρό. Το πλήρωσε η Ελλάδα, αλλά η Ιταλία δεν φαίνεται να έμαθε από το ελληνικό υπόδειγμα.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως ο Πρόεδρος δεν έκανε κάτι αντισυνταγματικό, ούτε κατέλυσε τη δημοκρατία στην Ιταλία όπως τον κατηγορούν. Άσκησε ένα δικαίωμά του, κάτι που δεν έχει γίνει για πρώτη φορά στη γειτονική χώρα και που δεν χρειάζεται απαραίτητα να οδηγήσει σε εκλογές.
ΥΓ. Είναι λυπηρό να διαβάζει κάποιος τα ΜΜΕ για τις αντιδράσεις των λαϊκιστών στην Ιταλία από χθες. Μηνύσεις για εσχάτη προδοσία στον Πρόεδρο, μύδροι για καταπάτηση της δημοκρατίας, αφορισμοί κατά της παρέμβασης των αγορών και των Γερμανών και το γνωστό αντιμνημονιακό γαϊτανάκι αλά Ιταλικά.
