Γεννήθηκα στην Καλαμάτα. Μεγάλωσα στην Αθήνα και σπούδασα στο Παρίσι. Είμαι Έλληνας από μητέρα και πατέρα. Η καταγωγή του πατέρα μου είναι από το χωριό Πέλλα-πάις, ένα παράδεισο δίπλα στην Κερύνεια, κατεχόμενο από το 1974, και της μητέρας μου από το Κατσαρού, ένα άλλο παράδεισο στην Άνω Μεσσηνία. Ως αρχιτέκτονας έχω δουλέψει σε Παρίσι, Αθήνα, Σκόπια και τώρα πια ασκώ το επάγγελμά μου στη Σαουδική Αραβία. Ακούω με προσοχή τις εξελίξεις για το Κυπριακό το οποίο και από τη γέννησή μου το ’69 παραμένει μια ανοιχτή πληγή.
Τον τελευταίο καιρό οι προσδοκίες για την εξεύρεση λύσης έχουν χτυπήσει κόκκινο χάρις σε έναν πραγματικά αξιόλογο πολιτικό ηγέτη, τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη. Η προσπάθειά του, νομίζω δικαίως, έχει επικεντρωθεί σε ένα νέο σύγχρονο κράτος και με πολύ μεγάλη διπλωματία έχει καταφέρει να εμπλέξει ενεργά την Ευρωπαϊκή Ένωση αφήνοντας τους τεχνοκράτες να βάλουν αυτό που στα δημοσιογραφικά κείμενα λέγεται Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, ενώ κατά τη γνώμη μου είναι ουσιαστικά η συγκρότηση κοινών αξιών μεταξύ των δύο εθνικών ομάδων.
Όλα αυτά είναι πρωτόγνωρα όχι μόνο για το Κυπριακό αλλά και σε σχέση με διαπραγματεύσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για άλλα κράτη με εμφύλιες διενέξεις. Συνήθως τα θέματα της ασφάλειας έχουν τον πρωτεύοντα ρόλο και ελάχιστη σημασία δύνεται στα υπόλοιπα.
Αυτό όμως που παραμένει κατά τη γνώμη μου παρωχημένο και αδύνατο σημείο όλων των διαπραγματεύσεων είναι το θέμα της επιστροφής και των περιουσιών. Εδώ δυστυχώς διαφωνώ κάθετα με οποιαδήποτε από τις μέχρι τώρα κατατεθειμένες απόψεις. Αυτό θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω παρακάτω.
Τα δεδομένα σήμερα στην Κύπρο δεν έχουν σε τίποτα να κάνουν με αυτά του 1974. Τότε οι Κύπριοι των δύο κοινοτήτων μεταφέρθηκαν βίαια από τη μια ή την άλλη μεριά του νησιού. Πολύ όμως περισσότερο, μεταφέρθηκαν από μια γεωργική ύπαιθρο σε μια νέα αστική πραγματικότητα. Από μια κοινωνία τότε, βασισμένη στη γεωργική παραγωγή και τον ελάχιστο τουρισμό, σε μια νέα πραγματικότητα σήμερα, με το μεγαλύτερο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας να περιστρέφεται γύρω από υπηρεσίες και τον τουρισμό. Η σημερινή πραγματικότητα, δηλαδή, δεν έχει να κάνει μόνο με την μετακίνηση πληθυσμού λόγω της τουρκικής επέμβασης, αλλά έχει να κάνει και με όλες τις μοντέρνες πληγές που ζήσαμε και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη με την Αστυφιλία, την ερήμωση της υπαίθρου, την αποβιομηχάνιση (όσης βιομηχανίας υπήρχε...) κ.λπ.
Έρχεται λοιπόν σήμερα και με ένα νέο πλάνο αποφασίζουμε την επανα-μετακίνηση του ενός ή του άλλου κατοίκου προς έναν τόπο με τον οποίο το πιθανότερο είναι να μην τον συνδέουν και πολλά πράγματα.
Ας πάρουμε το υποθετικό παράδειγμα μιας οικογένειας που κατάγεται από ένα αγροτικό χωριό της Μάνης, τα παιδιά, μαθητές το 1974, είναι ήδη στο απόγειο της καριέρας τους, άλλος στην Αθήνα, άλλος στο Λονδίνο, οι γονείς ο ένας ζει, ο άλλος έχει ήδη αποβιώσει, τα εγγόνια, που δεν ζούσαν το ’74 γνωρίζουν το χωριό της καταγωγής τους από αφηγήσεις και κάποιες μικρές καλοκαιρινές διακοπές. Με την πάροδο των 40 και βάλε χρόνων, κάποιο από τα παιδιά κράτησε ένα εξοχικό στο χωριό, κάποιο άλλο δεν έχει περιουσία και ίσως ένα εγγόνι να πάει και με δικούς του πόρους να αγοράσει ένα χτήμα ή ένα σπίτι που όμως δεν θα ανήκει στην οικογένεια του ’74...
Αυτή η φυσιολογική για την ελληνική οικογένεια εξέλιξη ήταν που συνέβη και στην Κύπρο, βέβαια με πολύ περισσότερο πόνο και βία. Όμως όσο και αν θέλουμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω, η σημερινή κατάσταση της ζωής των ανθρώπων είναι δεδομένη και καμία επιστροφή σε κανένα χωριό δεν πρόκειται να τη διαταράξει. Άρα, το πρόβλημα της επιστροφής είναι, κατά τη γνώμη μου, πλασματικό. Εκτός και εάν ένα ολόκληρο κράτος εξαρτά την τύχη του από το αν οι εθνικές ομάδες του θα αποκτήσουν εξοχικά και στην απέναντι όχθη ή όχι.
Απεναντίας, το θέμα των περιουσιών είναι πολύ πιο σημαντικό. Γιατί αυτό είναι υλικό και μετρήσιμο αγαθό που ο καθένας το διεκδικεί, όπως το υπερασπίζεται και η χάρτα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Είναι δηλαδή δικαίωμα του καθενός να αποζημιωθεί για την περιουσία της οικογένειάς του, ακόμα και για αυτή που δεν γνώρισε. Ειδικά δε όταν η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου θα δώσει σε όλους το δικαίωμα να πάνε να αγοράσουν σπίτι - κτήμα - διαμέρισμα σε οποιοδήποτε μέρος της νέας Κύπρου και όπως αυτοί θα το επιλέξουν για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Η εφαρμογή της ελεύθερης διακίνησης και εγκατάστασης ή αγοράς γης, κατά τη γνώμη μου, σε συνδυασμό με την αποζημίωση της περιουσίας, λύνει όλα τα προβλήματα που ίσως θεωρητικά να θέτει το νεοελληνικό εθνικιστικό κατεστημένο.
Όμως, πέρα από τα παραπάνω, για πρώτη φορά στην ιστορία θα δούμε τουρκικό, ομόσπονδο έστω, κράτος να υπόκειται στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και το δημοκρατικό πολίτευμα δυτικοευρωπαϊκού τύπου. Θα δούμε δηλαδή, για πρώτη φορά, την ένταξη στην Ευρώπη μιας μικρής Τουρκίας, αυτή την ένταξη που επιθυμούμε τόσο πολύ και για όλη την Τουρκία. Αν μάλιστα καταφέρουμε το σημερινό ειδικό καθεστώς του τουρκοκυπριακού μορφώματος με την Τουρκία να διατηρηθεί και με τη Νέα Κύπρο, να μπορούν δηλαδή οι Κύπριοι πολίτες να δραστηριοποιούνται σε όλη την Τουρκία, τότε για πρώτη φορά το μικρό μας νησί θα έχει τη δυνατότητα ανάπτυξης σε μια νέα τεράστια αγορά με τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης. Υπηρεσιών και προϊόντων.
Θα ήθελα να δώσω τη συμβουλή στην ελληνοκυπριακή πλευρά να μην κολλήσει σε καμιά λεπτομέρεια. Οι Ελληνοκύπριοι δεν έχουν να χάσουν τίποτα από το σημερινό στάτους κβο του νησιού. Απεναντίας, ξεκινά μια εποχή με τεράστιες δυνατότητες και είμαι σίγουρος πως μπορούν όλοι να τις αξιοποιήσουν προς όφελός τους. Τέλος θα ήθελα να δω στο νέο κράτος και την παιδεία να συνενώνεται για μια νέα πορεία προς τα μπροστά. Θα ήθελα να δω τις δυο γλώσσες να επιβάλλονται ως υποχρεωτικές στα σχολεία και την απίστευτα ανεπτυγμένη δημόσια και ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση να θέτει στόχους διείσδυσης στην ελληνική και την τουρκική αγορά. Αυτό δηλαδή που το απαρχαιωμένο σύνταγμα της Ελλάδας δεν κατάφερε να κάνει, την Αθήνα δηλαδή το κέντρο της γνώσης και της επιστήμης της περιοχής, να το καταφέρει το Νέο Κυπριακό Κράτος για τη Λευκωσία.
Όσο για μένα προσωπικά, ας δούμε τι θα γίνει και ετοιμάζω βαλίτσες μετακίνησης στο Πέλλα-πάις. Υπό οποιαδήποτε διοίκηση, και με ή χωρίς παλαιές επαν-ιδιοκτησίες.
