Οι πιστοί του Φρανσουά Φιγιόν

Άφθονες αναλύσεις είδαν το φως για την επιτυχία του Φιγιόν και τη σημασία της για τη Γαλλία και τον κόσμο, ενώ το πρόγραμμα και η προσωπικότητα του έγιναν αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας. Στο παρόν άρθρο επιθυμώ να εστιάσω σε μια πτυχή της εκλογικής του απήχησης και στρατηγικής, ήτοι στη στενή σχέση που ανέπτυξε με το κομμάτι αυτό της γαλλικής κοινωνίας που θρησκεύει και του οποίου πέτυχε να αναδειχθεί ως αυθεντικός εκφραστής.

Είναι γνωστό ότι η Γαλλία είναι μια από τις πλέον εκκοσμικευμένες  κοινωνίες  στον κόσμο καθώς και ότι το σύστημα που ρυθμίζει τις σχέσεις του γαλλικού κράτους με τις θρησκευτικές κοινότητες, η περίφημη laicité, είναι από τα αυστηρότερα όσον αφορά το πεδίο ελευθερίας που αφήνει στην εκδήλωση της θρησκευτικής πίστης στη δημόσια σφαίρα.

Το ποσοστό των ρωμαιοκαθολικών που εκκλησιάζονται κάθε Κυριακή είναι πολύ χαμηλό, ωστόσο ο καθολικισμός διατηρείται από ένα ικανό αριθμό ανθρώπων ως στοιχείο ταυτότητας και κουλτούρας. Αυτοί οι «πολιτισμικά καθολικοί» αποτελούν το κοινό του Φρανσουά Φιγιόν, σε συνδυασμό βέβαια με την δυναμική μειοψηφία των ενεργών πιστών.

Ο αριθμός τους ποικίλλει ανάλογα με την πηγή στην οποία θα προστρέξει κανείς. Για παράδειγμα, ο έγκριτος θρησκευτικός συντάκτης της εφημερίδας Le Figaro, Jean-MarieG uenois  (Ζαν Μαρί Γκουενουά), σε άρθρο του για τα κριτήρια καθορισμού της «Καθολικής ψήφου» στο φύλλο της 23ης Νοεμβρίου 2016 τους τοποθετεί περίπου στα 2/3 της χώρας[i]. Αντίθετα, σε άρθρο της εφημερίδας Libération  στο φύλλο της 24ης Νοεμβρίου 2016 παρατίθεται εκτίμηση του ιστορικού και κοινωνιολόγου   ειδικευμένου στον καθολικισμό Φιλίπ Πορτιέ, ο οποίος τους υπολογίζει στο 45% του γαλλικού πληθυσμού, αντιπαραβάλλοντάς τους με τον ολιγάριθμο πυρήνα (μεταξύ τριών και τεσσάρων εκατομμυρίων) των ενεργών πιστών (pratiquants).[ii] Η διαφορά στα ποσοστά μπορεί εν μέρει και να αποδοθεί στον διαφορετικό προσανατολισμό των ανωτέρω εφημερίδων (Δεξιά η πρώτη, Αριστερή η δεύτερη) και συνεπώς στο βαθμό συμπάθειας με τον οποίο αντιμετωπίζουν αυτή την κατηγορία ανθρώπων.

Αυτοί είπαν  όχι στην πολυπολιτισμική κοινωνία χωρίς ρητή αναφορά στον χριστιανισμό και γενναιόδωρα ανοιχτή προς το Ισλάμ που προέκρινε ο Αλαίν Ζυππέ.  Αυτοί είπαν όχι στη σχετικά ελευθεριακή κοινωνία του ίδιου υποψηφίου και του Νικολά Σαρκοζί ο οποίος αποπροσανατόλισε αυτό το κοινό αρνούμενος να επαναδιαπραγματευτεί τον νόμο Τομπιρά (τον νόμο διά του οποίου επετράπη ο γάμος μεταξύ ομοφύλων το 2013 και ο οποίος πήρε το όνομα του από την  υπουργό Δικαιοσύνης των Σοσιαλιστών που τον εισηγήθηκε)

Πρόκειται για επαρχιώτες συνταξιούχους με καθολική πίστη. Όχι όλοι όμως, σπεύδει να τονίσει η εφημερίδα LeMonde, που αφιερώνει άρθρο της στους «Νέους Παριζιάνους Καθολικούς πιο ένθερμους και πιο μαχητικούς» (φύλλο 27ης-28ηςΝοεμβρίου 2016), επιφυλασσόμενη ότι μπορεί να έχουν εκλογικό βάρος σε μία προκριματική εκλογή όχι όμως σε μια προεδρική λόγω του περιορισμένου  αριθμού τους. Μπορούν ωστόσο να έχουν ιδεολογικό βάρος.[iii]

Άποψη που δεν τη συμμερίζονται όλοι, όπως για παράδειγμα η Libération, η οποία στο πρωτοσέλιδο του φύλλου της 24ης Νοεμβρίου 2016 ανησυχεί μήπως τα λόμπι των καθολικών είναι σε τροχιά ανάδειξης του μελλοντικού προέδρου.

Υπήρξαν και κάποιοι οι οποίοι αμφισβήτησαν τη συνεπή πρόσδεση του Φρανσουά Φιγιόν στη διδασκαλία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, επισημαίνοντας ανακολουθίες στην υπεράσπιση των θέσεών του, ιδίως σε χρονικά διαστήματα που απείχαν από τις προκριματικές εκλογές.[iv]

Άλλοι αντίθετα του χρέωσαν την υποστήριξη των πιο συντηρητικών στοιχείων της Γαλλικής κοινωνίας, όπως των οπαδών της Manif pour tous (Διαδήλωση για όλους: κίνημα υπεράσπισης της παραδοσιακής οικογένειας που αναπτύχθηκε στη Γαλλία κατά της εισαγωγής του γάμου των ομοφύλων και μιας σειράς άλλων μέτρων των Σοσιαλιστών που κατά την κρίση του κινήματος αδυνάτιζαν τον θεσμό της οικογένειας και παραβίαζαν τον «φυσικό» νόμο. Οργάνωσε μεγάλες διαδηλώσεις στο Παρίσι και άλλες πόλεις της χώρας και έχαιρε της στήριξης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας) και των παραδοσιοκρατών καθολικών, οι οποίοι συγκινήθηκαν ιδιαίτερα από τη στήριξη του προς τους διωκόμενους χριστιανούς της Ανατολής.

Η προσωπικότητα και το πρόγραμμα του Φιγιόν συγκίνησε τις δεξιές «φυλές» της Γαλλίας. Σημαντικό τμήμα αυτού του λαού της Δεξιάς είναι οι καθολικοί, χλιαροί και θερμοί. Τους κινητοποίησε  ο φόβος για το νέο και η νοσταλγία για το παρελθόν; Ο φόβος για τον ξένο και τον αλλόθρησκο; Η εξιδανίκευση των ομοδόξων και ομοθρήσκων τους της Μέσης Ανατολής; Ίσως όλα μαζί σε διαφορετική το καθένα και για τον καθένα δοσολογία. Πάντως καταδεικνύεται ότι ακόμα και σε μία κοινωνία με τόσο έντονη παράδοση εκκοσμίκευσης όσο η γαλλική, η παραδοσιακή θρησκεία- ο ρωμαιοκαθολικισμός- κοινωνικό αντίστοιχο της δικής μας ελληνορθοδοξίας, αν και σε ύφεση, μπορεί να παίξει ακόμα έναν μείζονα πολιτικό ρόλο και να υπαγορεύει πολιτικές επιλογές σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τυπικά απομακρυσμένα από τη διδασκαλία και την πρακτική του αλλά ουσιαστικά δεμένα συναισθηματικά και υπαρξιακά με αυτόν ως έκφραση της κοινωνικής και εθνικής τους ταυτότητας. Αν προστεθούν μάλιστα και οι δυναμικές μειοψηφίες των ενεργά πιστών, τότε έχουμε αποτελέσματα σαν αυτό των προκριματικών εκλογών της Δεξιάς τις δύο τελευταίες Κυριακές.