Τι παίζεται στη Μοσούλη

Τι είναι η Μοσούλη; 

Η Μοσούλη βρίσκεται στο Ιράκ στην επαρχία Νινευή, στον Τίγρη ποταμό. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ καθώς έχει σχεδόν δύο εκατομμύρια κατοίκους οι οποίοι είναι κυρίως Σουνίτες και Κούρδοι, αλλά και Σιίτες, Γιαζίντι, Χριστιανοί και Τουρκμένοι. Είναι κοντά σε στρατηγικές πετρελαιοπηγές: συνδέεται με την Τουρκία μέσω αγωγού πετρελαίου και έχει σημασία τόσο για την Τουρκία όσο και για τη Συρία και το Ιράκ. Η Μοσούλη έγινε ευρύτερα γνωστή το 2014, όταν οι Σουνίτες στρατιώτες της πόλης εξαγριωμένοι με τον Σιίτη πρωθυπουργό Νουρί Αλ Μαλίκι εγκατέλειψαν την πόλη και άφησαν αποθήκες με οπλισμό στο Ισλαμικό Κράτος, μαζί με εκατομμύρια δολάρια που είχε η Τράπεζα της Μοσούλης.

Γιατί είναι σημαντικό να ανακαταληφθεί η Μοσούλη;

Η κατάληψη της Μοσούλης από το Ισλαμικό Κράτος επέφερε σημαντικό χτύπημα στη σταθερότητα του Ιράκ το 2014. Το Ισλαμικό Κράτος με τη Μοσούλη έκανε ένα πρώτο βήμα για την ίδρυση του Ισλαμικού Χαλιφάτου που ευαγγελιζόταν. Η ανακατάληψη λοιπόν της Μοσούλης θα έχει στρατηγική σημασία καθώς, μεταξύ άλλων, αφ’ ενός είναι η τελευταία πόλη στο Ιράκ που έχει υπό την κατοχή του το Ισλαμικό Κράτος, αφ’ ετέρου θα του στερήσει έναν σημαντικό δρόμο προς τη Ράκκα της Σύριας.

Ποιο είναι το σχέδιο των δυνάμεων και ποιες είναι αυτές; Λίγα λόγια

Για περίπου δυο χρόνια οι Αμερικανοί εκπαίδευαν Ιρακινούς και Κούρδους στρατιώτες με σκοπό να επιτεθούν κάποια στιγμή στη Μοσούλη. Οι αρχικές εκτιμήσεις έκαναν λόγο για τουλάχιστον 25.000 στρατιώτες και περίπου 6.000 αστυνομικούς που θα επέβαλαν την τάξη μετά την επιχείρηση. Tα νούμερα αυτά σήμερα είναι αρκετά διαφορετικά.

Τον Αύγουστο του 2016, δυνάμεις Πεσμέργκα του Κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος κατέλαβαν μικρά χωριά έξω από τη Μοσούλη, ενώ σουνιτικές πολιτοφυλακές μαζί δυνάμεις του ιρακινού στρατού κατέλαβαν την πόλη Καγιάρα, περίπου 50 χλμ. από τη Μοσούλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία, για προφανείς λόγους, προκρίνει τις σουνιτικές δυνάμεις.

Η πρώτη φάση της τωρινής επιχείρησης έλαβε μέρος τις πρώτες ώρες της 17ης Οκτωβρίου και οι δυνάμεις του συνασπισμού εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, των οποίων προίστανται Αμερικανοί, κατέλαβαν τα προάστια της πόλης έχοντας αεροπορική συνδρομή. Η δεύτερη φάση αφορά την είσοδο των δυνάμεων αυτών μέσα στην πόλη. Οι δυνάμεις που μετέχουν είναι πολλές.  Όπως αναφέραμε, δεν είναι μόνο 25.000 στρατιώτες, όπως ήταν οι αρχικές εκτιμήσεις, αλλά φτάνουν περίπου τους 80.000. Απ’ αυτούς, οι μισοί είναι Κούρδοι Πεσμεργκά και ιρακινός στρατός. Οι υπόλοιποι μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:

1. Οι σουνιτικές δυνάμεις, με πρώτη τη σουνιτική πολιτοφυλακή Χασντ Ασαρί, διαθέτουν στο μέτωπο περίπου 15.000 μαχητές οι οποίοι είναι εκπαιδευμένοι από τους Αμερικανούς. Επίσης, η Χασντ Βατανί αποτελείται από Σουνίτες που χρηματοδοτούνται και εξοπλίζονται από την Τουρκία. Η ιρακινή κυβέρνηση πάντως δεν είδε με καλό μάτι την εμπλοκή της Τουρκίας, προφανώς διότι δεν ήθελε δυνάμεις που θα υπερασπίζονταν τουρκικά συμφέροντα.  Εν τέλει, υπό την ανάγκη να καταληφθεί η πόλη, οι Ιρακινοί φαίνεται να έχουν κάνει πίσω.
2. Οι σιιτικές δυνάμεις μετέχουν με την οργάνωση PMF, η οποία θεωρητικά είναι υπό τον έλεγχο της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας. Η οργάνωση αυτή έχει παραταχθεί νότια της Μοσούλης και ενδεχομένως θα έχει υπό τον έλεγχό της (σε περίπτωση νίκης) και τους Σιίτες Τουρκμένους. Ακόμα και τώρα όμως ο ρόλος της PMFδεν είναι ξεκάθαρος, κυρίως λόγω της δυσπιστίας που τρέφουν απέναντι τους οι σουνιτικές πολιτοφυλακές.
3. Κατά του Ισλαμικού Κράτους μάχονται και μικροομάδες ενόπλων Χριστιανών, Γιαζίντι και Τουρκμένων, που ουσιαστικά αλληλοϋποστηρίζονται με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Ιράκ.

Διαφορετικές επιδιώξεις;

Προφανώς οι παραπάνω δυνάμεις έχουν μόνο κοινό στοιχείο την κατάληψη της Μοσούλης. Η κουρδική κυβέρνηση του Ιράκ στην Ερμπίλ και η ιρακινή κυβέρνηση της Βαγδάτης δεν έχουν συμφωνήσει σε κάποιον οδικό χάρτη σε περίπτωση νίκης. Πρωταρχικός στόχος των Κούρδων είναι να προστατέψουν τους Κούρδους κατοίκους της Μοσούλης: ο πρωθυπουγός Αμπαντί της κουρδικής κυβέρνησης θέλει πρωτίστως να διασφαλίσει την επιβίωση της ντε φάκτο κρατικής οντότητας που διοικεί μέσω της πόλης Ερμπίλ. Δεν λείπουν όμως και οι διαμάχες μεταξύ των κουρδικών δυνάμεων, καθώς δεν υπάρχει ξεκάθαρο πλάνο  για το τι θα γίνει με τη Μοσούλη. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε τους  λεγόμενους περιφερειακούς δρώντες, το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία – η οποία, μέσω των δυνάμεων που υποστηρίζει, είναι ήδη εντός του ιρακινού κράτους. Οι επιδιώξεις της κυβέρνησης Ερντογάν για την μέρα μετά τη νίκη στην Μοσούλη (αν η νίκη αυτή επιτευχθεί) επίσης δεν είναι ξεκάθαρες.

Και το Ισλαμικό Κράτος;

Το Ισλαμικό Κράτος δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια. Μετά τις ήττες στο Ραμάντι και τη Φαλούτζα, θα δώσει τον νυν υπερ πάντων αγώνα για την Μοσούλη.  Παρά τις ήττες, έχει αναπτύξει νέες μεθόδους άμυνας που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν διάσπαρτες νάρκες που πυροδοτούνται με τηλεκοντρόλ. Το Ισλαμικό Κράτος είναι καλύτερα εξοπλισμένο από τους Κούρδους. Έχουν επίσης το... πλεονέκτημα των βομβιστών αυτοκτονίας, κάτι που ούτε οι Κούρδοι ούτε οι ιρακινές δυνάμεις διαυέτουν. Οι ιρακινές δυνάμεις, παρ’ ότι έχουν μεγαλύτερο και καλύτερο εξοπλισμό, δεν έχουν την ακραία διάθεση των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους. Σημαντικό είναι ότι ο εμίρης του Ισλαμικού Κράτους Αλ Μπαγκντάντι ζήτησε από αρχηγούς του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ να μετακινηθούν στην Συρία και να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία που είχαν στη Μοσούλη. Οι αρχηγοί αυτοί, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, έχουν αντικατασταθεί με μαχητές από την Δύση.

Το Ισλαμικό Κράτος μετά την Μοσούλη

Είτε κερδίσει είτε χάσει τη μάχη της Μοσούλης το Ισλαμικό Κράτος δεν θα αλλάξει δραματικά κάτι. Μια νίκη δεν πρέπει να αποτελεί λόγο πανηγυρισμών στην Δύση. Τέσσερα πράγματα πρέπει να έχουμε υπόψη μας. Το πρώτο είναι ότι το Ισλαμικό Κράτος είναι σύμπτωμα των παθογενειών της περιοχής , απότοκος της περιθωριοποίησης των Σουνιτών στο Ιράκ από τον Νουρι Αλ Μάλικι στο παρελθόν. Πρέπει να διευθετηθούν τα θέματα Σουνιτών και Σιιτών και κυρίως «ο πόλεμος των μαριονετών» μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας εντός των συνόρων του Ιράκ και αντίστοιχα της Συρίας. Αν δεν γίνει αυτό είναι πολύ πιθανό η Μοσούλη να είναι ένα πυροτέχνημα.

Το δεύτερο που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι οι ξένοι μαχητές που βρίσκονται εκεί το πιθανότερο είναι να φύγουν προς την Ευρώπη. Επιστρέφοντας στην Ευρώπη κάποιοι εξ αυτών, έχοντας εκπαίδευση και εμπειρία, θα ζητούν εκδίκηση και εξιλέωση μέσω επιθέσεων αυτοκτονίας. Συνεπώς η μάχη της Μοσούλης πρέπει να χτυπήσει καμπανάκι στους ευρωπαϊκούς αντιτρομοκρατικούς φορείς.

Το τρίτο συμπέρασμα αφορά το Ισλαμικό Κράτος. Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να συντηρηθεί χωρίς εδαφική κυριαρχία, άλλοι λένε ότι μπορεί να επιβιώσει. Εξάλλου από το 2007 ως το 2014 δεν είχε σημαντικές περιοχές στη δύναμη του. Στο καλό σενάριο, το Ισλαμικό Κράτος θα αποδυναμωθεί εντελώς, θα έχει ίσως την τύχη της Αλ Καιντα, δηλαδή θα γίνει μια σκια της παλιάς φοβερής και τρομερής δύναμής του. Στο κακό σενάριο το Ισλαμικό Κράτος θα διαρκέσει για καιρό ακόμα, έχοντας την ικανότητα και την τεχνογνωσία να διεξαγάγει ανορθόδοξο πόλεμο, δηλαδή μια μίξη τρομοκρατίας και αντάρτικου. 

Το τέταρτο συμπέρασμα είναι ότι θα μπορούσε να επηρεαστούν (αν επηρεαστούν) οι αμερικανικές εκλογές από την έκβαση της μάχης της Μοσούλης. Ο Ντόναλντ Τραμπ περιμένει στη γωνία τον Μπάρακ Ομπάμα και, συνεπώς, τη Χίλαρι Κλίντον για κάθε στραβοπάτημα των αμερικανικών δυνάμεων.