Σύνδεση συνδρομητών

Άλλο μπικίνι άλλο μπουρκίνι

Κυριακή, 28 Αυγούστου 2016 15:00
Γυναίκα με μπουρκίνι αλυσίδας καταστημάτων ενδύσεως. Το εμπόριο λύνει τα προβλήματα της κοινωνίας, χωερίς να αναρωτιέται για τους κατά βάθος λόγους που τα προκαλούν.
Διαφημιστική φωτογραφία
Γυναίκα με μπουρκίνι αλυσίδας καταστημάτων ενδύσεως. Το εμπόριο λύνει τα προβλήματα της κοινωνίας, χωερίς να αναρωτιέται για τους κατά βάθος λόγους που τα προκαλούν.

Η μουσουλμάνα δεν έχει πραγματικό δικαίωμα επιλογής, αφού τυχόν αποτίναξη του ενδύματος θα σημαίνει προδοσία απέναντι στη θρησκεία και, μοιραία, θα υποστεί τη χλεύη και την τιμωρία εντός της μουσουλμανικής κοινότητας. Το να ισχυρίζεται κανείς ότι το μπουρκίνι είναι μια απλή περιπέτεια στην ιστορία της ενδυματολογικής εξέλιξης είναι σαν να υποστηρίζει ότι ο χαλκάς στους δούλους μπορεί να εκληφθεί με λίγη καλλιτεχνική φαντασία σαν ένα ωραίο μεταμοντέρνο κόσμημα. Τι να κάνουμε λοιπόν;

Τις τελευταίες μέρες στη Γαλλία, αλλά και σε όλη την Ευρώπη, διεξάγεται έντονος πολιτικός διάλογος σχετικά με την απαγόρευση του μπουρκίνι στις μουσουλμάνες στην πόλη Βιλενέβ-Λουμπέτ. Η υπόθεση παρουσιάζει και ενδιαφέρουσες νομικές πτυχές αφού συνδέεται με την προστασία σειράς  ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Λέγοντας μπουρκίνι εννοούμε μια από τις πολλές εκδοχές της μπούρκας, μαντίλας, τσαντόρ σε μαγιώ – που ναι μεν οι ισλαμολόγοι γνωρίζουν να διακρίνουν με άνεση, αλλά στα μάτια του μέσου Δυτικοευρωπαίου είναι ακόμα ένα ρούχο για να κρύβουν οι γυναίκες πρόσωπο, σώμα και μαλλιά ώστε να μην προκαλούν σεξουαλικά τους μουσουλμάνους άνδρες να τις βιάσουν.

Το θέμα της απαγόρευσης της μαντίλας είναι μεγάλο, ακανθώδες και προξενεί αμηχανία για το χειρισμό του. Ωστόσο, ο απαράμιλλος μεσογειακός μας χαρακτήρας δύσκολα μας επιτρέπει να συζητήσουμε τέτοια θέματα με νηφαλιότητα. Από τη μια μεριά αναπτύσσονται πανηγυρικοί ισλαμοφαγίας από πάστορες έτοιμους να καταπιούν τζαμιά και μπούρκες και να κηρύξουν ένδοξο αντι-τζιχάντ στην εξ Ανατολών τζιχάντ, για να διαφυλάξουν τον παρθένο ορθόδοξο χαρακτήρα της Ευρώπης. Από την άλλη, μια γραμμική, μονότονη, αυτοτροφοδοτούμενη αντίληψη φιλελευθερισμού που βλέπει παντού αυτοδιάθεση, πίσω από κάθε επιλογή ακόμα και της μπούρκας.

Αξιοσημείωτα είναι δύο επιχειρήματα υπέρ της ελευθερίας του μπουρκίνι: το πρώτο εκλαμβάνει το μπουρκίνι ως fashionstatement ενώ το δεύτερο διαγιγνώσκει μεν τον θρησκευτικό χαρακτήρα του συμβόλου και ως τέτοιο το θέλει αμόλυντο από πολιτειακές παρεμβάσεις στο πλαίσιο μιας απεριόριστης θρησκευτικής ελευθερίας.

Το μπουρκίνι ως fashionstatement: Η αλήθεια είναι όμως ότι άλλο μπικίνι άλλο μπουρκίνι. Το μπουρκίνι δεν είναι μια νέα μόδα στη ραπτική του ενδύματος παραλίας. Πολλές γυναίκες στον δυτικό κόσμο μπορεί να βλέπουν σε αυτά τα αξεσουάρ έναν αραβόφερτο εξωτικό αέρα που θα ανανεώσει τις μουντές γκαρνταρόμπες τους ενώ οι σχεδιαστές ένα ακόμα ενδιαφέρον εργαλείο για να προκαλούν στις πασαρέλες. Ο ντόρος όμως δεν γίνεται γιατί το νέο μαγιώ αποκλίνει από την κρατούσα τάση της μόδας. Όλες αυτές οι μαντίλες κρύβουν το πρόσωπο της γυναίκας από την κοινωνία, την εξαιρούν από αυτή και την υποβιβάζουν σε πολίτη β’ κατηγορίας. Η μουσουλμάνα δεν έχει πραγματικό δικαίωμα επιλογής, αφού τυχόν αποτίναξη του ενδύματος θα σημαίνει προδοσία απέναντι στη θρησκεία και, μοιραία, θα υποστεί τη χλεύη και την τιμωρία εντός της μουσουλμανικής κοινότητας. Το να ισχυρίζεται κανείς ότι το μπουρκίνι είναι μια απλή περιπέτεια στην ιστορία της ενδυματολογικής εξέλιξης είναι σαν να υποστηρίζει ότι ο χαλκάς στους δούλους μπορεί να εκληφθεί με λίγη καλλιτεχνική φαντασία σαν ένα ωραίο μεταμοντέρνο κόσμημα.

Το μπουρκίνι ως θρησκευτικό σύμβολο: Ορθά παρατηρείται ότι το μπουρκίνι είναι ένα θρησκευτικό σύμβολο. Δεν μπορεί όμως ένα θρησκευτικό σύμβολο να είναι ταυτόχρονα και σύμβολο καταπίεσης της γυναίκας; Μου προξενεί ειλικρινή απορία το γεγονός ότι διαπρύσιοι κήρυκες του φεμινιστικού κινήματος διαβλέπουν συγκεκαλυμμένες διακρίσεις στη γλώσσα μας, όταν για παράδειγμα λέμε «η βουλευτής» αντί «η βουλεύτρια», και δεν ανιχνεύουν καμία διάκριση λόγω φύλου σε μια γυναίκα που αναγκάζεται από τον κοινωνικό της περίγυρο να κυκλοφορεί φασκιωμένη. Να κονταροχτυπιόμαστε για το αν ο Κανονισμός της Βουλής πρέπει να λέει παρών ή παρούσα και να μη μας καίγεται καρφάκι που η παρούσα φοράει μπούρκα! Ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στ’ αλεύρι. Η ανισότητα ανδρών-γυναικών μπορεί κάλλιστα να ενυπάρχει σε μια θρησκεία. Αν επρόκειτο για ένα τατουάζ ινδουιστών, ένα ξεζωσμένο πουκάμισο ή κάτι ανούσιο, όπως ένα κομποσκοίνι στο χέρι, θα μιλάγαμε για ένα ακίνδυνο θρησκευτικό σύμβολο. Οι διάφορες εκδοχές της μπούρκας όμως είναι σύμβολα υποβιβασμού της γυναίκας στην κοινωνία. Δυστυχώς, τα ιερά κείμενα των θρησκειών γράφτηκαν πολύ πριν αναγνωριστούν δικαιώματα στις γυναίκες. Για παράδειγμα, η απαγόρευση αμβλώσεων από την Καθολική Εκκλησία συνδέεται άρρηκτα με το δικαίωμα της γυναίκας να αποφασίσει για τη ζωή της. Πρέπει να παρακάμψουμε την προβληματική λέγοντας απλά ότι η απαγόρευση προέρχεται από θεία ετυμηγορία; Η πολυπολιτισμικότητα και η θρησκευτική ελευθερία δεν πρέπει να λειτουργήσουν ως κερκόπορτα στο πλούσιο κεκτημένο δικαιωμάτων που έχουμε εξασφαλίσει στις δυτικές κοινωνίες. Τα δικαιώματα της γυναίκας δεν προσφέρονται σε γκάμα επιλογής πολιτισμών σαν να διαλέγουμε γαλλική ή ινδική κουζίνα.

Με την εκβιασμένη θέλησή τους: Από την άλλη, τα μπουρκίνια είναι το ρούχο της ελεύθερης επιλογής των μουσουλμάνων. Έχουν όμως στ’ αλήθεια δικαίωμα επιλογής; Μπορεί να έχουν πράγματι το νομικό δικαίωμα, αλλά η κοινωνική πίεση είναι τεράστια. Ένα κορίτσι που έχει γαλουχηθεί με αναχρονιστική προπαγάνδα είναι δύσκολο να υπερβεί τον εαυτό του και να αμφισβητήσει την εξ ουρανού κατωτερότητά του. Πενήντα χρόνια μετά τη θέσπιση του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, οι γιαγιάδες ψηφίζουν «με την θέλησή τους» αυτό που τους υπαγορεύει ο άντρας τους. Με την κοινωνικά προσδιορισμένη θέλησή τους.

Η απαγόρευση ως ιδεολογική καθοδήγηση: Το πρόβλημα του διαρκώς επεκτεινόμενου φαινομένου της μπούρκας μπορεί να λυθεί μόνο με ιδεολογική κατήχηση. Με απλά λόγια, το Δυτικό Κράτος πρέπει να παλέψει για να πείσει τις μουσουλμάνες για τις ιδέες του. Η ελευθερία ποτέ δεν φοβήθηκε την καταπίεση. Στο πλαίσιο αυτό, μια απαγόρευση της μπούρκας και των παραγώγων της θα μπορούσε να εκληφθεί ως όπλο στην προσπάθεια εμπέδωσης των αξιών του δυτικού πολιτισμού. Παρ’ όλα αυτά, δύσκολα θα μπορεί να ελεγχθεί και να εφαρμοστεί σε κάθε γωνία της Ευρώπης. Προξενεί περισσότερο θόρυβο παρά φέρνει αποτέλεσμα. Ως εκ τούτου, δεν έχει νόημα να γαυγίζει κανείς αν δεν σκοπεύει να δαγκώσει, γιατί απλά χάνει το κύρος του. Από την άλλη μεριά, μια κοινωνία στην οποία όλες οι γυναίκες θα κυκλοφορούν με τα πρόσωπα καλυμμένα δεν θα είναι μια σούπερ ντούπερ φιλελεύθερη κοινωνία όπου ασκείται ακωλύτως το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού. Δεν νομίζω δηλαδή να θεωρεί κανείς ότι στο Ιράν γίνεται κάποιο πρωτοποριακό πείραμα φιλελεύθερης επιλογής από τις γυναίκες.

Η Σιμόν ντε Μπωβουάρ έγραφε ότι «δεν γεννιόμαστε γυναίκες. Γινόμαστε γυναίκες». Στο όνομα της ανοχής μη δημιουργήσουμε στρατιές γυναικών περήφανες για την μπούρκα τους. Και με κλειστά τα μάτια άντε να καταλάβουν πού είναι η πρόοδος και πού η οπισθοδρόμηση. Οι δυτικές κοινωνίες πρέπει να επιμείνουν στην διάδοση των ιδεών τους. Η πειθώ είναι ισχυρότερη κάθε απαγόρευσης.

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.