Όποιος έχει ασχοληθεί με τις ψυχολογικές και κοινωνιολογικές επιπτώσεις των συγκρούσεων και της βίας ξέρει πως οι άνθρωποι που αναγκάστηκαν για διαφορετικούς λόγους να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη και τελικά εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα έχουν ισχυρά ψυχολογικά τραύματα. Όταν αναγκάζεσαι να εγκαταλείψεις το σπίτι σου για να σώσεις τη ζωή σου, μπορεί σε βραχυπρόθεσμα επίπεδο να κυριαρχεί η ανακούφιση της σωτηρίας, σε μακροπρόθεσμο όμως επιστρέφει η αναγκαιότητα για επιβίωση και αυτή η προοπτική επιβίωσης και οικοδόμησης της ζωής από την αρχή, το νέο ξεκίνημα, έχει τεθεί σε αμφιβολία για τις δεκάδες χιλιάδες των ανθρώπων που εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα και βρίσκονται διασκορπισμένοι σε διάφορες δομές φιλοξενίας και υποδοχής (κλειστές και ανοιχτές, οργανωμένες και ανοργάνωτες) κατά μήκος της χώρας.
Ο εγκλωβισμός οδηγεί στην απελπισία και αυτή στην απόγνωση, ειδικότερα όταν συνειδητοποιείς πως δεν υπάρχει κάποια προοπτική για σένα και το μακρύ ταξίδι διά πυρός και σιδήρου αρχίζει να μην έχει πλέον νόημα, δεν είναι άλλωστε λίγοι οι πρόσφυγες που τη δύσκολη περίοδο των συνοριακών εντάσεων με την πΓΔΜ σημείωναν ακριβώς αυτό, δεν γλίτωσαν από τις επιθέσεις και τα δύσκολα νερά της Μεσογείου για να πεθάνουν εγκλωβισμένοι στην Ειδομένη.
Ο άνθρωπος που λειτουργεί υπό τέτοια πίεση είναι αναμενόμενο, αργά ή γρήγορα, να ξεσπάσει βίαια.
Πέρα όμως από αυτή θεμελιακή συνισταμένη υπάρχουν και άλλες παράμετροι που αναδεικνύουν γιατί οι χώροι αυτοί, ειδικότερα δε οι μη οργανωμένοι, είναι εστίες βίας και αστάθειας. Διαφορετικές εθνικότητες, διαφορετικές θρησκείες, διαφορετικές ηλικίες, άνθρωποι που προέρχονται από διαφορετικές φυλές που παλιότερα πιθανότατα είχαν εμπλακεί σε εμφύλιους πολέμους, διαφορετικές οικογενειακές καταστάσεις, μικρά παιδιά με νεαρούς άνδρες μαζοποιημένοι ανομοιόμορφα και εγκλωβισμένοι. Σε τέτοιες συνθήκες ακόμη και μία μικρή αψιμαχία για ένα δρόμο ή ένα δέντρο μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές.
Οι κίνδυνοι που μπορούν να πυροδοτήσουν τη βία στους χώρους αυτούς, σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο είναι πολλοί:
- Συγκρούσεις μεταξύ μεταναστών και προσφύγων
- Πόλωση με τις τοπικές κοινωνίες
- Εκμετάλλευση των ανθρώπων και κυρίως των παιδιών από εγκληματικά δίκτυα και «αλληλέγγυους»
- Οργή για τη Δύση και τις ευρωπαϊκές κοινωνίες που μπορεί να οδηγήσει σε ριζοσπαστικοποίηση και σε στρατολόγηση από τρομοκρατικές οργανώσεις
- Μετατροπή του εγκλωβισμού σε μόνιμη κατάσταση.
Αυτές είναι μερικές από τις πτυχές που μπορούν να προκαλέσουν γενικευμένη αποσταθεροποίηση στη διαχείριση του προσφυγικού – μεταναστευτικού ζητήματος. Είναι άμεση και ζωτική προτεραιότητα ο σχεδιασμός και η παρέμβαση σε όλους αυτούς τους χώρους ώστε να αποφευχθεί η κλιμάκωση και η εξαγωγή της βίας.
