Επειδή στην πολιτική όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος κι όχι από τις προθέσεις, η παραίτηση του αυστριακού καγκελαρίου Βέρνερ Φάιμαν προσφέρεται για την εξαγωγή κάποιων χρήσιμων συμπερασμάτων.
Παραδείγματος χάριν:
1. Η έκρηξη που σημειώθηκε στις μεταναστευτικές ροές το 2015 (με τεράστια ευθύνη και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που έσπασε τη ζώνη Σένγκεν) αιφνιδίασε ολόκληρη την Ευρώπη. Κακώς την αιφνιδίασε, καθώς οι δημογραφικές πιέσεις στον περίγυρο της γηραιάς ηπείρου και σε άλλες περιοχές του πλανήτη ήταν γνωστές καιρό τώρα – και αυξάνονται συνεχώς.
2. Η ΕΕ δεν διαθέτει συνεκτική στρατηγική αντιμετώπισης της μετανάστευσης – ούτε ως προς την κατανομή των προσφύγων/μεταναστών στα κράτη-μέλη ούτε ως προς την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Και πάλι κακώς, αλλά δεν ανακαλύπτουμε τώρα τις δομικές παθογένειες μιας ΕΕ που συγκροτήθηκε ως ένωση εθνικών κρατών κι όχι ως ομοσπονδία.
3. Ελλείψει μιας τέτοιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής, οι αντιδράσεις στην έκρηξη του 2015 υπήρξαν σπασμωδικές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εκ διαμέτρου αντίθετες – από την (αρχική) πολιτική των «ανοιχτών θυρών» της Ελλάδας, της Γερμανίας και της Αυστρίας έως την ξενοφοβική υστερία στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, με προεξάρχοντα τον ούγγρο πρωθυπουργό Όρμπαν.
4. Σε ό,τι αφορά τον Φάιμαν, φάνηκε ότι η αυστριακή κοινωνία δεν ήταν έτοιμη για την πολιτική των «ανοιχτών θυρών». Πιθανόν, έπρεπε να είχε προηγηθεί μια εκτενής δημόσια συζήτηση – κι αυτό ισχύει για όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μια τέτοια συζήτηση είναι αναπόφευκτη, γιατί η αυξανόμενη μετανάστευση θα είναι μόνιμο γνώρισμα του μέλλοντός μας. Πάντως, η στροφή 180 μοιρών του Φάιμαν, από το Willkommen στην ανέγερση τειχών, κατέδειξε την έλλειψη συνέπειας: αν αρχίσεις να περπατάς σε μια κατεύθυνση και μετά αλλάξεις πορεία απότομα, οι πολίτες το εκλαμβάνουν –βασίμως– ως ομολογία ήττας. Υπ’ αυτή την έννοια, η παραίτηση του αυστριακού καγκελαρίου ήταν νομοτελειακή.
Τώρα;
Μένει να δούμε ποιος θα κερδίσει τις προεδρικές εκλογές στην Αυστρία στις 22 Μαΐου και είναι πολύ πιθανόν να είναι ο υποψήφιος του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας (FPÖ), Νόρμπερτ Χόφερ. Εάν επιβεβαιωθούν τα προγνωστικά, θα πρόκειται για έναν νέο Γεργκ Χάιντερ; Οχι απαραίτητα, αλλά η στροφή της Αυστρίας προς τα δεξιά θα είναι δηλωτική μιας γενικότερης μετατόπισης σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Μιας μετατόπισης των ευρωπαίων πολιτών που χρήζει μελέτης και δεν αντιμετωπίζεται με απλουστευτικά «αντιφά» συνθήματα. Έπειτα, η στροφή αυτή αποτελεί άλλο ένα πλήγμα στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία που πελαγοδρομεί ανάμεσα στις καλές προθέσεις και τις διαχειριστικές παλινωδίες τύπου Ολάντ. Φαίνεται, επίσης, ότι δέχεται αλλεπάλληλα πλήγματα και η ίδια η δημοκρατία, έτσι όπως ορίστηκε μεταπολεμικά. Έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή παγκοσμίως, από την Αμερική του Τραμπ μέχρι τις Φιλιππίνες του Ντουτέρτε, με νέου τύπου ηγεσίες – συχνά αμφιλεγόμενες και διχαστικές, όσο κι αν μπορεί να μη μας αρέσει αυτή η εξέλιξη. Και η παραίτηση του –κατά τα λοιπά, καλών προθέσεων– σοσιαλδημοκράτη Φάιμαν ενδέχεται κάλλιστα να εγγράφεται σ’ αυτό το νέο πλαίσιο.
