Τους τελευταίους 20 μήνες, παρακολουθώντας, από κοντά τα γεγονότα και τις εξελίξεις στην Τουρκία, έχουμε διατυπώσει, με κάθε δυνατό τρόπο, τις φανερές αλλά και βαθιά κρυμμένες αντιθέσεις, που διαμόρφωσαν το κλίμα, μέχρι την αποπομπή του Αχμέτ Νταβούτογλου από τη θέση του πρωθυπουργού.
Ερντογάν και Νταβούτογλου συγκρούστηκαν ανοικτά, περισσότερες από είκοσι φορές. Το δυστύχημα όμως ήταν, ότι δεν υπήρξε ούτε η παραμικρή ένδειξη, από την μεριά της αντιπολίτευσης στο τουρκικό Koινοβούλιο, για στήριξη που θα διευκόλυνε, με κάθε τρόπο, τη διεύρυνση της αντίθεσης μεταξύ των δύο πόλων της τουρκικής πολιτικής σκηνής.
Είμαι σαφής.
Μια από τις πρώτες συγκρούσεις μεταξύ των δύο αντρών ξεκινά όταν ο Ερντογάν προσπαθεί με κάθε τρόπο να κλείσει όποια συμμαχία ήταν δυνατή με τον Οτσαλάν, ενώ δεν το ενδιαφέρει καθόλου ο τερματισμός του εμφυλίου για το Κουρδικό. Το ενδιαφέρον του πρώτα και κύρια εξαντλείται στο να ψηφισθεί το ΑΚΡ από τους Κούρδους (που, για να μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας, είναι από τα πλέον οπισθοδρομικά κομμάτια της τουρκικής κοινωνίας), προκειμένου να αποκτήσει τις απαραίτητες πλειοψηφίες για την αλλαγή του πολιτικού συστήματος στην Τουρκία.
Ο Νταβούτογλου διαφώνησε ανοικτά, αλλά ο Ερντογάν δεν ήταν διατεθειμένος να κρατήσει ούτε τα προσχήματα.
Μια ιδιαίτερα σφοδρή σύγκρουση μεταξύ τους έγινε στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα του Ιουνίου, όπου ο Ερντογάν, σε συνεργασία με την ολόδική του TRT, εξαφάνισε σχεδόν από προσώπου γης τον τότε υποψήφιο πρωθυπουργό, προβάλλοντας τον εαυτό του. Δεν ήταν λίγες οι φορές, μάλιστα, που κόπηκαν στον αέρα ομιλίες του Νταβούτογλου, σε διάφορες περιοχές, ώστε να δείξει η τηλεόραση ομιλίες του Ερντογάν, του οποίου ναι μεν απαγορευόταν κάθε δυνατή ανάμειξη στην προεκλογική διαδικασία λόγω του ότι ήταν πρόεδρος, αλλά σιγά μην τον ένοιαζε η νομιμότητα.
Το πιο καίριο σημείο σύγκρουσης μεταξύ των δύο ανδρών ήταν την επομένη των εκλογών του Ιουνίου, όταν ο Νταβούτογλου δήλωσε δημοσίως ότι ήταν έτοιμος και ήθελε την ευρύτατη δυνατή συναίνεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, ενώ επιθυμούσε και το σχηματισμό συμμαχικής κυβέρνησης. Τον ενδιέφερε, βλέπετε, η διαδικασία που θα ακολουθούνταν για την αναθεώρηση του συντάγματος, που ήταν υποχρέωση εκείνης της Βουλής, και η οποία απαιτούσε την ευρύτατη δυνατή συναίνεση πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων στη χώρα.
Η σύγκρουση ήταν σφοδρότατη. Ο Ερντογάν, με ένα πραγματικό συνταγματικό πραξικόπημα, μετά την αποτυχημένη προσπάθεια του ΑΚΡ να συγκροτήσει κυβέρνηση, αποφάσισε να μη δώσει την εντολή στο δεύτερο κόμμα και προκήρυξε αμέσως τις εκλογές του Νοεμβρίου.
Χάθηκε έτσι η ευκαιρία για την Τουρκία να προχωρήσει σε μια λύση όχι απλά πρωτοπόρο, αλλά και σωτήρια για τη χώρα, που ήδη κινούνταν σε ένα στάτους αστάθειας και αβεβαιότητας, το ίδιο στάτους στο οποίο βρίσκεται και σήμερα.
Η σύγκρουση, η οποία δείχνει επομένως και το διαφορετικό ιδεολογικό προφίλ του Αχμέτ Νταβούτογλου, ήταν η δηλωμένη αντίθεσή του για τη συνταγματική αναθεώρηση του πολιτεύματος. Η εμφανής διαφωνία του, δηλαδή, για την αλλαγή του πολιτικού στάτους στην Τουρκία.
Εκεί ακριβώς φάνηκε η διαφωνία των δύο ανδρών, στον τρόπο δηλαδή με τον οποίο ο Ερντογάν προσπάθησε να κερδίσει την απαραίτητη πλειοψηφία συντηρώντας και διευρύνοντας έναν καταστροφικό και διχαστικό εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος τώρα πια έχει μπει και μέσα στις πόλεις.
Στην προετοιμασία για την αναθεώρηση του συντάγματος, ο Νταβούτογλου, επιθυμούσε σφόδρα τη σαφή διασφάλιση και την κατοχύρωση με συνταγματικούς πλέον όρους της παρουσίας των Αλεβιτών στην Τουρκία. Πράγμα το οποίο ο Ερντογάν απέρριψε διαρρήδην, χωρίς συζήτηση.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με το Κουρδικό. Ο μεν Νταβούτογλου, ως πρωθυπουργός, προσπαθούσε μέσα από διάλογο, κυρίως όμως με το Δημοκρατικό Κόμμα της Τουρκίας και όχι με το ΡΚΚ, να βρει τις απαραίτητες διόδους επικοινωνίας και συνεννόησης ανάμεσα στο κράτος και την κουρδική μειονότητα. Ο δε πρόεδρος Ερντογάν δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να επιχειρεί να δυναμιτίσει αυτή την απόπειρα συνεννόησης.
Σε αυτή τη συγκυρία συνέβη η δεύτερη μεγάλη βομβιστική επίθεση στην Άγκυρα, στο Κιζιλάι, με δεκάδες νεκρούς, στην οποία, αντιδρώντας ο πρωθυπουργός Νταβούτογλου, απαίτησε να ορίσει η κυβέρνηση, με τρόπο σαφή και συγκεκριμένο, πώς εμφανίζεται στην Τουρκία η τρομοκρατία και από πού ενθαρρύνεται. Ήξερε μάλλον κάτι παραπάνω - ή ίσως υποπτευόταν.
Πριν από τέσσερις μήνες, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας αποφάσισε πως η κράτηση στις φυλακές, των δημοσιογράφων της εφημερίδας Τζουμχουριέτ, που κατηγορούνταν για κατασκοπεία, είναι αντισυνταγματική και διέταξε την απελευθέρωση τους (ήδη, εάν παρακολουθείτε, τον έναν από εκείνους τους κατηγορηθέντες αποπειράθηκε να τον δολοφονήσει, έξω από το δικαστήριο, κάποιος ο οποίος δρούσε με εντολές).
Ο Ερντογάν, μετά την απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου, δήλωσε με θρασύτητα, ότι κανένα δικαστήριο δεν μπορεί ξεπεράσει την ισχύ του δικού του πολιτικού λόγου και της δικής του απόφασης.
Το αποτέλεσμα ήταν το Συνταγματικό Δικαστήριο να κάνει νέα παρέμβαση, και με ανακοίνωσή του να κάνει σαφές ότι, με βάση το ισχύον σύνταγμα, η δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη, δεν υπόκειται στον έλεγχο του κυβερνήτη και, επομένως, κάθε συμπεριφορά που επιχειρεί να το παρακάμψει είναι θεσμική εκτροπή.
Υπέρ αυτής της θέσης, εμμέσως πλην σαφώς, τάχθηκε και ο Νταβούτογλου - το όφειλε και ως πολίτης που πιστεύει στη διάκριση των εξουσιών αλλά και ως διαπρεπής νομομαθής.
Το χάσμα στην αντίληψη για τα πράγματα των δύο ανδρών διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο όταν ο πρωθυπουργός Νταβούτογλου προσπάθησε να περάσει νομοθετική διάταξη για τη διαφάνεια στις δαπάνες που κάνει κάθε βουλευτής, για την προεκλογική του καμπάνια, δικδικώντας παράλληλα οικονομική διαφάνεια και στη λειτουργία των κομμάτων.
Το νομοσχέδιο, τελικά, δεν έφτασε στη Βουλή. Θα συζητιόταν «σε ευθετότερο χρόνο», όπως δηλώθηκε επισήμως. Προηγουμένως, όμως, η ένταση έφτασε σε σημείο εκρηκτικό, εξ αφορμής του τρόπο με τον οποίο ο Ερντογάν επέβαλε κάποιους υπουργούς, για την υπουργοποίηση των οποίων διαφωνούσε έντονα ο Νταβούτογλου.
Στη διάρκεια του περσινού ταξιδιού του Ερντογάν στις ΗΠΑ, ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, της ΜΙΤ, παραιτήθηκε με σκοπό, όπως και εκείνος είχε δηλώσει αλλά και ο Νταβουτογλου, να πολιτευτεί.
Με την επιστροφή του Ερντογάν στην Τουρκία, η απόφαση εκείνη ήρθη και ο αρχηγός επέστρεψε στη θέση του.
Έπρεπε έτσι να φανεί ποιος είναι κυρίαρχος του παιχνιδιού.
Ύστερα, άρχισε η διαπραγμάτευση με τη Ευρώπη, όπου πλέον ξεδιπλώθηκε το σύνολο των αντιθέσεων, βάσει των οποίων διαφοροποιήθηκαν πλήρως ως προς την πολιτική στάση τους και ως προς τις επιλογές τους οι δύο ανώτατοι άρχοντες της Τουρκίας.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, προσανατολισμένος στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, επέμενε με κάθε τρόπο να αναδεικνύει αυτή την επιλογή του. Ο Ερντογάν, αντιθέτως, προσπαθούσε, με κάθε τρόπο, να καταδείξει την απέχθεια και κυρίως την υποτίμηση και την πλήρη απαξίωση της Ευρώπης.
Όταν μετά το Συνέδριο παρουσιάστηκε ως μεγάλη επιτυχία του Νταβούτογλου το ότι άνοιξε ένα κεφάλαιο από τα εναπομείναντα στη διαδικασία των συνομιλιών για την ένταξη, ενώ επιβεβαιώθηκε η πρόθεση της Ευρώπης να αποσύρει για την Τουρκία την υποχρέωση βίζας όσων θέλουν να εισέλθουν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ρήξη πλέον ολοκληρώθηκε.
Η δε τελευταία κίνηση, δείχνει να είναι μια υπεροπτική αντίδραση του Ερντογάν, που θέλει να αποδείξει στην παγκόσμια κοινή γνώμη, ποιος είναι ο αρχηγός.
Όλα αυτά έχουν ξαναγραφεί. Τα επαναλαμβάνουμε γιατί όποιος παρακολουθεί, έστω και λίγο το τι έχουμε γράψει και αναδείξει, τους τελευταίους μήνες στα ελληνοτουρκικά, όλα αυτά έχουν επισημανθεί, με τρόπο σαφή και καθαρό.
Υπάρχει μάλιστα μια διαρκής επιμονή να αναδεικνύουμε, κάθε φορά, ακόμη και την παραμικρή πιθανότητα ανάδειξης μιας άλλης αντίληψης, τόσο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όσο και γενικότερα στην εξωτερική πολιτική της χώρας, που ακόμα, με μέσα ερασιτεχνικά και αντιλήψεις αντίστοιχες, νομίζει ότι κάνει εξωτερική πολιτική.
