Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται ένας ιδιαίτερος προβληματισμός, κυρίως στους χώρους του φιλελεύθερου κέντρου και της κεντροδεξιάς, σχετικά με την τροπολογία που αφορά την απασχόληση παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην αγροτική οικονομία.
Οι άνθρωποι που εμπίπτουν στην ανωτέρω περιγραφή είναι κυρίως δύο κατηγοριών. Η πρώτη είναι οι παράτυποι μετανάστες και η δεύτερη αποτελείται από τους (εν δυνάμει) πρόσφυγες που αποφεύγουν να παρουσιαστούν στις αρχές προκειμένου να αιτηθούν άσυλο λόγω του φόβου της απέλασης. Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού και έπειτα από έγκυρες επισημάνσεις νομικών και ειδικών, χρησιμοποιείται ο όρος «παράτυποι μετανάστες» και για τις δύο κατηγορίες.
Παραθέτω τρεις λόγους που κατά τη γνώμη μου αρκούν για να χαρακτηρίσουμε την κίνηση αυτή θετικά:
1) Οι ίδιοι οι παράτυποι μετανάστες θα είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι είναι σήμερα:
Βασικό θεμέλιο της θέσης είναι ότι ένας άνθρωπος με δύο επιλογές είναι σε καλύτερη κατάσταση από έναν με μία (δηλαδή καμία) ακόμα και αν καμία από τις επιλογές του δεν είναι βέλτιστη. Αν ισχύουν τα σχόλια που γράφονται αυτές τις μέρες στον τύπο και τα κοινωνικά δίκτυα, ότι δηλαδή η τροπολογία πρόαγει την εκμετάλλευση και αποτελεί απάνθρωπο μέτρο, οι ίδιοι οι παράτυποι μετανάστες δεν θα χρησιμοποιήσουν την επιλογή της εργασίας στον αγροτικό τομέα. Αν όντως είναι καλύτερα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης (π.χ. στην Ειδομένη) θα παραμείνουν εκεί, ομοίως θα πράξουν και αν προτιμούν να παραμείνουν παράτυποι. Το γεγονός ότι όσοι κρίνουν το μέτρο απάνθρωπο ταυτόχρονα υποθέτουν ότι αρκετοί από τους παράτυπους μετανάστες θα επιλέξουν να εργαστούν νόμιμα αντί να κάθονται και να μην παράγουν τίποτα ή να εργάζονται παράνομα, αναιρεί από μόνο του τις ανησυχίες τους. Ναι, μπορεί καμία από τις αυτές επιλογές να μην είναι ιδανική. Όμως όλοι οι παράτυποι μετανάστες είναι σε καλύτερη θέση από το να βρίσκονταν στη Συρία ή το Αφγανιστάν και όλοι όσοι θα πάνε να εργαστούν με την προσωρινή άδεια θα έχουν κρίνει ότι θα είναι καλύτερα από το να μην το έκαναν.
2) Η οικονομία θα ωφεληθεί:
Οικονομική πρόοδος συμβαίνει όταν με τους ίδιους πόρους παράγουμε περισσότερα ή όταν με λιγότερους πόρους παράγουμε τα ίδια. Η πολιτική αυτή σαφέστατα θα επιτρέψει να συμβεί το 2ο στην αγροτική οικονομία. Με την είσοδο του νόμιμου φτηνού εργατικού δυναμικού είτε θα αυξηθούν τα κέρδη των αγροτών είτε θα μειωθούν οι τιμές των αγροτικών προϊόντων. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική οικονομία θα βγει κερδισμένη.
3) Το κράτος θα εξοικονομήσει πόρους:
Όπως ισχύει με κάθε κρατικό πρόγραμμα προς τους άπορους, η καλύτερη λύση θα ήταν οι άποροι να βρουν μία δουλειά και να αρχίσουν να φροντίζουν τους εαυτούς τους. Δεν το λέω επειδή αμφισβητώ την ανάγκη βοήθειας προς τους άπορους (εν προκειμένω παράτυπους μετανάστες) αλλά επειδή κατά κανόνα ο άνθρωπος που μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του είναι πιο ευτυχισμένος από εκείνον που εξαρτάται σε 3ους ή το κράτος. Παράλληλα, όταν κάποιος φροντίζει τον εαυτό του στοιχίζει λιγότερο στο κράτος.
Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε την αντίθεση της προσωρινής άδειας εργασίας που προβλέπει ο νόμος με περιστατικά μαύρης εργασίας όπως αυτά που είδαμε στη Μανωλάδα. Οι παράτυποι μετανάστες που θα λάβουν αυτή την προσωρινή άδεια θα έχουν την προστασία του (έστω προβληματικού) κράτους δικαίου. Ενώ ισχύει ότι οι αγρότες πρέπει να αιτηθούν στο κράτος προκειμένου να νομιμοποιηθούν οι εργάτες, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι οι συμβάσεις και οι συνθήκες εργασίας των προσφύγων υπάγονται στο ελληνικό δίκαιο. Τί σημαίνει αυτό; Πως οι κακόβουλοι αγρότες, που σίγουρα αποτελούν μικρή μειοψηφία, δεν θα έχουν ουσιαστικό τρόπο να παραβούν τις συμβάσεις εργασίας με τους πρόσφυγες για δύο κυρίως λόγους. Αφενώς, υπάρχει έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των αγροτών προκειμένου να αποκτήσουν φτηνά εργατικά χέρια. Οι παράτυποι μετανάστες που θα ξεκινήσουν να εργάζονται για έναν κακόβουλο αγρότη, μπορούν άνετα να φύγουν αν οι συνθήκες δεν είναι καλές και να πάνε σε άλλον. Εξάλλου, η τροπολογία δεν προβλέπει πουθενά ότι θα πρέπει να εργάζονται και τους έξι μήνες (που τους δίνει η προσωρινή άδεια εργασίας) στον ίδιο εργοδότη.
Αφετέρου, σε αντίθεση με τη μαύρη εργασία, οι κακόβουλοι αγρότες δεν έχουν την ίδια διαπραγματευτική ισχύ προς τους εργάτες. Η απειλή της απέλασης είναι πολύ μικρότερη καθώς ο εργάτης έχει πρόσβαση στα νόμιμα μέσα προκειμένου να καταγγείλει τον αγρότη και να προσφύγει στη δικαιοσύνη. Αυτό το δικαίωμα οι παράτυποι μετανάστες δεν το έχουν.
Παραδόξως, η κίνηση της κυβέρνησης είναι στη σωστή κατεύθυνση. Τόσο ηθικά όσο και οικονομικά. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι περιορίζει τους παράτυπους μετανάστες σε συγκεκριμένο κλάδο αντί να τους δώσει το δικαίωμα να εργαστούν οπουδήποτε θα μπορούσαν να είναι περισσότερο παραγωγικοί και χρήσιμοι για την ελληνική κοινωνία.
