Οι τρεις Προκαθήμενοι ολοκλήρωσαν την επίσκεψη τους στο νησί της Λέσβου και ιδιαίτερα στο hotspotτης Μόριας. Η συγκινησιακή φόρτιση υπήρξε έντονη ακόμα και για όσους δεν ήταν παρόντες αλλά παρακολούθησαν τα γεγονότα μέσω τηλεοπτικών διαύλων. Ο λόγος του Ποντίφικα, του Οικουμενικού Πατριάρχη και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος ακούστηκε και οι χειρονομίες τους είχαν μεγάλο συμβολικό και επικοινωνιακό βεληνεκές. Το κοινό γεύμα, η ανάπεμψη από κοινού δέησης σε όσους χάθηκαν στην προσπάθεια να φτάσουν στη γη της Επαγγελίας, η έκδηλη συγκίνηση των προσφύγων και των μελών της καθολικής κοινότητας του νησιού, η αναχώρηση των δώδεκα προσφύγων για το Βατικανό άγγιξαν τις χορδές κάθε ευαίσθητου ανθρώπου. Ακούστηκαν και έπαινοι για τη χώρα μας και την έμφυτη γενναιοδωρία των κατοίκων της, την οποία δεν παρέλειψε να επισημάνει ο οικοδεσπότης πρωθυπουργός υποδεχόμενος τον Πάπα Φραγκίσκο. Ωστόσο οφείλουμε να έχουμε κατά νου ότι ακόμα και σε ιστορικές περιόδους που η εγκόσμια δύναμη της Ρωμαιοκαθολικής αλλά και της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπήρξε πολύ μεγαλύτερη από σήμερα, τα ηγετικά στρώματα των κοινωνιών που θεωρητικά ασπάζονταν τη χριστιανική πίστη σπάνια προσάρμοσαν την πολιτική τους πρακτική στις διδαχές του Ευαγγελίου, το οποίο άλλωστε όπως κάθε ιερό κείμενο επιδεχόταν και επιδέχεται πολλαπλές και συχνά αντιφατικές μεταξύ τους ερμηνείες.
Υπήρξαν αναφορές από παρισταμένους στις εκδηλώσεις και καλεσμένους στο τηλεοπτικό στούντιο της ΕΡΤ στο ότι η Ευρώπη πρέπει να ξαναβρεί την ταυτότητ;a της, της τελευταίας νοουμένης ως αποθέματος ανθρωπιστικών αξιών και ελευθεριών και δικαιωμάτων. Αφήνοντας κατά μέρος το ζήτημα ότι μία τέτοια ταυτότητα δεν είναι αναγκαίο να έχει θρησκευτική αναφορά, έστω και αν κατά μία άποψη ριζώνει στη χριστιανική παράδοση, δεν θα πρέπει να λησμονεί κανείς ότι η Ευρώπη υπήρξε και το επίκεντρο τρομακτικών και ανηλεών πολιτικών και πολεμικών ανταγωνισμών. Δεν θα πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι η Ευρώπη, και συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας γίνεται επίκληση ως προτύπου ηθικότητας για τον υπόλοιπο κόσμο, είναι παράλληλα και το τμήμα αυτό της υπό διαμόρφωση παγκόσμιας κοινωνίας το οποίο είναι το πλέον εκκοσμικευμένο και στο οποίο η «αποστασία», όπως θα έλεγε και ο προηγούμενος Πάπας, από το κοσμοείδωλο που προτείνει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει λάβει τη μεγαλύτερη έκταση. Η δημοτικότητα και το starqualityΠαπών όπως ο Ιωάννης-Παύλος II και ο Φραγκίσκος είναι κοινωνικά φαινόμενα σημαντικά, αλλά δεν σημαίνουν επιστροφή σε μία Χριστιανική Ευρώπη. Όπως γράφει με απλότητα και σαφήνεια ο Σταύρος Ζουμπουλάκης στο βιβλίο του Χριστιανισμός της Χαράς. H Μαρτυρία του Πάπα Φραγκίσκου:
Μην έχουμε ωστόσο αυταπάτες: ο λόγος και τα έργα του σημερινού Πάπα δεν πρόκειται να γυρίσουν πίσω το ποτάμι του αποχριστιανισμού της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, δεν θα ξαναγεμίσουν τις εκκλησίες. Οι Πάπες γίνονται δημοφιλείς και αγαπητοί σε εκατομμύρια ανθρώπους τις τελευταίες δεκαετίες, οι ναοί όμως στη Δύση συνεχίζουν παραταύτα να αδειάζουν. […]
Και:
Ο Χριστιανισμός είναι μειονότητα στην Ευρώπη, το ξέρουμε όλοι, και ο Πάπας το αναγνωρίζει επίσημα.
Η αδιανόητη –για ορισμένους συμπατριώτες μας– κοινή παρουσία και δέηση του Ποντίφικα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος έχει αυτό ακριβώς το νόημα και συνιστά προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού ακριβώς του προβλήματος. Σε μία ραγδαία αποχριστιανιζόμενη Ευρώπη, οι ηγέτες της παραδοσιακής, αν και δύουσας, κοσμοθεωρίας προσπαθούν να συμπήξουν ένα κοινό μέτωπο απέναντι στον επελαύνουσα εκκοσμίκευση και αποθρησκειοποίηση, αναζητώντας ενισχυμένο ρόλο στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Μπορεί, όπως επεσήμανε ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στο άρθρο του της 13ης Απριλίου στην Καθημερινή, ο Πάπας να αντιπροσωπεύει για τους φανατικά ορθόδοξους συμπατριώτες μας τη Δύση την οποία αντιλαμβάνονται ως παιδί του Σατανά, ωστόσο η ίδια η Δύση έχει πάψει εδώ και καιρό να αυτοκατανοείται ως κόρη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο Πάπας δεν είναι η Δύση, για τον απλό λόγο ότι η Ευρώπη αλλά και η Βόρεια Αμερική τις οποίες συνήθως εννοούμε με τον όρο Δύση είναι πλέον κοινωνίες που έχουν υιοθετήσει έναν μεταχριστιανικό προσανατολισμό, ασχέτως εάν ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνικής τους ηθικής καθώς και των κοινών τόπων που δεσπόζουν στη δημόσια σφαίρα έχουν χριστιανική καταγωγή.
Όσο για το πρακτικό αντίκρισμα των λεγομένων των Προκαθημένων, αρκεί να φέρουμε στο νου μας μία ιστορική αναλογία. Όσο τα διδάγματα των στωικών φιλοσόφων καθοδηγούσαν τις πολιτικές επιλογές της ρωμαϊκής ιθύνουσας τάξης την εποχή της ρωμαϊκής κυριαρχίας και το πνεύμα του Ευαγγελίου την πρακτική των μοναρχών του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα, άλλο τόσο οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και ευρύτερα οι λεγόμενοι «Ισχυροί της Γης» θα συγκινηθούν από ένα μείγμα απονευρωμένου οικουμενιστικού χριστιανισμού και ανθρωπιστικών παραδοχών γενικά αποδεκτών. Ούτε οι ανήσυχοι νοικοκύρηδες των νησιών του Αιγαίου ούτε οι χειμαζόμενοι πρόσφυγες και μετανάστες θα βρουν λύση στα προβλήματα τους η οποία θα προέλθει από το πλεόνασμα ρητορικής καλής θέλησης της οποίας γίναμε μάρτυρες. Άλλωστε, όσο επιφανείς και αν είναι οι τρεις Προκαθήμενοι, επικαλέστηκαν άλλους ισχυρούς, επουράνιους και επίγειους, αναγνωρίζοντας έμμεσα ότι οι ίδιοι δεν έχουν την αναγκαία ισχύ για την επίλυση του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος.
