Αγαπημένοι μας φοιτητές και φοιτήτριες, σας ξεπροβοδίζουμε την παράξενη αυτή άνοιξη του 2016, τη σκληρή αυτή άνοιξη. Η αποφοίτηση είναι μια στιγμή χαράς για εσάς, για τους γονείς σας και για εμάς τους δασκάλους σας. Οι κόποι τόσων χρόνων φτάνουν σήμερα στη συμβολική τους κατάληξη. Θα γιορτάσουμε μαζί. Όμως, πριν το χειροκρότημα, τις φωτογραφίες, τα λουλούδια και τις αγκαλιές, οφείλουμε να σταθούμε νοερά στο γεγονός που συγκλόνισε χτες τις Βρυξέλλες –δυστυχώς το ίδιο είχε χρειαστεί να κάνουμε και στην αποφοίτηση του Νοεμβρίου με την επίθεση, τότε, στο Παρίσι– και να δηλώσουμε με έμφαση άλλη μια φορά την απέχθειά μας προς τη βία, προς τη βία σε βάρος του πολιτισμού μας, τη βία σε βάρος οποιουδήποτε πολιτισμού.
Το τραγικό χθεσινό γεγονός, ξανά στην καρδιά της Ευρώπης, στην ίδια την πόλη που συμβολίζει την Ενωμένη Ευρώπη, μοιραία θα προκαλέσει αντιδράσεις. Η Ευρώπη πρέπει να προστατεύσει τον εαυτό της. Ας μην αποβούν όμως οι αντιδράσεις αυτές σε βάρος των φτωχών και κατατρεγμένων ανθρώπων που ζητούν ακριβώς στην Ευρώπη άσυλο από τη βία την οποία υφίστανται στη χώρα τους και στην περιοχή τους. Ας μη μειώσει το αποτρόπαιο αυτό χτύπημα το κύμα της αλληλεγγύης που έχει γεννήσει στην Ελλάδα (και στην Ελλάδα) το δράμα των προσφύγων και των μεταναστών.
Ένας παλιός μου φίλος έγραψε χτες στο fb: «Η μεγαλύτερη εκδίκηση της Ευρώπης θα είναι πολιτισμική και θα έρθει όταν επιστρέψουν οι σημερινοί πρόσφυγες σπίτι τους.» Ναι, έτσι πρέπει να αντιδράσει η Ευρώπη. Η Ευρώπη πρέπει να επιμείνει στις παραδόσεις της, στη δημοκρατία και στην ανεξιθρησκία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα λάβει μέτρα κατά της βίας. Οι πρόσφυγες πρέπει να έχουν τη φροντίδα που αρμόζει στην κατάστασή τους, και να έχουν τη δυνατότητα να γυρίσουν το ταχύτερο πίσω σε μια χώρα όπου θα μπορούν πλέον να ζήσουν με ασφάλεια.
Η κόρη μου κατοικεί στο Παρίσι τους τελευταίους μήνες, αναζητώντας εργασία, όπως πολλοί Έλληνες και Ελληνίδες. Έζησε και την επίθεση του Νοεμβρίου στο Μπατακλάν. Χτες ήταν ψύχραιμη. Μου είπε «η ζωή συνεχίζεται». Πραγματικά συνεχίζεται η ζωή στην Ενωμένη Ευρώπη, που δεν θα υποκύψει στον τρόμο, αλλά θα αντιδράσει με ψυχραιμία, που δεν θα ανταπαντήσει με μίσος αλλά με συνετή αποφασιστικότητα. Ας ελπίσουμε. Και ας πράξει η Ελλάδα ό,τι της αναλογεί. Και ας πράξει ο καθένας και η καθεμία μας ό,τι μας αναλογεί: σταθερή απόκρουση του μίσους, ορθολογισμός, μετριοπάθεια, αλληλεγγύη. Από εσάς που φοιτήσατε σε τούτο το Πανεπιστήμιο αυτή τη φωτισμένη στάση μπορούμε να περιμένουμε. Την έχει ανάγκη η Ελλάδα και η Ευρώπη και ο κόσμος.
Σας αποχαιρετώ λοιπόν με την ευχή «ποτέ ξανά» και με την ελπίδα να ζήσετε σε έναν κόσμο όπου η ειρήνη και η ευημερία θα έχει επιστρέψει. Κι εσείς να συμβάλετε σ’ αυτό.
