Σε ένα ευρέως γνωστό ποίημα για την υφή και την σημασία της ποίησης, «Τα Αντικλείδια», ο Γιώργης Παυλόπουλος επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στο υπαρξιακό ερώτημα τι εστί ποίηση. Από τον πρώτο κιόλας στίχο αίρεται το μυστηριακό πέπλο που καλύπτει την ποιητική δημιουργία: «η ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή». Όταν όμως ορισμένοι μαγνητίζονται και αποπειρώνται να εισέλθουν στην ορθάνοιχτη πόρτα, η πόρτα τότε κλείνει. Οι επίδοξοι πορθητές αναλώνονται με ζήλο στο να κατασκευάσουν αντικλείδια για να παραβιάσουν την πόρτα. Μάταιος κόπος. «Η πόρτα δεν ανοίγει πια. Δεν άνοιξε ποτέ για όσους δεν μπόρεσαν να ιδούν στο βάθος». Ωστόσο, ο καταληκτικός στίχος υπενθυμίζει την ματαιοπονία του εγχειρήματος. Η ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή. Ο γρίφος είναι λυμένος. Αυτό που χρειάζεται για να μπορέσεις επιτυχώς να διαβείς την ανοιχτή θύρα είναι να έχεις την ικανότητα να δεις στο βάθος. Όποιος μπορέσει να δει, όποιος μπορέσει να καταλάβει, τα μυστικά της ποίησης θα του φανερωθούν δίχως άλλο.
Κάθε σύστημα έχει τις δικές του αρχές, την δική του λογική. Όποιος μπορέσει να καταλάβει τις παραμέτρους λειτουργίας του, μπορεί να κινείται με άνεση στο σύστημα αυτό. Η λογική του συστήματος είναι ο τρόπος σκέψης ενός φανταστικού πλάσματος το οποίο έχει γαλουχηθεί με τους κανόνες που αρθρώνει το σύστημα και τους ασπάζεται μέχρι κεραίας. Με άλλα λόγια, για να καταλάβει κανείς τι εστί το ο,τιδήποτε δεν αρκεί να αποστηθίσει όλους τους κανόνες που το ορίζουν. Πρέπει επιπλέον, να αποκτήσει την αντιληπτική ικανότητα που θα του επιτρέπει να προβλέπει τι κανόνες θα παρήγαγε το ίδιο το σύστημα για να συμπληρωθεί ή επεκταθεί. Για να γίνεις ποιητής δεν αρκεί να μάθεις απέξω κι ανακατωτά όλα τα ποιήματα αλλά θα πρέπει να ανυψωθείς στην σφαίρα σκέψης και έκφρασης ενός συστήματος λογοτεχνικής δημιουργίας που υπακούει στις δικές του γνωστικές και συναισθηματικές επιταγές.
Η Ελλάδα, καλώς ή κακώς, έχει επιλέξει μια στρατηγική εξόδου από την κρίση με σαφές φιλελεύθερο πρόσημο. Η πολιτική που εφαρμόζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να ανατάξει τις οικονομίες των κρατών που στηρίζει είναι πέραν πάσης αμφιβολίας πολιτική φιλελεύθερης κατευθύνσεως. Αυτό σημαίνει ότι οι επιμέρους πολιτικές που χτίζει υπακούουν στον θεμελιώδη κανόνα του συστήματος που υπηρετεί: Λιγότερο κράτος-περισσότερη ιδιωτική πρωτοβουλία. Το δικό μας Μνημόνιο δεν μπορούσε -στον σχεδιασμό του τουλάχιστον- να ξεφύγει από την φιλελεύθερη αντίληψη. Από την μια μεριά το Ελληνικό κράτος πρέπει να πετυχαίνει τους δημοσιονομικούς του στόχους για να εξυπηρετεί τις δανειακές του υποχρεώσεις και από την άλλη πρέπει να συρρικνωθεί στο ελάχιστο αναγκαίο δυνατό ώστε να μην παράγει νέα ελλείμματα. Η πολυπόθητη ανάπτυξη, κατά τον σχεδιασμό πάντα, θα έλθει από τον ιδιωτικό τομέα. Διαμόρφωση φορολογικών κινήτρων, ευνοϊκή νομοθεσία για επενδύσεις και διοίκηση που θα εξυπηρετεί τον ιδιώτη επενδυτή θα συμβάλλουν στην ενεργοποίηση παραγωγικών πρωτοβουλιών.
Είναι απολύτως θεμιτό κάποιος να διαφωνεί με την λογική του προγράμματος. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι όσο και να μειωθούν οι φόροι δεν θα έρθει η ανάπτυξη από τον ιδιωτικό τομέα και ότι χρειάζεται ευρύς κρατικός παρεμβατισμός με δημόσιες επενδύσεις. Θα μπορούσε επίσης να υποστηριχθεί ότι οι αποκρατικοποιήσεις σε καιρό ύφεσης ζημιώνουν και δεν ωφελούν το κράτος. Όλα ωραία και καλά, αλλά είναι ένα άλλο πρόγραμμα, μιας άλλης φιλοσοφίας, μιας άλλης λογικής.
Η επιλογή της Ελλάδας ήταν το φιλελεύθερο μοντέλο. Είναι ασυγχώρητο αυτογκόλ η Ελλάδα να υπονομεύει την εφαρμογή του σχεδίου εξόδου από την κρίση που η ίδια επέλεξε. Αν θα ήθελε να επιλέξει κάποιας άλλης λογικής πρόγραμμα, θα μπορούσε να το είχε κάνει. Ωστόσο, επιλέγει ένα κράμα πολιτικών που καταλήγει σε αχταρμά. Εφαρμόζει ένα φιλελεύθερο πρόγραμμα με σοσιαλιστικά μέτρα επίτευξης των στόχων. Πετυχαίνουμε ασφαλώς τους δημοσιονομικούς στόχους αλλά το πρόγραμμα δεν αποδίδει καρπούς. Επιλέξαμε ένα δρόμο και τρεκλίζουμε προσπαθώντας να βγούμε από τον δρόμο της επιλογής μας. Άλλες χώρες που εφάρμοσαν Μνημόνια, με πρόσφατο το παράδειγμα της Κύπρου, υπάκουσαν στην λογική του συστήματος, κατανόησαν την μέθοδο και εξήλθαν με επιτυχία από την κρίση. Εδώ αντιθέτως Υπουργοί κομπάζουν ότι είναι κομμουνιστές που απλώς αναγκάζονται να εφαρμόσουν φιλελεύθερες πολιτικές. Οι πιθανότητες επιτυχίας αυτού του Μνημονίου είναι οι ίδιες με τις πιθανότητες επιτυχίας που θα είχε ένα σχέδιο κρατικής-σοσιαλιστικής οικονομίας με Υπουργό τον Στέφανο Μάνο.
Η παγίδα των ισοδυνάμων δεν είναι τίποτα άλλο από μια ατελέσφορη προσπάθεια να παραβιάσουμε την ορθάνοιχτη θύρα της διαπραγμάτευσης με αντικλείδια, ενώ το κλειδί είναι διαθέσιμο σε κοινή θέα. Θα πετύχουμε ασφαλώς τον στόχο του προϋπολογισμού. Με ποιο τρόπο όμως; Θα μειώσουμε άραγε τις κρατικές δαπάνες; Θα καταστήσουμε το Δημόσιο πιο ευέλικτο με κάποιας μορφής αξιολόγηση; Θα ολοκληρώσουμε κάποια αποκρατικοποίηση; Το αντίθετο ακριβώς θα κάνουμε. Θα κουκουλωθούν αταξίες στην διαχείριση των πανεπιστημίων με αναδρομικούς νόμους, οι προσλήψεις μετακλητών θα συνεχίσουν να τρέχουν σαν πειραγμένο ταξίμετρο και οι αποκρατικοποιήσεις θα σκοντάψουν στην ιδεοληψία για έναν κραταιό παρεμβατικό δημόσιο τομέα, αυθύπαρκτο και υπεράνω πάσης αξιολογήσεως. Οι ιδιώτες που κατά την φιλελεύθερη φιλοσοφία πρέπει να επωμιστούν το φορτίο για αναπτυξιακή ώθηση θα λυγίσουν με έναν ακόμη φόρο. Ενώ φαινομενικά Κύπρος και Ελλάδα υπέγραψαν Μνημόνιο, η Κύπρος εφάρμοσε Μνημόνιο ενώ η Ελλάδα εφαρμόζει το «σαν-μνημόνιο», ένα δίδυμο οικονομικό πρόγραμμα φιλελεύθερης μεν έμπνευσης, σοσιαλιστικών εφαρμοστικών μέτρων δε.
Κάθε φορά που ακούω στις ειδήσεις ότι η Τρόικα (ή Θεσμοί ή Κουαρτέτο) φεύγει χωρίς να κλείσει η διαπραγμάτευση, το ποίημα του Γιώργη Παυλόπουλου θυμάμαι. Δεν είναι ανάγκη να κλείσει η διαπραγμάτευση, η πόρτα της είναι μια πόρτα ανοιχτή, αρκεί μόνο να δούμε στο βάθος.
Υπέροχο άρθρο.
21 Μαρ 2016, 09:03