Lille, Γαλλία: Παρασκευή 13 Νοεμβρίου πρωϊ:
Διάλεξη στους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Νομικού Τμήματος του πανεπιστημίου της Lille και στη συνέχεια σεμιναριακό μάθημα. Ανάλυση κρίσιμων γεωπολιτικών προκλήσεων, έντονη συζήτηση, διαφωνίες. Το μεταναστευτικό κυριαρχεί στη συζήτηση. O δημιουργικός διάλογος και διαφωνία ενός Γάλλου φοιτητή με έναν Γερμανό μού επιβεβαιώνει την επιλογή μου. Τελικά, κάνω μια δουλειά που λατρεύω. Συναντώ μυαλά νεανικά, νέους ανθρώπους που ενημερώνονται συστηματικά, που κρίνουν αδιαπραγμάτευτα, που τολμούν να ορθώσουν λόγο και να αμφισβητήσουν το ‘ορθό’ και τα ‘καλώς κείμενα’. Μου δίνουν τροφή για σκέψη και με κάνουν να αισθάνομαι ανεπαρκής κάθε φορά που η συζήτηση γίνεται πυκνή και προκλητική (δεν είναι πάντα έτσι βέβαια, το συγκεκριμένο τμήμα είναι από τα καλύτερα που έχω την τύχη να συναντήσω).
Lille, Γαλλία, Παρασκευή 13 Νοεμβρίου απόγευμα:
Διάλεξη στους πρωτοετείς φοιτητές του ίδιου τμήματος. Προπτυχιακοί αυτή τη φορά. Το βλέπεις στα μάτια τους. Δεν βλέπουν την ώρα να φύγουν. Να ολοκληρωθεί το μάθημα. Να γυρίσουν στα σπίτια τους. Άλλοι στη Lille, όπου διαμένουν, και άλλοι να πάρουν το τρένο και να επισκεφτούν τις οικογένειές τους. Επιβεβαιώνεται η ανησυχία μου από τις αρχές του τριμήνου: Δεν υπάρχει χειρότερη επιλογή ώρας για διάλεξη σε πρωτοετείς από Παρασκευή απόγευμα.
145 φοιτητές είδα την Παρασκευή 13 Νοεμβρίου. Με όλους κλείσαμε ραντεβού την επόμενη εβδομάδα. Με τους μεταπτυχιακούς οργανώσαμε να απολαύσουμε παρέα το Spectre, τη νέα ταινία του James Bond, η οποία κάνει ‘ποδαρικό’ στις ντόπιες αίθουσες αυτές τις μέρες. Μετά από πρόταση των ίδιων των φοιτητών αποφασίσαμε όλοι μαζί να οργανώσουμε ένα σεμινάριο μετά την ταινία (αφού πρώτα αντιμετωπίσουμε τα γραφειοκρατικά εμπόδια της σχολής για ανεύρευση σεμιναριακής αίθουσας) για να συζητήσουμε πώς οι γεωπολιτικές προκλήσεις αποτυπώνονται στη συγκεκριμένη ταινία και ευρύτερα στο σύγχρονο σινεμά. (‘Popular Geopolitics and Cinematography’ ο τίτλος του έκτακτου σεμιναρίου που αποφασίσαμε να οργανώσουμε για μας πέρα από τις απαιτήσεις του μαθήματος, προς ιδίαν τέρψιν. Κι αν τελικά η ανεύρευση σεμιναριακής αίθουσας σκαλώσει σε γραφειοκρατικές δυσκολίες θα πάμε σε ένα cafèτης γειτονιάς. Υπάρχει θέληση και θα βρεθεί λύση.)
145 φοιτητές είδα την Παρασκευή. Στην πλειοψηφία τους Γάλλοι. Αλλά ανάμεσά τους και από άλλες χώρες που τα προγράμματα ανταλλαγής τούς προσφέρουν την ευκαιρία να περάσουν κάποιο διάστημα της πανεπιστημιακής ζωής σε αυτό το πανεπιστήμιο. Ακτή Ελεφαντοστού, Νότιος Κορέα, Ηνωμένες Πολιτείες, Μεξικό. Οι Γάλλοι φοιτητές συνήθως το απόγευμα της Παρασκευής παίρνουν το τρένο για τις πόλεις όπου διαμένουν οι οικογένειές τους (όπως ακριβώς ο φοιτητής που σπουδάζει στην Πάτρα ταξιδεύει στην Αθήνα για σαββατοκύριακο). Κάποιοι στην Τουλούζη, κάποιοι στη Νίκαια, στο Στασβούργο και σε επαρχιακές πόλεις της περιφέρειας. Οι πιο πολλοί από αυτούς στο Παρίσι. Με σκοπό να περάσουν το βράδυ τους με φίλους, οικογένεια, σε ένα εστιατόριο, σινεμά, σε μια συναυλία.
Γυρνώντας στο Λονδίνο εκείνο το βράδυ έμαθα τα νέα. Τι ακριβώς έγινε στο Παρίσι. Και το στομάχι μου σφίχτηκε. Ακολούθησε ανταλλαγή e-mails με συναδέλφους από το campus στο Παρίσι, αποστολή emails στη λίστα των φοιτητών για να βεβαιωθούμε ότι όλοι είναι καλά, λήψη σποραδικών emails από τους φοιτητές (που βρέθηκαν στο Παρίσι). Προσωπικές περιγραφές. Πόνος, θλίψη, ανησυχία για φίλους. Όλη τη νύχτα. Και το επόμενο πρωί η διαβεβαίωση από τους υπεύθυνους του τμήματος ότι οι περισσότεροι φοιτητές που ταξίδεψαν στο Παρίσι έχουν στείλει μήνυμα ότι είναι ασφαλείς. Όχι όλοι. Δεν γνωρίζουμε ακόμα. Και το στομάχι εξακολουθεί να είναι σφιγμένο.
Γιατί θέλω να τους δω όλους στο αμφιθέατρο την επόμενη εβδομάδα. Όλους. Ξέρω ότι θα είναι ανήσυχοι. Κάποιοι από αυτούς και φοβισμένοι. Και με μεγάλα ερωτηματικά που θα ανατρέψουν το προγραμματισμένο προς συζήτηση θέμα. Είμαι βέβαιη ότι θα μιλήσουμε για το τι συνέβη. Αλλά τους θέλω εκεί. Όλους. Για να τολμούν να προκαλούν με όπλο τον ορθό λόγο. Για να αντιστέκονται στην ‘αυθεντία’ του δασκάλου και σε κάθε αυθεντία. Για να διαλέγονται και να συνδιαλέγονται. Για να συμφωνούν ότι μπορούν να διαφωνήσουν. Για να ανέχονται ο καθένας τις απόψεις του άλλου. Για να κρίνουν. Ελεύθερα και χωρίς φόβο. Για να σέβονται την διαφορετικότητά τους. Και να κάνουν την ανεκτικότητά τους εργαλείο διαλόγου και αντιπαράθεσης. Τους θέλω όλους εκεί. Για να επιβεβαιώνουν μέσα από τον μικρόκοσμο των εκπαιδευτικών μας συναντήσεων στο Ευρωπαϊκό Pανεπιστήμιο, ότι το λουλούδι του Διαφωτισμού δεν πρέπει, δεν επιτρέπεται να μαραθεί. Για να υπενθυμίζουν ότι οι αξίες και τα ιδανικά του Διαφωτισμού είναι αυτά που μπόλιασαν την Ευρώπη. Και αυτές οι αξίες είναι αδιαπράγματευτες, μοχλός κίνησης και ζωής, όχι ακινησίας και θανάτου.
Και γι’ αυτό θα πορευτώ αταλάντευτα με αυτούς που θα παλέψουν για την προάσπισή τους. Στον μικρόκοσμό μου και όπως μπορώ.
ΥΓ. Και μη με ρωτήσετε αν ομοίως είχα ταραχτεί όταν διάβαζα τα νέα για τα μακελειά σε άλλες γωνιές του κόσμου. Για τις αθώες ψυχές που χάνονται στη Συρία, για τα παιδιά που ξεβράζονται στο Αιγαίο. Ή επίσης –για να μην ξεχνιόμαστε- τους αδικοχαμένους δρομείς της Βοστώνης, τους τύπους που αμέριμνα ψώνιζαν στο εμπορικό κέντρο του Ναϊρόμπι, αυτούς που έκαναν διακοπές στην Τυνησία, που έπιναν καφέ στην Βομβάη, που βρίσκονταν στο λεωφορείο ή στο μετρό πηγαίνοντας στις δουλειές τους στο Λονδίνο ή τη Μαδρίτη και πολλούς άλλους. Η λίστα δυστυχώς είναι μεγάλη. Αλλά οι εκφράσεις υποκρισίας και κοινωνικής ωμοφαγίας έχουν κατακλύσει το διαδίκτυο. Από τη μία η αξία της ανθρώπινης ζωής ισοπεδώνεται αυτόματα από όσους στοχεύουν να την ακυρώσουν με τη βία, από την άλλη όμως κάποιοι, στη σφαίρα της διαδικτυακής διαλεκτικής, εθελοτυφλούν μπροστά στην ωμή, ακατάσχετη, αδιάκριτη βία βαθμολογώντας το πένθος και τη θλίψη και ζυγίζοντας αντιδράσεις και προβληματισμούς χρησιμοποιώντας ως δράμια τις ακλόνητες αντι-ευρωπαϊκές ιδεοληψίες τους.
