Γιώργος Ζεβελάκης

Ένας στίχος του Μανόλη Αναγνωστάκη και δύο φωτογραφίες - από το αρχείο του Γιώργου Ζεβελάκη.

Ζωγράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος, ο Γιάννης Μιγάδης πέθανε σε ηλικία 90 ετών. Ήταν ο τελευταίος εν ζωή μαθητής του Κωνσταντίνου Παρθένη. Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε την πρώτη κριτική που γράφτηκε για την πρώτη του έκθεση από τον Μανόλη Χατζηδάκη και τις απόψεις του καλλιτέχνη, όπως καταγράφηκαν σε συνέντευξή του στα Νέα, το 1974 – εν όψει μιας σημαντικής έκθεσής του, που εγκαινιάστηκε στην γκαλερί Ώρα του Ασαντούρ Μπαχαριάν τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς. Το υλικό αντλήθηκε από το αρχείο του Γιώργου Ζεβελάκη.

Η απόκλιση από ό,τι η κοινωνία θεωρεί κανονικό ήταν ένας συνήθης τρόπος προσέγγισης των ανθρωπίνων από τον Κωστή Παπαγιώργη (1947-2004). Στο απόσπασμα μιας συζήτησης με τον εαυτό του, που ο Γιώργος Ζεβελάκης ανθολογεί από το μακρινό, πλέον, 1990, ο συγγραφέας καταπιάνεται με τον αυτοσαρκασμό ή και τον αυτοεξευτελισμό του ανθρώπου, μακριά από τη σοβαροφάνεια και το «μέτρο» (συχνά προερχόμενο από τη μετριότητα).  

Μια ανάμνηση που συνειρμικώς ανακαλεί ο Γιώργος Ζεβελάκης, μετά το δυστύχημα της Αίγινας με τα τόσα αναπάντητα ερωτήματα. [ΤΒJ]

Το έργο και των δύο είναι πολύ διαφορετικό μορφικά. Το ίδιο και οι ζωές τους. Ωστόσο, η θεματική τους συχνά περιστρέφεται γύρω από την υπαρξιακή μοναξιά. Τι πιστεύουν, όμως, για τη μοναξιά; Η θεατρική συγγραφέας Λούλα Αναγνωστάκη "συνομιλεί" με τον ποιητή Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου.

Συγγραφικά δίδυμα εμφανίζονταν σπάνια στο θέατρο όπως τελευταία του Δημήτρη Κεχαΐδη και της  Ελένης Χαβιαρά. Πιο συχνά παρουσιάζονταν στις παλιές επιθεωρήσεις και τις κωμωδίες με προεξάρχουσα τη δυάδα Γιαννακόπουλου και Σακελλάριου. Κριτική των εικαστικών τεχνών συνυπέγραφαν κάποτε στην εφημερίδα Τα Νέα η Ελένη και ο Γιώργος Βακαλό. Στην περιοχή της λογοτεχνίας οι δημοσιεύσεις είχαν αρχίσει πριν από τον πόλεμο με συλλογικά μυθιστορήματα σε συνέχειες στα λαϊκά περιοδικά. Το 1958, οι Βενέζης, Καραγάτσης, Μυριβήλης και Τερζάκης, εκπρόσωποι της γενιάς του ’30, συνέγραψαν Το μυθιστόρημα των τεσσάρων. Ακολούθησαν και άλλες προσπάθειες με λιγότερη επιτυχία. Αλλά και στο ποιητικό πεδίο, προνομιακό  χώρο έκφρασης ισχυρών ατομικοτήτων, δεν έλειψαν οι πειραματισμοί.

Η περιγραφή του Στέφανου Στεφάνου είναι από τα Αθηναϊκά Νέα, 10/2/1936, η απάντηση του Ιωάννου Κονδυλάκη από το Εμπρός, 8/8/1908 και τo σχέδιo του Νίκου Νομικού. Επιλογή-Αρχείο: Γιώργος Ζεβελάκης.

Την Τετάρτη,  9 Δεκεμβρίου 2015, έγινε στο Μέγαρο Μουσικής μια εξαιρετική εκδήλωση, αντάξια του Μανόλη Αναγνωστάκη, 10 χρόνια από το θάνατό του και 90 από τη γέννησή του. Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν και ο συνεργάτης μας Γιώργος Ζεβελάκης, αποσπάσματα από την ομιλία του οποίου παρατίθενται παρακάτω. Στην εκδήλωση μίλησαν επίσης ο Ευριπίδης Γαραντούδης, ο Νάσος Βαγενάς και ο Λάκης Παπαστάθης, ο οποίος και παρουσίασε ορισμένα αποσπάσματα από το Παρασκήνιο του 1983 και ένα νεώτερο με στιγμές από τη νεαρότερη ηλικία του ποιητή. Συντόνισε η Χριστίνα Ντουνιά.

Αφετηρία στην ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη, η τοπογραφία, το κλίμα και οι συνθήκες. 

Συμπληρώθηκαν δέκα χρόνια από τον θάνατο του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη (πέθανε στις 23 Ιουνίου 2005, έχοντας συμπληρώσει τα 80 χρόνια), με ελάχιστες μόνο, σποραδικές αναφορές, ελάχιστες πιθανόν λόγω των πολιτικών προτεραιοτήτων της επικαιρότητας. Ωστόσο, η επέτειος της απώλειας θα υπομνησθεί σε μια σειρά εκδηλώσεων που ετοιμάζονται για το επόμενο διάστημα – εν όψει των οποίων το Books’ Journal επιλέγει να αφιερώσει μερικές σελίδες στον ποιητή. Δεν επιδιώξαμε τη φιλολογική προσέγγιση στο έργο του. Κάθε άλλο. Προκρίναμε τη μαρτυρία για τον Μανόλη Αναγνωστάκη ενός συνοδοιπόρου του, τριάντα χρόνια, στη μεταπολιτευτική Ελλάδα – ενός προσώπου που έζησε τον ποιητή και τις αναζητήσεις του όχι μόνο στην ποιητική φόρμα, όχι μόνο στην αέναη συνομιλία του υψηλού με την ευτράπελη πλευρά της ζωής, αλλά και στην καθημερινότητα, στα πολιτικά πάθη, στις απογοητεύσεις από τη δημόσια ζωή, ακόμα και στους διαξιφισμούς για το ποδόσφαιρο. Η μικρή αναφορά μνήμης στον Μανόλη Αναγνωστάκη συμπληρώνεται με ορισμένα, ελάχιστα memorabilia του περάσματός του από τη ζωή, και με μια ανέκδοτη μικρή συνέντευξή του για τη νεωτερική ποίηση της πρώτης γενιάς. Ούτως ή άλλως, τα οφειλόμενα στον ποιητή των Εποχών αλλά και του Μανούσου Φάσση είναι πάρα πολλά, και ελπίζουμε ότι θα έχουμε τη δυνατότητα και τις αφορμές να επανερχόμαστε στο μέλλον τακτικά. Σήμερα, αναδημοσιεύουμε από το τχ. 59 του περιοδικού το κείμενο του Γιώργου Ζεβελάκη για τον ποιητή. Θα ακολουθήσουν και τα άλλα κείμενα του μικρού αφιερώματος.