Κωνσταντίνος Μπαλατσός

Στο δεύτερο μέρος του magnum opus του Τοκβίλ, Η Δημοκρατία στην Αμερική, το οποίο δικαίως έχει χαρακτηριστεί πιο σκοτεινό και απαισιόδοξο, εντοπίζεται ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο (κεφ. 6, μέρος 4ο) για την τύχη των δημοκρατικών κοινωνιών. Σε αυτό το κεφάλαιο ο Τοκβίλ δεν διατυπώνει φόβους και ανησυχίες για την εμφάνιση κλασικών τυραννιών, αλλά προειδοποιεί για έναν νέο, διακριτικό και ύπουλο δεσποτισμό: έναν πατερναλιστικό δεσποτισμό που κρατά τους πολίτες σε κατάσταση διαρκούς ανωριμότητας. Να θυμηθούμε εδώ ότι Διαφωτισμός για τον Καντ ήταν ακριβώς η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του.

Στην προηγούμενη κυβερνητική θητεία του Κυριάκου Μητσοτάκη εγκαλούσαν συχνά τη ΝΔ για την επιδοματική πολιτική που είχε προωθήσει ένεκα της πανδημικής κρίσης, του πληθωρισμού και της ενεργειακής κρίσης. Τώρα την εγκαλούν για τη στήριξη των ενοικιαστών, η οποία διαφέρει από τα επιδόματα καθώς αποκτά μόνιμο χαρακτήρα. Υπάρχουν λοιπόν διάφορες φωνές στον δημόσιο διάλογο που ισχυρίζονται ότι αυτή η πολιτική στήριξης των κοινωνικών στρωμάτων έρχεται σε αντίθεση με τις προγραμματικές θέσεις της ΝΔ αλλά και γενικότερα με το πνεύμα του φιλελευθερισμού.

Μετά την παρέμβαση του Ίλον Μασκ υπέρ του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), σε άρθρο που φιλοξένησε η γερμανική Die Welt, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων, πραγματοποιήθηκε και η διαδικτυακή συζήτησή του με την Άλις Βάιντελ, την επικεφαλής του κόμματος.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι τo έργο και η σκέψη του Hans J. Morgenthau θέτουν τη βάση από την οποία διαμορφώθηκαν οι διεθνείς σχέσεις ως επιστήμη. Το magnum opus του, Η Πολιτική μεταξύ των Εθνών, αποτέλεσε ένα κλασικό έργο αναφοράς για γενιές φοιτητών, στοχαστών και καθηγητών, ένα εγχειρίδιο που ακόμα και σήμερα ανατρέχουμε για να μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε τις προκλήσεις της δικής μας εποχής. Η παρουσία των 6 αρχών του πολιτικού ρεαλισμού θεωρείται ότι εδραίωσαν τον ρεαλισμό ως κυρίαρχη παράδοση στη διεθνή πολιτική, ως το κυρίαρχο μοντέλο ερμηνείας και ανάλυσης των αλλαγών στο παγκόσμιο στερέωμα, όπως επίσης και ότι σ’ αυτές συνοψίζονται τα αξιώματα που καθιστούν μια θεωρία ρεαλιστική.

Στον βαθμό που ο διαγωνισμός της Eurovision έχει πολιτικοποιηθεί, πρωτίστως από όσους τη βλέπουν ως μέσο για να προωθήσουν ζητήματα ταυτοτήτων και φύλου, μπορούμε να πούμε ότι η εξέλιξη και τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας προσφέρονται για πολιτική ανάλυση και πολιτικά συμπεράσματα. Θα μπορούσε μάλιστα να αποκτήσει ιδιαίτερη βαρύτητα και να λειτουργήσει επικουρικά για τις επερχόμενες ευρωεκλογές, στις οποίες ο φόβος για την άνοδο των λαϊκiστικών κομμάτων είναι πιο έντονος από ποτέ. Ωστόσο, αυτή η άνοδος δεν συμβαίνει ex nihilo, ούτε δίχως κάποια αιτία, αλλά αποτελεί απόρροια ενός πολύ συγκεκριμένου και καλά παγιωμένου πολιτικού παρονομαστή: της σιωπηλής πλειοψηφίας.

Ο Richard Landes για τον αντισημιτισμό στις ισλαμικές κοινότητες της Δύσης. Τεύχος 147

Η γενοκτόνος κτηνωδία της Χαμάς, απειλή κατά του πολιτισμού. Tεύχος 136

Μια από τις παρενέργειες του γρήγορου ρυθμού της ζωής και των τεράστιων εξελίξεων που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια είναι ότι περιορίζεται ο ιστορικός μας ορίζοντας και η συλλογική μας μνήμη. Είμαστε βουτηγμένοι στο παρόν και στο τώρα, ξεχνώντας πολλές φορές πώς ζούσαν οι άνθρωποι ακόμα και πριν από 20 χρόνια – μια περίοδο σχετικά κοντά μας χρονικά. Πιο συγκεκριμένα, λησμονούμε πώς μπορεί να ένιωθαν την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου ή, πιο συγκεκριμένα, τα χρόνια πριν από την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για μια περίοδο χάριτος, ξεγνοιασιάς και αυτοκατάφασης, η οποία βρήκε την πιο λαμπρή της έκφραση στο άρθρο και μετέπειτα βιβλίο του Φράνσις Φουκουγιάμα, Το τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος, όμως, όπως θα εντοπίσουμε τουλάχιστον στο πεδίο της διανόησης, μόνο συναισθήματα ευφορίας και ανακούφισης δεν κατέκλυζαν τους διανοούμενους. Ανάλογα συναισθήματα αγωνίας για το μέλλον της Δύσης διατυπώνονται και σήμερα στον δημόσιο διάλογο, και όχι αδίκως, αντικρίζοντας τη συσπείρωση του Κακού και την περιδίνηση των δυτικών κοινωνιών στο κενό.

Με αφορμή τη δικαιολόγηση των απάνθρωπων πρακτικών των τρομοκρατών της Χαμάς από ορισμένους «ρεαλιστές» πάνω σε μια interest-based λογική, κάνω ορισμένους παραλληλισμούς με τη σκέψη του Χομπς, η οποία –αδίκως αν ρωτάτε τη γνώμη μου– έχει συνδεθεί με τον κυνισμό. Η κυρίαρχη ερμηνεία πάντως, αν και όχι η μοναδική, καθώς ήδη προκύπτουν νέες μελέτες που δίνουν διαφορετική διάσταση στη χομπσιανή πολιτική φιλοσοφία, περιγράφει τον Χομπς ως κυνικό και ακραιφνή ρεαλιστή που δεν πίστευε στην ύπαρξη ηθικών περιορισμών κατά τη διεξαγωγή του πολέμου. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν προκύπτει από μια συνολική εξέταση των γραπτών του, βασίζεται δε σε μια αποσπασματική, και τελικώς παραπλανητική, ερμηνεία τους. Όσον αφορά την ωμότητα και την αναλγησία, ο άγγλος φιλόσοφος έχει πολύ ενδιαφέροντα πράγματα να μας πει.

Στον μακιαβελικό Ηγεμόνα επιχειρείται η αποτίμηση της σκληρότητας (crudelitas) και της φιλευσπλαχνίας (pietas), καταδεικνύοντας στον αναγνώστη τη συσκότιση, τη ρευστότητα αλλά και την εννοιολογική σύγχυση γύρω από αυτές τις έννοιες.