Brevis in longo

Fernando Pessoa, Ο οδοιπόρος, εισαγωγή - μετάφραση από τα πορτογαλικά - σημειώσεις: Μαρία Παπαδήμα, Gutenberg, Αθήνα 2021, 81 σελ.

 Ένα κείμενο που ανασύρθηκε πρόσφατα από το μπαούλο με τα άπειρα κατάλοιπα του Πεσσόα και μοιάζει από τη μια πλευρά με παραμύθι ενώ σπεύδει από την άλλη να συνομιλήσει με τις πιο διαφορετικές πηγές, παραπέμποντας και  στα πιο διαφορετικά  λογοτεχνικά είδη: από τον αποκρυφισμό, τη θεοσοφία και την αλχημεία μέχρι το υπαρξιακό θρίλερ, τη λοξή αστυνομική ιστορία και την περιπέτεια αναζήτησης κάποιου πολύτιμου μυστικού ή ενός ακριβοθώρητου νοηματικού νήματος που είναι έτοιμο να αποκαλύψει ένα προσεκτικά κρυμμένο νόημα.

Βασίλης Μακρυδήμας, Στον αστερισμό των αντιθέσεων. Ο κριτικός και δοκιμιογράφος Τ.Κ. Παπατσώνης, Gutenberg, Αθήνα 2021, 499 σελ.   

Είναι ευτύχημα που ο Τάκης Παπατσώνης έρχεται στις ημέρες μας να βγει από την πολύχρονη αφάνειά του διά χειρός ενός νέου ερευνητή ο οποίος έχει μελετήσει επισταμένως όχι μόνο το δοκιμιογραφικό, αλλά και το ποιητικό του έργο. Το αραιό ακόμη τοπίο των παπατσωνικών σπουδών εμπλουτίζεται έτσι με ένα σημαντικό κεφάλαιο, που εντάσσει οργανικά τον λησμονημένο ποιητή και κριτικό της γενιάς του 1930 στην ιστορία της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. 

Jean-Michel Rey, Η αυτοκτονία της Γερμανίας. Με αφορμή τον Μωυσή του Τόμας Μαν, μετάφραση από τα γαλλικά: Ανδρέας Παππάς, Στερέωμα, Αθήνα 2021, 256 σελ.

 Το 1943 ο Τόμας Μαν, αυτοεξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες, γράφει για ένα θέμα-φωτιά: τον Μωυσή και τη μορφή και την προσωπικότητά του ως προφήτη, κριτή, αλλά και βιβλικού συμβόλου. Σκοπός του Μαν με τη νουβέλα του Ο Νόμος ήταν να πράξει το αδιανόητο για την εποχή της χιτλερικής Γερμανίας, που βρισκόταν ήδη προ των πυλών του Ολοκαυτώματος: να μιλήσει για συμβολή του ιουδαϊσμού στην ανάπτυξη του γερμανικού πολιτισμού.

Γιώργος Ανδρειωμένος, Από τη στράτευση στην αμφισβήτηση. Λόγοι και αντίλογοι στην Επιθεώρηση Τέχνης, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2020, 368 σελ. 

Συνοψίζοντας τα ερευνητικά πορίσματα που έχουν προηγηθεί για την Επιθεώρηση Τέχνης, ο μελετητής προχωρεί σε μια συστηματική προσέγγιση της συνολικής παραγωγής της, αναλαμβάνοντας να την αποτιμήσει μακριά από την ιδεολογικοπολιτική θέρμη των συγκρούσεων που προκάλεσε τόσο κατά την περίοδο της έκδοσής της όσο και κατά τη φάση των μεταπολιτευτικών της αξιολογήσεων. 

Adrien Bosc, Καπιτέν. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα γαλλικά: Ανδρέας Παππάς, Στερέωμα, 357 σελ.

Ένα καράβι αποπλέει από τη Γαλλία προς τις ΗΠΑ, εν έτει 1941, μεταφέροντας μαζί του, με σκοπό διάσωσή τους από τις πολιτικές διώξεις και τον πόλεμο, τα πιο διαφορετικά έθνη και είδη ανθρώπων. Επιβάτες του είναι γερμανοί κομμουνιστές, εβραίοι φυγάδες, αλλά και Ισπανοί που πολέμησαν κατά του Φράνκο. Ανάμεσά τους, μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής διανόησης.

Βαγγέλης Δ. Πανταζής, Χάρτες και ιδεολογίες. Οι προσανατολισμοί των χαρτών και οι τύχες των λαών, επίμετρο: Ευάγγελος Λιβιεράτος, Στερέωμα, Αθήνα 2018, 520 σελ.

Πώς να διαβάσουμε τους χάρτες και τι ακριβώς εκπροσωπεί η λειτουργία τους; Αντιστοιχούν η χάραξη, ο σχεδιασμός και οι εικόνες τους σε μια φυσική πραγματικότητα που περνάει απλώς στο χαρτί με συνοπτικό και κωδικογραφικό τρόπο ή πρόκειται για συμβολικές κατασκευές, που έχουν σχέση με το ζήτημα της κατεύθυνσης και του προσανατολισμού; Κι αν είναι έτσι, είναι άραγε η κατεύθυνση και ο προσανατολισμός έννοιες εγγενώς αποφορτισμένες και ουδέτερες ή εμπεριέχουν στοιχεία όπου η ιδεολογία ρίχνει βαριά τη σκιά της;