Τεύχος 153

Paul Lynch, Το τραγούδι του προφήτη, μετάφραση από τα αγγλικά: Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, Gutenberg, Αθήνα 2024, 343 σελ.

Μια δημοκρατία της Δυτικής Ευρώπης με εγκατεστημένους και λειτουργικούς  θεσμούς, εξαλλάσσεται σταδιακά σε δικτατορικό καθεστώς, καθώς τα πράγματα αρχίζουν να εκτρέπονται και, με βάση έναν κατ’ επίφαση Νόμο Έκτακτης Ανάγκης, να υποκύπτουν στον έλεγχο ενός απρόσωπου κρατικού  μηχανισμού. Ένα μυθιστόρημα ανησυχίας, Βραβείο Booker 2023, που ο αναγνώστης διαβάζει με κομμένη την ανάσα. [ΤΒJ]

Κίμων Χατζημπίρος, Θερμοκήπια κρίσεων. «Βαθύ» Πανεπιστήμιο ή αριστεία;, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2024, 160 σελ.

Το σχέδιο νόμου που περιείχε διατάξεις και για τα μη κρατικά πανεπιστήμια το οποίο πρόσφατα έγινε νόμος του κράτους, παρά την αναστάτωση και την αναταραχή που προκάλεσε και παρά τις αρνητικές ή και τις θετικές αντιδράσεις της κοινωνίας γι’ αυτό, με κανένα τρόπο δεν καθρεφτίζει τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης. Τα προβλήματα υπάρχουν στο δημόσιο πανεπιστήμιο, είναι πολλά και παραμένουν άλυτα. Το νέο βιβλίο του καθηγητή Κίμωνα Χατζημπίρου τα συνοψίζει και, για την υπέρβασή τους, διεκδικεί αριστεία, αξιολόγηση και απόδοση.

Ασπασία Α. Γκιόκα, Ο Σεφέρης στην Αμερική, Αθήνα 2023, Νίκας, 232 σελ. 

Aπό τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 29 Δεκεμβρίου 1968, ο Γιώργος Σεφέρης ταξίδεψε στην Αμερική, προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Προχωρημένων Σπουδών του Πανεπιστημίου Πρίνστον. Ήταν περίοδος εργασίας αλλά και συναντήσεων με σημαντικές προσωπικότητες, κι ανάμεσά τους τον George Anastaplo, καθηγητής στη Νομική Σχολή του Loyola University Chicago, εκκεντρική προσωπικότητα που όμως έπαιξε σημαντικό ρόλο για την προβολή του σεφερικού έργου στις ΗΠΑ, όπως και στις γενικότερες αντιδράσεις εναντίον της απριλιανής δικτατορίας. [ΤΒJ]

Nικόλας Μανιτάκης, Το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (1915-1961). Η αειφορία των ελληνογαλλικών πολιτιστικών σχέσεων, Ασίνη, Αθήνα 2022, 638 σελ.

Το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών αποτελεί δημοφιλή και εγνωσμένου κύρους εκπαιδευτικό θεσμό με μακρόχρονη παρουσία στη χώρα μας, ο οποίος δεν είχε έως πρόσφατα μελετηθεί συστηματικά. Το βιβλιογραφικό αυτό κενό έρχεται να καλύψει η ιδιαίτερα αξιόλογη μελέτη του Νικόλα Μανιτάκη (αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας Γαλλικού Πολιτισμού στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών) και πρώην μαθητή του Γαλλικού Ινστιτούτου (στο παράρτημα της Θεσσαλονίκης).

Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ, Καρδιά σκύλου. Μια ιστορία τεράτων, μετάφραση από τα ρωσικά: Ελένη Μπακοπούλου, Αντίποδες, Αθήνα 2014¹, 2024⁴, 168 σελ.

Michail Bulgakov, Η καρδιά ενός σκύλου, πρόλογος - μετάφραση: Παν. Σακέτας, επιμέλεια Λουκάς Αξελός, Στοχαστής, Αθήνα 1983 και 2009, 126 σελ.  

Η Καρδιά σκύλου, η σατιρική νουβέλα του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, γράφτηκε στις αρχές του 1925. Επρόκειτο να δημοσιευτεί σ’ ένα λογοτεχνικό περιοδικό στη Σοβιετική Ένωση, όμως η λογοκρισία το απέρριψε  κι έγινε  σαμιζντάτ, κείμενο που διανεμόταν υπόγεια ώς το 1987, τη χρονιά  που κυκλοφόρησε νόμιμα, περισσότερα από εξήντα χρόνια μετά τη συγγραφή του, ενώ προηγουμένως είχε μεταφραστεί στη Δύση. 

Margaret Atwood, Φλέγοντα ερωτήματα, μετάφραση από τα αγγλικά: Βάσια Τζανακάρη, Ψυχογιός, Αθήνα 2024, 544 σελ.

Margaret Atwood, Ο θόρυβος της αγάπης, μετάφραση από τα αγγλικά: Μυρσίνη Γκανά, Ψυχογιός, Αθήνα 2024, 157 σελ.

Η Μάργκαρετ Άτγουντ, αυτή η «τρομακτική γιαγιούλα μάγισσα» όπως την έχουν πει εχθροί κυρίως της χειραφετημένης παρουσίας της, είναι μια μηχανή της συγγραφής. Εκτός από την καθαυτό πεζογραφική της δουλειά, παρεμβαίνει συνεχώς σε εφημερίδες και περιοδικά ενώ γράφει και ποιήματα, με τα οποία ξεκίνησε. Η τρίτη της συλλογή δοκιμίων και η πρόσφατη ποιητική της συλλογή, που κυκλοφόρησαν και στα ελληνικά, μας γνωρίζουν μια σχετικώς άγνωστη όψη μιας δαιμόνιας, παρεμβατικής γυναίκας. [ΤΒJ]

Κωστής Παπαγιώργης, Τα βιβλία των άλλων ΙΙ. Έλληνες στοχαστές, εισαγωγή - επιμέλεια: Δημήτρης Καράμπελας, Αθήνα 2024, 312 σελ.

Δέκα χρόνια μετά την εκδημία του Κωστή Παπαγιώργη κυκλοφορεί ο δεύτερος τόμος της σειράς Τα βιβλία των άλλων, για να μας θυμίσει μια ιδιότητά του, που, ενώ ήταν κεντρική όσο ζούσε, τώρα μάλλον την έχουμε λησμονήσει: εκείνη του βιβλιοκριτικού.

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στρεβλή πορεία, 1960-1974. Πολιτική και κουλτούρα από τη δεκαετία του '60 στη δικτατορία, Μεταίχμιο, Aθήνα 2024, 352 σελ. 

Είτε μας αρέσει είτε όχι, η σημερινή πραγματικότητα είναι σε κάποιον, μάλλον όχι ασήμαντο βαθμό, όπως αποδεικνύουν στο νέο βιβλίο του, Στρεβλή πορεία, 1960-1974, ο Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος και ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, προϊόν και της δικτατορίας. Ποιες όμως ήταν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της για τη χώρα μας; Τι την προκάλεσε; Ήταν μια παρένθεση στη μεταπολεμική ελληνική ιστορία; Τι κουβαλάμε πάνω μας απ’ αυτό το ιστορικό παρελθόν; Πρόκειται προφανώς για δύσκολα και κατά τόπους  υποθετικά ερωτήματα, που δεν μπορούμε όμως και δεν πρέπει να αποφεύγουμε. 

Από τα ελληνικά ταξιδιωτικά του 19oυ αιώνα, έχω συγκρατήσει το βιβλίο του Δημητρίου Βικέλα Από Νικοπόλεως εις Ολυμπίαν (1886). Ο συγγραφέας του Λουκή Λάρα έστελνε στoν μαρκήσιο ντε Κε ντε Σαιντ-Ιλέρ^[1] τις εντυπώσεις από τις βραχείες περιοδείες του στις δυτικές επαρχίες της Ελλάδας επιγράφοντάς τες Επιστολαί προς φίλον. 

Κωνσταντίνος Βολανάκης. Ο ζωγράφος της θάλασσας επιστρέφει στον Πειραιά. Έκθεση 52 πινάκων της συλλογής του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, 24 Απριλίου 2024 – 29 Ιουνίου 2024  

Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος σε συνεργασία με το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη διοργανώνει έκθεση με έργα του Κωνσταντίνου Βολανάκη. Πρόθεση των εκθετών είναι η παρουσίαση ορισμένων από τα σημαντικότερα έργα του καλλιτέχνη που ανήκουν σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, στο πλαίσιο μιας επανεκτίμησης του έργου του μεγάλου έλληνα θαλασσογράφου – ενός καλλιτέχνη που διέπρεψε στο Μόναχο και δυστύχησε, κατόπιν, όταν επέστρεψε στη χώρα του, όπου πέθανε περιφρονημένος, αποτυχημένος. Γιατί όμως είναι σημαντικός ο Βολανάκης και τι λέει το έργο του στους σύγχρονους Έλληνες; Οι απαντήσεις στο κείμενο που ακολουθεί. [ΤΒJ]