Και οι μεταρρυθμίσεις;

Το εκλογικό αποτέλεσμα έγινε δεκτό από τους πολίτες με ανακούφιση. Δεν είναι βέβαιο πως οι ψηφοφόροι ήταν πεισμένοι από το πρόγραμμα της ΝΔ. Πολλοί όμως δεν άντεχαν πολιτικά, οικονομικά και αισθητικά τον περονισμό του Τσίπρα. Και πολλοί περισσότεροι επιθυμούσαν την επιστροφή στη χώρα του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών τύπων. Αυτό προείχε.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με τις πράξεις του, διακήρυξε ακριβώς το σεβασμό στους δημοκρατικούς τύπους. Μεταξύ άλλων, διακήρυξε και τη λύση αναδρομικών εκκρεμοτήτων που σκοντάφτουν στον ελληνικό εξαιρετισμό. Είπε, π.χ., ότι θα επιβληθεί η απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς κοινόχρηστους χώρους. Για την ώρα, η απαγόρευση υπάρχει αλλά οι Έλληνες συνεχίζουν να προάγουν αυτό που διεκδικούν ως εξαιρετισμό. Υπάρχει περιθώριο να κερδηθεί η πολιτιστική αυτή μάχη, και ποιο;

Το μείζον θέμα, προφανώς, είναι η οικονομία. Η κυβέρνηση μοιάζει να έχει υιοθετήσει το αμφίβολης εγκυρότητας δόγμα «η οικονομία είναι κλίμα». Το δόγμα αυτό υπηρετείται άριστα από τους επικοινωνιολόγους αλλά μπορεί να αποδειχτεί λανθασμένο αν το κλίμα χαλάσει. Στο μεταξύ, όμως, επί της ουσίας, αν εξαιρέσει κανείς τις προσπάθειες να ξεμπλοκάρουν κάποιες επενδύσεις, με πρώτη τη σημαντική και για πραγματικούς και για συμβολικούς λόγους ανάπλαση του Ελληνικού, η κατάσταση θυμίζει τις πρακτικές των τελευταίων μηνών της διακυβέρνησης Τσίπρα.

Ενώ δυόμισι μήνες πριν μας έλεγαν ότι ο Τσίπρας αφήνει καμένη γη, τελικά διαπιστώσαμε ότι υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για πρώιμη ελάφρυνση του ΕΝΦΙΑ, για 13η σύνταξη (ή, έστω, μέρος της), για παροχές, για προσλήψεις – και με ανέπαφο το αφορολόγητο. Η ρητορική ενός πρώιμου successstoryκυριαρχεί παντού και υπαγορεύει λόγια περί βεβαιότητας ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι, με νέες παροχές και χωρίς μέτρα. Επίσης, δεν τίθεται ζήτημα για το περίφημο «μαξιλάρι» της οικονομίας, ενώ η αναδιαπραγμάτευση του πλεονάσματος παραπέμπεται στο μέλλον: αφού υπάρχει ο δημοσιονομικός χώρος, ούτε κουβέντα δεν γίνεται για τον αναγκαστικό δανεισμό από τους φορείς του Δημοσίου.

Αυτό που συχνά μοιάζει να κυριαρχεί είναι ένας άκρατος μπηζιμποντισμός, ο οποίος προσπαθεί να καλύψει την έλλειψη συνεκτικής πολιτικής. Μαζί, ο συνηθισμένος επικοινωνιακός καταιγισμός, ο οποίος αναδεικνύει το έλασσον σε μείζον. Πάντως, η οικονομία δεν είναι άσκηση δημοσίων σχέσεων με τους εταίρους – κι ας μη συγκρίνεται, φυσικά, αυτή η κυβέρνηση με την προηγούμενη και, κυρίως, ας μη συγκρίνεται αυτός ο πρωθυπουργός με τον προηγούμενο.

Η ελπίδα είναι ότι η αμηχανία θα αντικατασταθεί από την ουσία. Η κυβέρνηση, πιθανόν, θα μπορούσε να βρει τον μεταρρυθμιστικό βηματισμό της – η νεκροφάνεια της αξιωματικής και της υπόλοιπης αντιπολίτευσης πιθανόν να τη βοηθήσει. Ωστόσο, στο μεσοδιάστημα, αυτό που θεωρείται κανονικότητα επανέρχεται με όρους 2009. Παρεπόμενο αυτής της πολιτικής είναι η κανονικοποίηση και των πολιτικών Τσίπρα, η παγίωση δηλαδή της θέσης του λαϊκισμού στο διπολισμό. Το πρόβλημα είναι πως όσοι ψήφισαν την πολιτική αλλαγή χωρίς να είναι νεοδημοκράτες δεν το έκαναν για να εξακολουθεί να εξαναγκάζει ο Σταϊκούρας τους φορείς του Δημοσίου σε δανεισμό.

Το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν διπλής ανάγνωσης: αρκετά υψηλή η διαφορά ώστε να ξυπνήσουν τα ένστικτα πολιτικής διαχείρισης με τακτοποιήσεις στο πολιτικό σύστημα, όχι αρκετά όμως για να υπάρξει καθαρή μεταρρυθμιστική ατζέντα. Αλλά η επαναφορά παλαιών πρακτικών και άμβλυνσης των διαφορών με τους φορείς του λαϊκισμού ενέχει κινδύνους. Κινδύνους τόσο για τους πολίτες με τα πράγματα να παραμένουν ως έχουν, κινδύνους και για τους μεταρρυθμιστές της Κεντροδεξιάς – που τους υποβλέπουν από το βαθύ κόμμα, όπου αισθάνονται ότι ως πολιτικοί του κόμματος που κυβερνά δεν ανταμείφθηκαν όσο τους αξίζει.

Το πρώτο διάστημα της διακυβέρνησής της, ο μεταρρυθμιστικός λόγος της ΝΔ έχει υποχωρήσει. Η ελληνική κοινωνία, ωστόσο, χρειάζεται τη μεταρρυθμιστική πνοή μιας κυβέρνησης που έχει υποσχεθεί ότι θα τα βάλει με τις παθογένειες του πελατειακού κράτους. Ο πολιτικός χρόνος δεν είναι ατελείωτος και μπορεί να εξαερωθεί στο πρώτο ατύχημα. Η ΝΔ ας μην υπολογίζει στο διηνεκές στην καλή της τύχη.