Με το Eurogroupτης 21/6 συμπληρώθηκαν τα κενά για το πώς θα αποφοιτήσει η χώρα από τον μηχανισμό στήριξης. Οι αποφάσεις για το χρέος αγοράζουν χρόνο για την Ελλάδα. Τυπικά, έχουμε μέχρι το 2032, που θα δοθεί η οριστική λύση στο πρόβλημα του χρέους, την ευκαιρία να φτιάξουμε το κράτος, να αναδιαρθρώσουμε την οικονομία, να επιχειρήσουμε να συμβαδίσουμε με την Ευρώπη. Όλη αυτήν την περίοδο, και ειδικά την πρώτη πενταετία, η ελληνική κυβέρνηση (όποια κι αν είναι αυτή) θα είναι δεμένη χειροπόδαρα. Το αντιμνημόνιο και, ιδίως, το καταστροφικό 2015 που τροφοδότησε ο ανορθολογισμός που υπέθαλψε, καταλήγει στη νομοτέλεια: οι Έλληνες θα χορέψουμε στο ταψί – κι αν δεν ξέρουμε τα βήματα, θα τα μάθουμε εξ ανάγκης.
Τα μέτρα για το χρέος κατέληξαν ώστε η διαχείριση του ελληνικού χρέους από τη μεριά των δανειστών να μοιάζει με την κατάσταση που επικρατούσε περί το τέλος του 2014. Πλην όμως, πλέον έχουμε μεγαλύτερο χρέος και η ελληνική οικονομία είναι σε τροχιά εκτροχιασμού μακροπρόθεσμα, με αδύναμες προοπτικές ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, η χώρα, παρ’ όσα μεσολάβησαν και παρά τη ρητορική του πρωθυπουργού περί καθαρής εξόδου, σε σύγκριση με το 2014, βρίσκεται σε πολύ χειρότερη κατάσταση. Η περιπέτεια στην οποία μας έμπλεξε η αντιμνημονιακή εθνικοφροσύνη έχει υποθηκεύσει τις ζωές τουλάχιστον δύο γενεών Ελλήνων.
Πίσω από τα μέτρα που ελήφθησαν, πάντως, φαίνεται η επιφυλακτικότητα των εταίρων και δανειστών απέναντι στις δυνατότητες της Ελλάδας. Το περίφημο «μαξιλάρι» επαρκεί μέχρι τον Ιούνιο 2020 – τα μέχρι τότε δάνεια του ΔΝΤ αγοράζονται. Ο Ιούνιος 2020 είναι τρεις μήνες μετά το συνταγματικώς προβλεπόμενο όριο για την προεδρική εκλογή. Το χειρότερο σενάριο πολιτικού κινδύνου έχει το ίδιο όριο – το εκλογικό 2019 μπορεί να καταλήξει, στη χειρότερη εξέλιξη, σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, εκ των οποίων η μία θα γίνει με απλή αναλογική. Επί της ουσίας, η τυπική άνεση χρόνου ώς το 2032 δεν υπάρχει. Όλα εξαρτώνται από την πολιτική τρικυμία των επόμενων 24 μηνών. Χωρίς σταθερή κυβέρνηση, η οποία θα διαθέτει ισχυρή κοινοβουλευτική στήριξη τουλάχιστον των 3/5 της Βουλής, το μέλλον της χώρας είναι αβέβαιο.
Οι γραμμές έχουν τραβηχτεί. Οι συγκυβερνήτες Τσίπρας-Καμμένος έχουν ήδη καταθέσει το «πρόγραμμά» τους – είναι το μεσοπρόθεσμο με τα εξωφρενικά πλεονάσματα, τη διάλυση του κοινωνικού κράτους και την οικονομία σε τέλμα αναιμικής ανάπτυξης. Αν δεν υπάρχει εναλλακτική πολιτική, το δίλημμα που θα τίθεται στους Έλληνες θα είναι «Βούλτεψη ή Γεροβασίλη». Όμως, ακόμη και με τις προβλέψεις της ασφυκτικής επιτροπείας, υπάρχει διαφορετικός δρόμος. Αυτόν οφείλουν να αναδείξουν τα κόμματα της σημερινής ευρωπαϊστικής αντιπολίτευσης, η ΝΔ και το ΚΙΝΑΛ (όπως κι αν εξελιχθεί) – είναι ιστορική ευθύνη την οποία πρέπει να αναδεχτούν αν θέλουν να είναι χρήσιμα στους πολίτες.
Έχουμε μπροστά μας δυο κρίσιμα χρόνια που θα καθορίσουν την πορεία της χώρας για τουλάχιστον δυο γενιές. Όσο καταπονημένοι και εάν είμαστε από την κολασμένη οκταετία, έχουμε να δώσουμε μια μάχη που πρέπει να την κερδίσουμε. Πρωτίστως πρέπει να συντριβούν οι δυνάμεις που μας οδήγησαν σε αυτό το αδιέξοδο, οι δυνάμεις που επιδιώκουν την επιβίωσή τους πάνω στην αποσταθεροποίηση – εν προκειμένω, τέτοιες δυνάμεις είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ, η πολιτική των οποίων κατατείνει στη ρευστοποίηση του πολιτικού συστήματος, στην υπονόμευση της μεγάλης συντηρητικής παράταξης με τη δημιουργία ενός νέου ακροδεξιού κόμματος που οραματίζονται ότι θα της αποσπάσει σοβαρά ποσοστά. Ισχύς τους, η πολιτική κρίση, η ρευστότητα.
Αλλά η χώρα δεν αντέχει άλλα πειράματα ανορθολογισμού και αποσταθεροποίησης. Η χώρα πρέπει να αναταχθεί. Το οφείλουμε στους γονείς και τους παππούδες μας που βγήκαν από τον εμφύλιο σε μια καθημαγμένη χώρα και σε σαράντα χρόνια την έκαναν μια από τις τριάντα πλουσιότερες του κόσμου. Το οφείλουμε και στα παιδιά μας – είναι η πρώτη γενιά από τον πόλεμο που η αμέσως προηγούμενη τους κληροδοτεί λιγότερα από όσα βρήκε.
