Γιώργος Ναθαναήλ
Συνέντευξη στον Γιώργο Ναθαναήλ
Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, που άρχισε μετά τη σφαγή αμάχων Ισραηλινών από τρομοκράτες της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023, δεν είναι μια σύγκρουση του Ισραήλ με Άραβες. Είναι ιερός πόλεμος, ένας προνεωτερικός πόλεμος και στόχος του είναι η καταστροφή του κράτους του Ισραήλ. Γι’ αυτό το Ισραήλ δεν έχει άλλη επιλογή από την κλιμάκωση – όχι μόνο κατά της Χαμάς, αλλά και κατά της Χεζμπολά και του Ιράν, του κράτους που χρηματοδοτεί πληρεξούσιους τρομοκράτες στην περιοχή. Το οξύμωρο είναι ότι οι διανοούμενοι και πολλοί ριζοσπάστες φοιτητές στα δυτικά πανεπιστήμια στηρίζουν βαθιά αντιδραστικά, ακροδεξιά κινήματα. Όσο για τα Ηνωμένα Έθνη, έχουν αποτύχει να συμβάλουν στην ειρήνευση στην περιοχή – και είναι εύλογο να μην τα λαμβάνει υπόψη το Ισραήλ. Μια αποκλειστική συνέντευξη του καθηγητή Jeffrey C. Herf φωτίζει όλες τις όψεις της κρίσης στη Μέση Ανατολή. (Η συνέντευξη ελήφθη και δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση του Βοοks' Journal, #157, πριν από τις αμερικανικές εκλογές.)
Η Τζένι Έρπενμπεκ, πιο πρόσφατη νικήτρια του Διεθνούς Βραβείου Booker για το μυθιστόρημα Kairos, σήμερα θεωρείται μια από τις πιο ισχυρές λογοτεχνικές φωνές της σύγχρονης γερμανικής πεζογραφίας. Σκηνοθέτρια με αντίστοιχες σπουδές ανώτατου επιπέδου και εμπειρία στο ανέβασμα παραστάσεων όπερας, κόρη του γερμανού φυσικού και φιλοσόφου Τζον Έρπενμπεκ και της αραβικής καταγωγής γερμανίδας μεταφράστριας, στενής συνεργάτριας του Nαγκίμπ Μαχφούζ, Ντόρις Κίλιας, γεννήθηκε το 1967 και έζησε στο Ανατολικό Βερολίνο, μέχρι την πτώση του Τείχους. Είναι, δηλαδή, μια Ανατολικογερμανίδα που ξαφνικά έγινε Δυτική – και το βραβευμένο βιβλίο της κάνει βασικό θέμα του δυο διαφορετικές κουλτούρες που συγκρούονται, με επιπτώσεις στα μυθιστορηματικά πρόσωπά της, την Καταρίνα και τον Χανς. Αλλ’ η ουσία είναι οι επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων που έμειναν στην πρώην Ανατολική Γερμανία, ξένοι στον τόπο τους, εκτός της κοινωνικής εξέλιξης – και πλέον, έπειτα από χρόνια σιωπής, έχουν αρχίσει και θυμώνουν. Και ο θυμός τους ήδη καταγράφεται στις πολιτικές εξελίξεις. Συνέντευξη στον Γιώργο Ναθαναήλ. Τεύχος 157
Τζένι Έρπενμπεκ, Καιρός. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα γερμανικά: Αλέξανδρος Κυπριώτης, Καστανιώτη, Αθήνα 2024, 422 σελ.
Ο Καιρός της Τζένι Έρπενμπεκ είναι το τυχερό της βιβλίο. Της έφερε το Μπούκερ και ταυτόχρονα την παγκόσμια επιτυχία. Υπήρχαν λόγοι γι’ αυτή. Ο πρώτος, είναι η διάπλατη θέα που μας αποκαλύπτει η Έρπενμπεκ στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας. Ο δεύτερος, η ιδιοφυής συνύφανση της προσωπικής ιστορίας ενός παράνομου ζευγαριού και της ιστορίας της Ανατολικής Γερμανίας. Ο τρίτος, το ύφος της συγγραφέως που είναι συχνά συναρπαστικό, σε ιστορικό ενεστώτα και με γρήγορες, αναπάντεχες και συχνά συμπληρωματικές ή ταυτόσημες εναλλαγές οπτικής γωνίας της αφήγησης. Κάποιοι μπορεί να αναζητούν και την εξήγηση της ανόδου ακροδεξιών και αντισυστημικών κομμάτων στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Η λογοτεχνία, βεβαίως, δεν είναι για να εμβαθύνουν οι αναγνώστες της σε πολιτικά ζητήματα. Ή είναι και γι’ αυτό;
«Η Washington Post δεν θα υποστηρίξει κανέναν προεδρικό υποψήφιο σε αυτές τις εκλογές. Ούτε σε οποιεσδήποτε μελλοντικές προεδρικές εκλογές. Επιστρέφουμε στις ρίζες μας να μην υποστηρίζουμε προεδρικούς υποψηφίους. […] Γνωρίζουμε ότι αυτό θα ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους, όπως ως σιωπηρή υποστήριξη ενός υποψηφίου, ή ως καταδίκη ενός άλλου, ή ως αποποίηση ευθύνης. Αυτό είναι αναπόφευκτο. Εμείς πάντως δεν το βλέπουμε έτσι.».
~ Ουίλιαμ Λιούις, εκδότης και διευθύνων σύμβουλος της Washington Post
*
«Τα πολιτικά ανέκδοτα ευδοκιμούν στις δικτατορίες», σημειώνει ο Christoph Kleeman, πρώην υπάλληλος της Αρχής Birthler, η οποία δημιουργήθηκε μετά τη γερμανική ενοποίηση για να διαχειριστεί τα αρχεία της μυστικής αστυνομίας της Ανατολικής Γερμανίας, ή αλλιώς Στάζι. «Όποιος λέει ένα ανέκδοτο ή γελάει με αυτό δημιουργεί -για μια σύντομη στιγμή- δημοκρατία και χαμηλώνει τους ηγέτες του καθεστώτος στο μπόι του».
Υποθέτω ότι, κατά μία έννοια, μεγάλωσα προνομιούχος. Ο νονός μου ήταν ιδιοκτήτης κινηματογράφων και ο πατέρας μου ο διευθυντής τους. Εθνικόν, Όασις, Ορφεύς, όχι Σινεμά ο Παράδεισος λεγόντουσαν, αλλά οι εμπειρίες μου παρόμοιες. Στα «αυστηρώς ακατάλληλα» δεν έμπαινα, αλλά σε έργα που δεν ήταν ακριβώς για τη ηλικία μου τρύπωνα, παρέμενα κρυμμένος στο σκοτάδι και έβλεπα αχόρταγα την πολύχρωμη δέσμη που μεταμορφωνόταν σε ιστορίες μόλις έπεφτε στο μεγάλο άσπρο πανί. Ένας μικρομέγαλος που πίστευε ότι ήταν προνομιούχος.
Είναι του Χάρβαρντ, του Γέιλ, της Οξφόρδης, της Σορβόννης, του ΜΙΤ. E, και λοιπόν; Επειδή σπούδασε ή διδάσκει σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου, αυτό τον εξαγνίζει, τον κάνει Übermensch και του δίνει το δικαίωμα να μιλάει σαν αυθεντία επί παντός επιστητού, από τις ανθρώπινες σχέσεις μέχρι τους Ολυμπιακούς αγώνες και τη διαφορετικότητα; Ποιος φυσικός νόμος το ορίζει αυτό;
Claire Keegan, Πολύ αργά πια, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρτίνα Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο Αθήνα 2023, 52 σελ.
Η σύντομη ιστορία ενός που ήθελε να περάσει όλη του τη ζωή με μια γυναίκα, μόνο που για να έχει ελπίδες το όνειρό του να βγει αληθινός έπρεπε να είναι ένας άλλος. [ΤΒJ]
Με το Δ΄ Ψήφισμα της 8ης Ιανουαρίου 1975, η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων χαρακτήρισε το κίνημα της 21ης Απριλίου 1967 πραξικόπημα. Οι τρεις πρωταίτιοι (Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός και Νικόλαος Μακαρέζος) δικάστηκαν για εσχάτη προδοσία και καταδικάστηκαν σε θάνατο ως στασιαστές. Η ποινή τους, στο φορτισμένο και επικίνδυνο κλίμα εκείνων των ημερών, μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Αμέσως μετά, ο Καραμανλής είχε δηλώσει: «Και όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια». Ο Παπαδόπουλος δεν αποφυλακίστηκε ποτέ, ενώ οι άλλοι δυο αποφυλακίστηκαν στην όγδοη δεκαετία της ζωής τους, για «ανήκεστο βλάβη» της υγείας τους, αβλαβείς πλέον αν και όχι μεταμελημένοι.