Σύνδεση συνδρομητών

Σωτήρης Ριζάς

Σωτήρης Ριζάς

Διευθυντής ερευνών του Κέντρου Έρευνας Ιστορίας Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών. Πιο πρόσφατα βιβλία του: Το Μακεδονικό ζήτημα (2007), Η ελληνική πολιτική μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο: κοινοβουλευτισμός και δικτατορία (2008), Απ’ την απελευθέρωση στον Εμφύλιο (2011), Παρατάξεις και κόμματα στη μεταπολεμική Ελλάδα (2016), Κωνσταντίνος Καραμανλής (2018), Βενιζελισμός και αντιβενιζελισμός στις απαρχές του εθνικού διχασμού 1915-1922 (2019), 1909: Η μετάβαση της Ελλάδας στον 20ό αιώνα (2020), Οι μεγάλες δυνάμεις και η Επανάσταση (2021), Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας (2022).

Η Ακαδημαϊκός Χρύσα Μαλτέζου, μια πολύ σημαντική ιστορικός του ενετοκρατούμενου Ελληνισμού, ήταν ταυτισμένη λόγω της προέλευσής της αλλά και των επιλογών της, δηλαδή της επιστημονικής της ειδικότητας και της πορείας της ζωής της, με μια εκδοχή του Ελληνισμού ευρύτερη από αυτήν του eλληνικού κράτους. Προερχόταν από την Αλεξάνδρεια, την καθ’ ημάς Ανατολή. Στο νου και στα μάτια διαδοχικών γενεών Ελλήνων, η Αλεξάνδρεια ήταν πρωταρχικά το σύμβολο της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μια εποχή ακμής, πνευματικής και υλικής, και ισχύος. Για τη Χρύσα Μαλτέζου και τη γενεά της, η Αλεξάνδρεια ήταν ο γενέθλιος τόπος όπου συνυπήρχαν έθνη, θρησκείες και πολιτισμοί. Η ελληνική και ορθόδοξη ταυτότητα ήταν εδραιωμένη αλλά έπρεπε να συνυπάρξει με άλλους: τους Άραβες μουσουλμάνους που πλειοψηφούσαν και απαιτούσαν με αυξανόμενη ένταση μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να αναλάβουν τον πλήρη έλεγχο της τύχης της Αιγύπτου από τη Βρετανική Αυτοκρατορία, τους Κόπτες και τους Καθολικούς, τους Εβραίους και τις διάφορες εθνότητες κυρίως Δυτικοευρωπαίων που κινούσαν συνήθως την αιγυπτιακή οικονομία. 

Δευτέρα, 23 Ιανουαρίου 2023 10:00

Η Μικρασιατική Καταστροφή 100 χρόνια μετά

Η ελληνική εμπλοκή στη Μικρά Ασία συνιστούσε το τελευταίο και σημαντικότερο κεφάλαιο της προσπάθειας για την πραγματοποίηση της Μεγάλης Ιδέας. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αρχιτέκτονας του εγχειρήματος από την ελληνική πλευρά, εκτιμούσε την αυξημένη γεωπολιτική και οικονομική σημασία ενός ελληνικού κράτους που θα εκτεινόταν και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Η επέκταση της Ελλάδας προς τη Μικρά Ασία εντασσόταν όμως σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που συγκροτούσε η τελική φάση του Ανατολικού ζητήματος, το οποίο αφορούσε ήδη από το τέλος των Ναπολεοντείων πολέμων, το 1815, τη διαδοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η έξοδος των Νεότουρκων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων είχε συντελέσει στην οριστική εγκατάλειψη εκ μέρους της Βρετανίας του δόγματος της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Μέση Ανατολή ήταν πλέον μια περιοχή προς διεκδίκηση για τη μεταπολεμική εποχή. Ο βρετανικός παράγων είχε ανάγκη από νέο εταίρο στην πύλη της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής και η Ελλάδα, ένα δυναμικό και ανερχόμενο χριστιανικό κράτος, έδειχνε να είναι ο ιδεώδης σύμμαχος για το Λονδίνο. Αυτή ήταν η αντίληψη του Λλόυντ Τζωρτζ και των Φιλελευθέρων αν και όχι άλλων σημαντικών παραγόντων, όπως οι Συντηρητικοί ή το στρατιωτικό κατεστημένο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, που θεωρούσαν ασφαλέστερη από πολιτική και στρατηγική άποψη τη συνεργασία με μια νέα Τουρκία.