Αλεξίεβιτς, ο άνθρωπος-αυτί

[...] Μπορεί ο συγγραφέας να περιγράψει ολόκληρη τη ζωή ενός ανθρώπου μόνο με λέξεις;

Γεννήθηκα το 1948. Την ιπτάμενη μοίρα του πατέρα μου, μετά τον πόλεμο, την εγκατέστησαν στο Ιβάνο-Φρανκόφσκ, στη Δυτική Ουκρανία. Τα καταστήματα ήταν άδεια, δεν υπήρχε τίποτα. Ο ντόπιος πληθυσμός δεν πουλούσε τίποτα στους Ρώσους... στους Σοβιετικούς... στους Μοσχοβίτες.

Ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός του Σοβιετικού Στρατού. Πάει να πει πως ήταν εχθρός τους. Μαζί με τη σύζυγο και το μωρό παιδί του.

Αρρώστησα. Ήμουν ετοιμοθάνατη. Τότε ο πατέρας μου παρακάλεσε φίλους του αξιωματικούς να τον βοηθήσουν να πηδήξει τη μάντρα ενός μοναστηριού.

Ήταν ένα γυναικείο μοναστήρι. Ο πατέρας μου πήγε στην ηγουμένη, παρ’ όλο που οι μοναχές δεν του το επέτρεπαν, και είπε: «Εντάξει, με θεωρείτε εχθρό σας. Λέτε όμως πως είστε άνθρωποι του Θεού... Πεθαίνει το παιδί μου. Κάντε κάτι».

Η ηγουμένη έμεινε για λίγο σιωπηλή και είπε: «Να μη σε ξαναδώ εδώ. Ας έρχεται η σύζυγός σου. Θα παίρνει κάθε μέρα μισό λίτρο πρόβειο γάλα».

Αυτό το μισό λίτρο γάλα με έσωσε. Γιατί το λέω αυτό; Παντού, παντού, μπορείς να παραμείνεις άνθρωπος! Αυτό το «παντού», όμως, κάθε άλλο παρά απλό είναι.

Καταλαβαίνετε; Από όλα όσα συνέβησαν σε εμάς και σε όλους μπορείς να εξορύξεις είτε το μίσος είτε την αγάπη. Είμαι με τη μεριά εκείνων που θέλουν να βρουν την αγάπη. Γιατί το μίσος δεν μας σώζει. Δεν έχουμε τίποτα άλλο εκτός από τις λέξεις. Μετά τον άνθρωπο, μετά από εμάς, το μόνο που θα απομείνει είναι οι λέξεις.

Σε ποια λογοτεχνική παράδοση θεωρείτε ότι ανήκετε; Ποιον θεωρείτε «δάσκαλό» σας;

Μπορώ να σας αναφέρω τους αγαπημένους μου ρώσους ποιητές, τον Ντοστογιέφσκι, τον Χέρτσεν, τον Τσέχοφ. Από τους Λευκορώσους, θεωρώ πως ο Ανταμόβιτς είναι ο δάσκαλός μου. Ιδιαίτερα το πρώτο βιβλίο του Ανταμόβιτς, το οποίο έγραψε από κοινού με δύο άλλους λευκορώσους συγγραφείς, τον Μπριλ και τον Κολέσνικ – το Είμαι από ένα φλεγόμενο χωριό. Όταν το διάβασα, αμέσως κατάλαβα πως έτσι ακούω τον κόσμο, έτσι είναι φτιαγμένο το αυτί μου, έτσι είναι φτιαγμένο το μάτι μου.Όταν αποφοίτησα από τη Σχολή Δημοσιογραφίας, για μεγάλο χρονικό διάστημα έψαχνα μέσα μου, δοκίμασα διάφορα είδη, ασχολήθηκα μόνο με τη δημοσιογραφία. Τα κατάφερα σε όλα, ακόμη και στη διδασκαλία, γιατί κατάγομαι από μια οικογένεια η οποία έχει δασκάλους εδώ και τέσσερις γενιές. Για ένα διάστημα, μάλιστα, πήγαινα στο σχολείο ενός χωριού και δίδασκα. Στη συνέχεια, όμως, κατάλαβα πως ο δρόμος μου είναι η λογοτεχνία. Όταν διάβασα το βιβλίο του Ανταμόβιτς κατάλαβα: όλα όσα έχω μέσα μου είναι ότι χρειάζεται γι’ αυτό το λογοτεχνικό είδος. Για να το υπηρετήσεις σωστά θα πρέπει να είσαι λίγος ιερέας, λίγο ψυχίατρος, κοινωνιολόγος, συγγραφέας – κι αν θέλετε, ίσως και λίγο ηθοποιός. Φυσικά, όμως, σίγουρα και δημοσιογράφος. [...]