Κατά την εξέτασή της Ελλάδας από την Επιτροπή για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων (CERD) στις 3 και 4 Αυγούστου 2016, για πρώτη φορά στην ιστορία των οργάνων του ΟΗΕ, έγινε αναφορά και στις διακρίσεις σε βάρος της τουρκικής μειονότητας στη Ρόδο και στην Κω, χάρη στην επιμονή των ΜΚΟ Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) και Ελληνική Ομάδας για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων (ΕΟΔΜ) που είχαν αναφέρει τα προβλήματά της, τόσο στην κοινή έκθεση που υπέβαλαν στη CERD και στη συμπληρωματική έκθεση, όσο και στην παρουσίαση της ΕΟΔΜ ενώπιον της CERD η οποία αναφέρθηκε και στην περίληψη του ΟΗΕ.
Έτσι, η CERD διαπίστωσε πως «η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει μειονότητες, έχοντας κάνει μόνο μιαν εξαίρεση στη βάση της Συνθήκης της Λωζάννης αναγνωρίζοντας τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, αλλά δεν αναγνωρίζει τους Μουοσυλμάνους που ζουν τα νησιά [Ρόδος και Κως], κα΄τι που φάινεται να ποτελέι διάκριση». Η Ελλάδα απάντησε πως «σε μερικά ελληνικά νησιά υπάρχουν Έλληνες πολίτες μουσουλμανικού θρησκεύματος που απολαμβάνουν όλων των δικαιωμάτων και της προστασίας από την ελληνική νομοθεσία». Η Ελλάδα ξεκαθάρισε σχεδόν ρητά πως δεν τίθεται θέμα να αναγνωριστούν για τους «Έλληνες Μουσουλμάνους» της Κω και της Ρόδου τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται για τους «Έλληνες Μουσουλμάνους» της Θράκης αφού τα τελευταία απορρέουν από διεθνή συνθήκηενώ δεν υπάρχει ανάλογη υποχρέωση από διεθνή συνθήκη για τους «Έλληνες Μουσουλμάνους» της Κω και της Ρόδου. Η τοποθέτηση αυτή αποτελεί μια ευθεία ομολογία πως αν δεν υπήρχε η Συνθήκη της Λωζάννης ούτε οι «Έλληνες Μουσουλμάνοι» της Θράκης θα είχαν τα δικαιώματα που απολαμβάνουν σήμερα, αφού η πάγια διαχρονική πολιτική της Ελλάδας είναι εχθρική προς την αναγνώριση και το σεβασμό των δικαιωμάτων κάθε μειονότητας, όταν αυτά δεν επιβάλλονται καταναγκαστικά.
Υπενθυμίζεται πως η τουρκική μειονότητα στη Ρόδο και στην Κω ήταν υπό ιταλική διοίκηση όταν έγινε η Συνθήκη της Λωζάννης. Όταν δε τα νησιά ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος δεν υπήρξε καμιά ειδική πρόβλεψη για τα συγκεκριμένα δικαιώματα της μειονότητας, η οποία κατά τα άλλα έχει τα ίδια εθνικά, γλωσσικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά με τη μειονότητα στη Θράκη. Μοναδική διαφορά είναι ο φόβος αυτής της μικρής μειονότητας (4-5000 κατοίκων) να εκδηλώσει ελεύθερα τις πεποιθήσεις της φοβούμενη «αντίποινα» και «διοικητικές παρενοχλήσεις» σαν αυτά που υπήρχαν στη Θράκη αλλά και στη Δυτική Μακεδονία για τη μακεδονική μειονότητα πριν μερικές δεκαετίες, καθώς και όσα ίσχυσαν και για τη μειονότητα στη Ρόδο και στην Κω κατά τις κρίσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις του 1955 και 1974.
ΕΠΣΕ και ΕΟΔΜ τόνισαν πως απαιτείται να δοθούν στους «Έλληνες Μουσουλμάνους» της Κω και της Ρόδου τα ίδια δικαιώματα που αναγνωρίζονται για τους «Έλληνες Μουσουλμάνους» της Θράκης,κάτιπου η Ελλάδα απέκλεισε ενώπιον της CERD.
Τα προβλήματα της τουρκικής μειονότητας στη Ρόδο και στην Κω περιγράφονται εξαντλητικά στην έκθεση για την «Κατάσταση των κατοίκων Ρόδου και Κω με τουρκικό πολιτιστικό υπόβαθρο» της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE) του Φεβρουαρίου 2011 και στο Ψήφισμα της PACE «Η κατάσταση των Ελλήνων πολιτών τουρκικής καταγωγής σε Ρόδο και Κω» που υιοθετήθηκε το Μάρτιο 2012. Τα ελληνικά ΜΜΕ, υποταγμένα πάντα στις επιθυμίες του βαθέoς κράτους στα «εθνικά θέματα», αποσιώπησαν τα κείμενα αυτά, που δεν είναι γνωστό καν να έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.
Παραθέτουμε στη συνέχεια τα αποσπάσματα στα αγγλικά που τέθηκαν υπόψη της CERD. Βασικές συστάσεις της PACE αφορούν την παραχώρηση δικαιωμάτων που έχουν οι μειονοτικοί στη Θράκη αλλά όχι οι μειονοτικοί σε Ρόδο και Κω, όπως διδασκαλία στα σχολεία της τουρκικής γλώσσας και του Κορανίου με ελευθερία επιλογής των θρησκευτικών λειτουργών και ηγετών τους, όπως και το κοινό με τη Θράκη αίτημα για διαφανή διαχείριση των βακουφιών και διοίκησή τους από εκλεγμένους εκπροσώπους από τη μειονότητα, συντήρηση και επισκευή των μνημείων και διάλογο με τη μειονότητα για την επίλυση των προβλημάτων, περιλαμβανόμενης της αφαίρεσης ιθαγενειών από μειονοτικούς που εγκαταστάθηκαν στο εξωτερικό, με σεβασμό στον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα των δύο νησιών.
Report “The situation of the inhabitants of Rhodes and Kos with a Turkish cultural background”
5. Given that the islands did not belong to Greece in 1923, their ethnic Turkish inhabitants did not fall under the “exchange of population” agreed between Greece and Turkey in the Treaty of Lausanne, during which all Muslims from Greece (with the exception of those living in Western Thrace) and all Greeks from Turkey (with the exception of those living in Istanbul and on the islands of Imbros and Tenedos, later to become Gökçeada and Bozcaada) were expelled to their “kin states”. For the same reason, the Muslims on Rhodes and Kos do not fall under the special regime of minority protection under the Lausanne Treaty which was established in favour of those minority populations which were exempted from the “population exchange”. But the treaty with Italy under which the islands were brought under Greek sovereignty specified that all legal inhabitants were entitled to Greek citizenship and that their religious and property rights would be respected.
6. During the various Greek-Turkish crises, in particular in 1955 (expulsion of most of the Greek community in Istanbul) and in 1974 (Cyprus conflict), some measures were taken by the Greek authorities which negatively affected the Turkish-origin inhabitants of the two islands, but they stopped short of large-scale expulsion and expropriation. Under a law of 1959, “abandoned” plots owned by Muslims who left Greece for more than five years were expropriated, and Turks who fled the islands at the time of the Turkish invasion of Cyprus were forced to sell their properties in a hurry, and many of them were deprived of their citizenship. (...)
9. The two main issues that were raised during my visit concerned Turkish-language education and the lack of transparency in the administration of the religious foundations (“vakoufs” or “vakfs”) on the islands. Other issues include the upkeep of cultural monuments and the organisation of Muslim worship.
Resolution “The situation of the Greek citizens of Turkish descent in Rhodes and Kos”
7. The Assembly therefore invites the Greek authorities to:
7.1. conduct an information campaign among parents of all schoolchildren on the two islands to inform them of the possibility of offering classes in the Turkish language organised by the educational authorities in consultation with Turkish-speaking citizens;
7.2. ensure full transparency and accountability regarding the administration of the two public Muslim wakfs in Rhodes and Kos, which are legal persons of public law both before the Greek State and before the members of the local Muslim communities, including by renewing, in an open and transparent way, their councils by elections at regular intervals and securing to every member of the said communities the right to have full access to their public accounts;
7.3. ensure that the Muslim citizens in Rhodes and Kos are free to choose their religious preachers and leaders, whose rights and duties should be clarified;
7.4. continue the restoration program of Islamic and Ottoman monuments, which are an integral part of the cultural heritage of the two islands, in co-operation with Muslim associations and with all necessary respect for the integrity of the historic monuments;
7.5. intensify their dialogue with the representatives of the islands’ Greek citizens of Turkish descent, in order to resolve the above, and any other, issues of concern (namely, property rights and citizenship problems) in the spirit of mutual respect and understanding that characterises the unique cosmopolitan nature of the islands of Rhodes and Kos.
8. The Assembly reiterates its invitation to the Greek authorities to ratify the Framework Convention for the Protection of National Minorities (ETS No. 157).
