«Η κατάργηση των άρθρων κατά της βλασφημίας εξακολουθεί να αποτελεί διακηρυγμένο στόχο μας» δηλώνει η Κυβέρνηση. «Τα εγκλήματα της κακόβουλης βλασφημίας και της καθύβρισης θρησκευμάτων, όσο και όλο το κεφάλαιο Ζ΄ του ιδίου Κώδικα («εγκλήματα κατά της θρησκευτικής ελευθερίας»), αναφέρονται σε πράξεις και «αδικήματα» που εδώ και πολλά έτη έχουν απωλέσει την όποια κοινωνική αξία είχαν κατά την εποχή που νομοθετήθηκαν (1950). Στη Δημοκρατική Συμπαράταξη έχουμε εδώ και καιρό εκφράσει τη σταθερή και ανεπιφύλακτη υποστήριξή μας στο κοινωνικό αίτημα για κατάργηση των ως άνω αναχρονιστικών, άστοχων και έκθετων σε καταχρήσεις διατάξεων.» «Ίσως είναι κατάλληλη η στιγμή για απάλειψη των διατάξεων περί "βλασφημίας" από τον Ποινικό Κώδικα» δηλώνει το Ποτάμι.
Έτσι απάντησαν Κυβέρνηση, Δημοκρατική Συμπαράταξη και Το Ποτάμι σε έκκληση τριών διεθνών και πενήντα μιας εθνικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) από όλο τον κόσμο για την κατάργηση των άρθρων κατά της βλασφημίας από τον ελληνικό Ποινικό Κώδικα. Η έκκληση και οι απαντήσεις ακολουθούν.
Αντίθετα, η Νέα Δημοκρατία, το ΚΚΕ και η Ένωση Κεντρώων δεν απάντησαν (έως τώρα). Ελπίζεται πως θα απαντήσουν έστω και καθυστερημένα, από σεβασμό στις δημοκρατικές διαδικασίες.
Υπάρχει λοιπόν δεδηλωμένη ευρεία πλειοψηφία σχεδόν 180 βουλευτών υπέρ των απαρχαιωμένων αυτών διατάξεων που έχουν ταλαιπωρήσει το σύγχρονο κράτος δικαίου. Υπάρχει ευρεία πλειοψηφία ακόμα και να οι βουλευτές των Ανεξάρτητων Ελλήνων διαφωνήσουν. Απίθανο είναι άλλωστε να αντιταχθούν στην κατάργηση των άρθρων κατά της βλασφημίας οι βουλευτές του ΚΚΕ. Πιθανότερο είναι να συμφωνήσουν και μερικοί βουλευτές άλλων κομμάτων ή ανεξάρτητοι.
Σημαντικό είναι πάντως να τονισθεί πως η κατάργηση δεν στρέφεται κατά της προστασίας της θρησκευτικής ελευθερίας και της θρησκευτικής ταυτότητας των πολιτών, όπως άλλωστε τόνισαν στις αναλυτικές απαντήσεις τους η Δημοκρατική Συμπαράταξη και Το Ποτάμι.
Ο Γενικός Γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Υπουργείο Δικαιοσύνης Κωστής Παπαϊωάννου έχει δεσμευθεί στον ΟΗΕ τόσο τον Οκτώβριο 2015όσο και το Μάιο 2016 πως η Ελλάδα θα καταργήσει παρωχημένες ποινικές διατάξεις όπως τα άρθρα για τη βλασφημία. Θα βρεθεί πάλι στον ΟΗΕ τον Αύγουστο 2016, όπου από πλευράς ΜΚΟ έχει υποβληθεί πάλι η έκκληση με αίτημα να υπάρξει σύσταση προς την Ελλάδα. Ελπίζεται πως μέχρι τότε η Κυβέρνηση θα έχει δρομολογήσει την κατάργηση (με την απλή φράση «το άρθρα 198 και 199 του Π.Κ. καταργούνται» …) των δύο άρθρων ή/και η Δημοκρατική Συμπαράταξη και Το Ποτάμι θα έχουν θέσει το θέμα στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού ελέγχου ή ακόμα καλύτερα θα έχουν καταθέσει σχετική τροπολογία σε κάποιο νομοσχέδιο.
Έτσι, θα παύσουν αμέσως οι εκκρεμούσες ποινικές διώξεις τόσο του blogger Φίλιππου Λοΐζου (γνωστού και ως «Γέροντα Παστίτσιου»), που τον Ιανουάριο 2014 καταδικάστηκε σε πρώτο βαθμό για βλασφημία σε ποινή φυλάκισης δέκα μηνών και έχει κάνει έφεση, όσο και άλλων που δεν έχουν ακόμα δικαστεί, όπως ενός ποδοσφαιριστή που διώκεται για κακόβουλη βλασφημία επειδή «εξύβρισε τα θεία» κατά τη διάρκεια αγώνα στην Αργυρούπολη Δράμας στις 31 Ιανουαρίου 2016.[1]
Η επιστολή προς τον Κωστή Παπαϊωάννου
Κύριο Κωστή Παπαϊωάννου
Γενικό Γραμματέα Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Υπουργείο Δικαιοσύνης
Θέμα: Κατάργηση των άρθρων κατά της βλασφημίας από τον ελληνικό Ποινικό Κώδικα
2 Ιουνίου 2016
Αξιότιμε Κύριε Γενικέ Γραμματέα,
Οι οργανώσεις μας έχουν εκτιμήσει το γεγονός ότι, στην καταληκτική δήλωσή σας κατά τη διάρκεια της εξέτασης της Ελλάδας από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 20 Οκτωβρίου 2015, με την ιδιότητα του επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας, δεσμευτήκατε αυτοβούλως ότι η Ελλάδα θα επεκτείνει την εφαρμογή του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια, θα αναγνωρίσει νομικά την ταυτότητα φύλου , καθώς και θα καταργήσει παρωχημένες ποινικές διατάξεις, όπως την περί της παρά φύση ασέλγειας (347 Ποινικού Κώδικα) και τα άρθρα για τη βλασφημία (198 και 199 Ποινικού Κώδικα).[2]
Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι με το Νόμο 4356/2015 το σύμφωνο συμβίωσης επεκτάθηκε στα ζευγάρια του ιδίου φύλου και το έγκλημα της παρά φύση ασέλγειας καταργήθηκε, ενώ συστάθηκε επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να συντάξει σχέδιο νόμου σχετικά με την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.
Εκφράζουμε την ανησυχία μας, ωστόσο, γιατί τα άρθρα περί βλασφημίας δεν καταργήθηκαν, τη ίδια στιγμή που νέες ποινικές διώξεις για βλασφημία ασκούνται από τις εισαγγελικές αρχές, για παράδειγμα την 1 Φεβρουαρίου 2016,[3] και η δίκη επί της έφεσης του blogger Φίλιππου Λοΐζου (γνωστού και ως «Γέροντα Παστίτσιου»), που καταδικάστηκε σε πρώτο βαθμό για βλασφημία σε ποινή φυλάκισης δέκα μηνών με αναστολή στις 16 Ιανουαρίου 2014, δεν έχει ακόμη, σχεδόν δυόμισι χρόνια αργότερα, προγραμματιστεί.
Συνεπώς, εκτιμήσαμε το γεγονός ότι η αντιπροσωπεία της οποίας ήσασταν επικεφαλής στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ για την Καθολική Περιοδική Εξέταση της Ελλάδας εξέφρασε στις 9 Μαΐου 2016 την υποστήριξή της, μεταξύ άλλων, προς τη σύσταση της Βραζιλίας στην Ελλάδα «να εξασφαλίσει τη θρησκευτική ελευθερία και ανοχή, με μέτρα όπως η αποποινικοποίηση της βλασφημίας, και την προστασία των δικαιωμάτων των θρησκευτικών μειονοτήτων, των άθεων και τους αγνωστικιστών».[4]
Τώρα σας καλούμε να διασφαλίσετε ώστε η κυβέρνηση να φέρει άμεσα προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο την κατάργηση των δύο άρθρων περί βλασφημίας 198 και 199 από τον ελληνικό Ποινικό Κώδικα[5] και οι εισαγγελείς ή τα δικαστήρια να παύσουν όλες τις σχετικές ποινικές διώξεις που εκκρεμούν ενώπιόν τους.
Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την προσοχή σας σε αυτήν την έκκληση και προσβλέπουμε στην απάντησή σας.
Οι υπογράφουσες οργανώσεις
Διεθνείς οργανώσεις
1. Atheist Alliance International
2. European Humanist Federation
3. International Humanist and Ethical Union
Εθνικές οργανώσεις
1. Action Luxembourg Ouvert et Solidaire - Ligue des Droits de l’Homme a.s.b.l.
2. Allianz vun Humanisten, Atheisten an Agnostiker Lëtzebuerg (Luxembourg)
3. American Atheists
4. American Humanist Association
5. Asociatia Umanista Romana (Romanian Humanist Association)
6. Association humaniste du Québec (Canada)
7. Atheist & Agnostic Alliance Pakistan
8. Atheist Ireland
9. ΈνωσηΑθέων (Ελλάδα)
10. British Columbia Humanist Association (Canada)
11. British Humanist Association
12. Bund für Geistesfreiheit Erlangen (Germany)
13. Center for Civil Courage (Croatia)
14. Center for Inquiry Canada
15. Center for Inquiry USA
16. Central London Humanists (UK)
17. Centre d'action laïque (Belgium)
18. Centro di Documentazione, Ricerca e Studi sulla Cultura Laica “Piero Calamandrei” (Italy)
19. Coordinamento Nazionale delle Consulte per la Laicità delle Istituzioni (Italy)
20. Όμιλος Ανθρωπιστών Κύπρου
21. Dachverband Freier Weltanschauungsgemeinschaften e.V. (Germany)
22. deMens.nu (Belgium)
23. EGALE (France)
24. Freethought Society (USA)
25. Freidenker-Vereinigung der Schweiz (Freethinkers Association of Switzerland)
26. Freidenkerbund Österreichs (Austria)
27. Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ)
28. Humanist Association of Canada
29. Humanist Society Scotland
30. Ένωση Ουμανιστών Ελλάδας (ΕΝΩ.ΟΥΜ.Ε.)
31. Humanisterna (Swedish Humanist Association)
32. Humanistisch Verbond (Dutch Humanist Association - the Netherlands)
33. Humanistischer Verband Deutschlands (Germany)
34. Humanistisk Samfund (Danish Humanist Society)
35. Kazimierz Lyszczynski Atheist Foundation (Poland)
36. LibMov (Italy)
37. Malta Humanist Association
38. National Secular Society (UK)
39. North American Tarksheel (Rationalist) Society-Ontario (Canada)
40. North London Humanist Group (UK)
41. Norwegian Humanist Association (Human-Etisk Forbund)
42. Polish Humanist Association
43. Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów (The Polish Association of Rationalists)
44. Russian Humanist Society
45. Secular Student Alliance (USA)
46. Sidmennt - The Icelandic Ethical Humanist Association
47. Society for Humanism (SOCH – Nepal)
48. Unione degli Atei e degli Agnostici Razionalisti (UAAR - Italy)
49. Union des Familles Laïques (UFAL - France)
50. Vapaa-ajattelijain Liitto ry (Finland)
51. Watford Area Humanists (UK)
Η απάντηση της κυβέρνησης
Σε απάντηση της από 2 Ιουνίου 2016 επιστολής σας, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι η κατάργηση των άρθρων κατά της βλασφημίας εξακολουθεί να αποτελεί διακηρυγμένο στόχο μας και η υλοποίησή του άπτεται του γενικότερου σχεδιασμού του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Σε κάθε περίπτωση, θέματα που αφορούν τον ποινικό κώδικα εξετάζονται από την αρμόδια Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή. Η επιστολή σας θα τεθεί υπόψη της εν λόγω επιτροπής καθώς, φυσικά, και του κ. Υπουργού.
Ο γενικός γραμματέας διαφάνειας και ανθρώπινων δικαιωμάτων,
Κ. Παπαϊωάννου»
Η απάντηση του ΠΑΣΟΚ-Δημοκρατικής Συμπαράταξης
1/7/2016
Για την κατάργηση των εγκλημάτων περί βλασφημίας (άρθρα 198-199 ΠΚ)
Μέσα στο πλαίσιο των θεμελιακών κοινωνικών μας αρχών και της διαρκούς προσήλωσής μας στην αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και στον βαθύτερο χαρακτήρα της ποινικής τιμωρίας ως έσχατου μέσου απάντησης της Πολιτείας, έχουμε ζητήσει και υποστηρίζουμε διαχρονικά τον ριζικό εκσυγχρονισμό και προοδευτικό μετασχηματισμό της ποινικής μας νομοθεσίας.
Είναι αλήθεια ότι το ποινικό μας δίκαιο χρειάζεται βαθιά και τολμηρή αναμόρφωση. Ανάμεσα σε ένα πλήθος αναχρονιστικών διατάξεων, τόσο τα εγκλήματα της κακόβουλης βλασφημίας και της καθύβρισης θρησκευμάτων, όπως αυτά τυποποιούνται στα άρθρα 198 και 199 του Ποινικού Κώδικα, όσο και όλο το κεφάλαιο Ζ΄ του ιδίου Κώδικα («εγκλήματα κατά της θρησκευτικής ελευθερίας»), αναφέρονται σε πράξεις και «αδικήματα» που εδώ και πολλά έτη έχουν απωλέσει την όποια κοινωνική αξία είχαν κατά την εποχή που νομοθετήθηκαν (1950). Στη Δημοκρατική Συμπαράταξη έχουμε εδώ και καιρό εκφράσει τη σταθερή και ανεπιφύλακτη υποστήριξή μας στο κοινωνικό αίτημα για κατάργηση των ως άνω αναχρονιστικών, άστοχων και έκθετων σε καταχρήσεις διατάξεων.
Μάλιστα, ήταν η τελευταία Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ αυτή που ζήτησε, το έτος 2010, την πλήρη αναμόρφωση του Ποινικού Κώδικα προς μια προοδευτική, ανθρωποκεντρική κατεύθυνση (εισαγωγή εναλλακτικών μεθόδων έκτισης κ.α.), παράλληλα και σε συνάρτηση με αντίστοιχες βαθιές τομές στην Ποινική Δικονομία και τη νομοθεσία περί ναρκωτικών. Με απόφαση του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης Χ. Καστανίδη, συστήθηκε ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την αναμόρφωση του Ποινικού Κώδικα, υπό την Προεδρία του αείμνηστου Καθηγητή Ι. Μανωλεδάκη και εν συνεχεία της Καθηγήτριας Ε. Συμεωνίδου. Το πόρισμα της επιτροπής αυτής αποτέλεσε αντικείμενο επεξεργασίας και δεύτερης Επιτροπής υπό τον Εισαγγελέα ΑΠ Β. Μαρκή, που ολοκλήρωσε το έργο της προς τα τέλη του 2014. Είναι χαρακτηριστικό ότι τόσο το αρχικό «σχέδιο Μανωλεδάκη» όσο και το τελικό «σχέδιο Μαρκή» συμφωνούν απόλυτα στην κατάργηση του Κεφαλαίου Ζ΄ ΠΚ.
Το τελικό σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα βρίσκεται στο γραφείο του Υπουργού Δικαιοσύνης από τον Αύγουστο 2014, χωρίς να έχει μέχρι σήμερα δρομολογηθεί η προώθησή του στη Βουλή. Δυστυχώς, και η σημερινή Κυβέρνηση, παρά τις σχετικές της εξαγγελίες, έχει καθυστερήσει σημαντικά στην ολοκλήρωση της κοινωνικά αναγκαίας νομοθετικής πρωτοβουλίας. Και ενώ υπάρχει αυτή η καθυστέρηση, το ίδιο Υπουργείο έχει σπεύσει να επιφέρει σημαντικές επί μέρους «εμβαλωματικές» παρεμβάσεις σε άλλες διατάξεις του Ποινικού Κώδικα (ν. 4322/2015 και 4356/2015), δημιουργώντας εύλογες απορίες για τα κριτήρια με τα οποία οι παρεμβάσεις αυτές επιλέχθηκαν έναντι άλλων αναγκαίων τροποποιήσεων. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε επανειλημμένως και σε κάθε ευκαιρία ζητήσει από την Κυβέρνηση να καταθέσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την κατάθεση του νέου Κώδικα στη Βουλή, δίχως να έχει υπάρξει μέχρι σήμερα θετική και δεσμευτική απάντηση.
Εμείς, από την πλευρά μας, εξακολουθούμε να έχουμε ως αφετηρία σκέψης την ανάγκη άμεσης και ολιστικής αντιμετώπισης του ποινικού φαινομένου στη χώρα μας. Κι αυτό θα γίνει μόνο με έναν νέο, λειτουργικό και προοδευτικό Ποινικό Κώδικα, χωρίς αναχρονισμούς, που αμφισβητούν και θέτουν την ουσιαστική ελευθερία των πολιτών.
Για εμάς, είναι θέση αρχής και ευθύνης η προάσπιση μιας ανοικτής, ανεκτικής και πραγματικά ελεύθερης ανθρώπινης συμβίωσης.
Είναι, λοιπόν, άμεση υποχρέωση της Κυβέρνησης να τολμήσει και να δημιουργήσει ένα σύγχρονο και προοδευτικό πλαίσιο αδικημάτων και ποινών, μέσα στο οποίο η βλασφημία υπό το πρίσμα της απαξίας, κοινωνικής και θρησκευτικής, δεν συνάδει υποχρεωτικά με τα εγκληματικά χαρακτηριστικά που επισείουν τον ποινικό κολασμό, πλην όμως αποτελεί ερευνητέο πεδίο η παράμετρος της θρησκευτικής ελευθερίας του ατόμου ως στοιχείο της προσωπικότητάς του που χρήζει προστασίας από την έννομη τάξη μας.
Τομέας Δικαιοσύνης
ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ
Η θέση του Ποταμιού
ΑΠΟΨΕΙΣ του Τομέα Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Σχετικά με την προτεινόμενη κατάργηση της βλασφημίας (άρθρα 198 και 199 ΠΚ).
Τα άρθρα 198 και 199 ΠΚ προβλέπουν τα εξής:
Άρθρο 198 Ποινικού Κώδικα: «Κακόβουλη βλασφημία. 1.Με φυλάκιση μέχρι δύο ετών τιμωρείται όποιος δημόσια και κακόβουλα βρίζει με οποιονδήποτε τρόπο το Θεό. 2. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, εκδηλώνει δημόσια με βλασφημία έλλειψη σεβασμού προς τα θεία, τιμωρείται με κράτηση έως έξι (6) μήνες ή με πρόστιμο έως τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ.» Άρθρο 199 Ποινικού Κώδικα: «Καθύβριση θρησκευμάτων. Όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την Ανατολική Εκκλησία του Χριστού ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.»
Το προστατευόμενο αγαθό των παραπάνω διατάξεων είναι η θρησκευτική ειρήνη και το θρησκευτικό συναίσθημα. Άσκηση πολιτικής αγωγής από ιδιώτη δεν νοείται. Ως "Θεός" ή "Θεία" νοείται το Υπέρτατο Ον κατά τις διδαχές της Ορθόδοξης ή άλλης γνωστής στην Ελλάδα θρησκείας. Κακοβουλία κατά την εκδήλωση της ασέβειας προς το Ον αυτό και των συμβόλων του σημαίνει ότι πρέπει να αναγνωρίζεται αυτοσκοπός ύβρεως.
Βάσει των άρθρων αυτών μπορεί επομένως να ασκηθεί ποινική δίωξη π.χ. για την εκφορά βρισιών με αναφορές στα Θεία ("το Χριστ* σου"), την ούρηση ή το ποδοπάτημα ιερών εικόνων, αλλά και τη σάτιρα με αναφορές στην Αγία Γραφή. Οι εν θέματι διατάξεις μπορούν να επιτρέψουν την καταστολή συμπεριφορών που χλευάζουν, υποβιβάζουν και γενικά προσβάλλουν ξένες θρησκείες.
Σε πολλές χώρες της Διεθνούς Κοινότητας στο όνομα της προστασίας του Θρησκευτικού αισθήματος φιμώνεται η καλλιτεχνική έκφραση και παραβιάζεται κατάφωρα η ελευθερία του τύπου. Συχνά μάλιστα η περιφρούρηση των ιερών αξιών είναι πρόσχημα των ποινικών διώξεων, με πραγματικό κίνητρο την διασφάλιση της εξουσίας από την άρχουσα τάξη.
Από την άλλη όμως πλευρά, μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η τυποποίηση εγκλημάτων σε σχέση με την προσβολή των Θείων, εφόσον βέβαια δεν διακρίνει μεταξύ "επικρατούσας" και άλλων θρησκειών, μπορεί να φανεί χρήσιμη σε εποχές, όταν το τρίπτυχο εθνικισμός – θρησκοληψία - τρομοκρατία καθορίζει γεωπολιτικές εξελίξεις. Βάσει των παραπάνω διατάξεων μπορούν δηλ. να τιμωρηθούν συμπεριφορές που προέρχονται από και ταυτόχρονα καλλιεργούν προκαταλήψεις, μισαλλοδοξία και ρατσισμό.
Την ίδια στιγμή, φαίνεται σκόπιμο να απαλλαγεί το δίκαιο από σημεία αναφοράς παρεξηγημένα και παρεξηγήσιμα και να μην υποβάλλονται τα δικαστήρια σε σταθμίσεις συμφερόντων με βαρύτητα μάλλον συγκυριακή. Όταν κάποιος ‘’καθυβρίζεται’’ στα Θεία, μπορεί επαρκώς να προστατευτεί μέσα από το νομικό πλαίσιο για την προστασία της τιμής και της προσωπικότητάς του, η εκφορά ρατσιστικών εκφράσεων σε βάρος μιας θρησκείας, η βεβήλωση ιερών σκευών και συμβόλων, μάλλον προσβάλλουν την αξιοπρέπεια, την ελευθερία έκφρασης και τη θρησκευτική ελευθερία των πιστών, παρά την ίδια τη δοξασία, το δόγμα και τη όποια μεταφυσική οντότητα αυτά αφορούν.
Επομένως, ίσως είναι κατάλληλη η στιγμή για απάλειψη των διατάξεων περί "βλασφημίας" από τον Π.Κ., εφόσον όμως εξασφαλιστεί ότι η θρησκευτική ταυτότητα θα προστατεύεται ως ατομικό πλέον αγαθό και στοιχείο της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Αθήνα 3-7-2016
Για τον Τομέα Δικαιοσύνης,
Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Το Ποτάμι
Γιάννα Γ. Παναγοπούλου
[4]https://extranet.ohchr.org/sites/upr/Sessions/25session/Greece/Documents/Draft%20Report-A_HRC_WG.6_25_L.4_Greece.docx
[5]Άρθρο 198 Ποινικού Κώδικα: «Κακόβουλη βλασφημία. 1.Με φυλάκιση μέχρι δύο ετών τιμωρείται όποιος δημόσια και κακόβουλα βρίζει με οποιονδήποτε τρόπο το Θεό. 2. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, εκδηλώνει δημόσια με βλασφημία έλλειψη σεβασμού προς τα θεία, τιμωρείται με κράτηση έως έξι (6) μήνες ή με πρόστιμο έως τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ.» Άρθρο 199 Ποινικού Κώδικα: «Καθύβριση θρησκευμάτων. Όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την Ανατολική Εκκλησία του Χριστού ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.»
