«Στον κύκλο των γνωριμιών της», γράφει στη σελίδα της στο facebook, η ιστορικός της τέχνης και επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαριλένα Κασσιμάτη, «ανήκαν επαγγελματίες όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Χένρι Μουρ, ο Αλμπέρτο Τζακομέτι, ο Όσιπ Ζάντκιν και ο Ζαν Αρπ. Το 1954 κέρδισε το β΄ Πανελλήνιο βραβείο για το μνημείο των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς στη Νίκαια. Δεν ήταν καθόλου εύκολο να είσαι γλύπτρια και γυναίκα την εποχή εκείνη. Ποτέ δεν ήταν».
Και όντως. Η Άλεξ Μυλωνά χρειάστηκε να κερδίσει τη θέση που κατέκτησε στη γλυπτική, αγωνιζόμενη μόνη της. Σκληρά. Και άοκνα.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1920. Οι γονείς της, Μαρία Χαλκοκονδυλη και Θρασύβουλος Μπογδάνος, αντελήφθηκαν σε μικρή ηλικία το ταλέντο της στο σχέδιο και στα 8 της ξεκίνησε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής. Το 1940, η Μυλωνά παντρεύτηκε τον πολιτικό Γεώργιο Μυλωνά, έκαναν μάλιστα και δυο παιδιά, δυο κόρες. Αργότερα, ο Γεώργιος Μυλωνάς, που είχε διατελέσει υπουργός του Γεωργίου Παπανδρέου, καταδιώχθηκε από τη χούντα, κατάφερε ωστόσο να διαφύγει στο Παρίσι – όπου η Άλεξ Μυλωνά είχε την ευκαιρία να διευρύνει και τους καλλιτεχνικούς ορίζοντές της και το κοινό της.
Ωστόσο, στην αρχή, στην Αθήνα,. Νεαρή μητέρα, θα μπορούσε να κλειστεί στο σπίτι παραιτούμενη κάθε άλλης δραστηριότητας. Τα παιδιά, όμως, δεν την οδήγησαν να αποδεχθεί το ρόλο της γυναίκας όπως τον αντιλαμβανόταν η εποχή. Αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Γερμανούς, το 1945, η Άλεξ Μυλωνά ξεκίνησε σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών, στο εργαστήριο του Μιχάλη Τόμπρου. Χρειάστηκε να περάσει μια επταετία, όμως, για να παρουσιάσει δείγματα της πρώτης δουλειάς της, στην Πανελλήνια Έκθεση του 1952 στο Ζάππειο. Την επόμενη χρονιά, το 1953, εργασία της παρουσιάστηκε ακόμα μια φορά στην Αθήνα, στην γκαλερί Κνωσσός.
Η Άλεξ Μυλωνά συνεργάστηκε με τις Γκαλερί Ζυγός, Νέες Μορφές, Πολυπλάνο, Γκαλερί Αθηνών και πολλές άλλες, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά τη δεκαετία του 1960 επροσώπησε την Ελλάδα στην 30ή Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1962, έλαβε μέρος στο Salon de la Jeune Sculpture στο Παρίσι, στη Διεθνή Έκθεση του Μόντρεαλ το 1967, καθώς και σε Μπιενάλε στις Βρυξέλλες, στην Αλεξάνδρεια, στο Μπουένος Άυρες και στη Βουδαπέστη. Την ίδια περίοδο διατηρούσε ατελιέ στο Παρίσι. Η καλλιτεχνική της έκφραση εξακολούθησε με πειραματισμούς σε πολλαπλά μέσα και υλικά, τυπώματα, κολλάζ, υφάσματα, χαλιά, ζωγραφική.
Το 2002 ξεκίνησε το ύστατο έργο της δημιουργίας ενός Μουσείου που έχει το όνομά της, ένα Μουσείο που τελικά κατάφερε να επιβιώσει, έπειτα από μια οικονομική περιπέτεια, αφού οι συλλογές του και η κυριότητά του πέρασε στην αρμοδιότητα του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Ο ιστορικός και κριτικός τέχνης Ντένης Ζαχαρόπουλος παρουσίασε πρόσφατα ως ξής την προσωπικότητα και το έργο της εκλιπούσης:
Η Άλεξ Μυλωνά από την αρχή της καριέρας της ήταν ένα ανήσυχο πνεύμα και πειραματίστηκε κάθε φορά με πολλά πράγματα. Συμμετείχε ενεργά τόσο σαν γυναίκα, σαν καλλιτέχνης, σαν πνευματικός άνθρωπος και σαν πολίτης στην εποχή της. Δούλεψε σχεδόν με όλα τα υλικά και δοκίμασε τις περισσότερες τεχνικές. Ήταν πάντα ανοιχτή στους συναδέλφους της και σε καλλιτέχνες νεώτερους, όπως επίσης σε καλλιτεχνικές τάσεις και κουλτούρες που στην εποχή της άλλαζαν συνέχεια. Έζησε τόσο στο κέντρο της πόλης και της δημοσιότητας, όσο και ασκητικά απομονωμένη στη φύση και στην εξοχή. Την έκαιγε εξ ίσου η ελληνική της καταγωγή όσο και η διεθνής γλώσσα της τέχνης, συνδυάζοντας την εντοπιότητα και την παγκοσμιότητα στη ζωή και το έργο της.
Υπήρξε μια μαχητική και δυναμική γυναίκα, από τις πιο χειραφετημένες της γενιάς της και παράλληλα μια ιδιαίτερα τρυφερή και γενναιόδωρη καλλιτέχνης, δίνοντας το ενδιαφέρον και την περιέργειά της στους νεώτερους. Η σχέση της γλυπτικής με τον δημόσιο χώρο στο έργο της είναι τεκμηριωμένη ιστορικά, ακόμα κι αν πολλά από τα δημόσια έργα που σχεδίασε δεν υλοποιήθηκαν. Μαζί με τη γενιά των καλλιτεχνών που παρουσιάστηκαν στο ελληνικό περίπτερο της Μπιενάλε της Βενετίας το 1960 τιμά τις πιο προοδευτικές και νεωτερικές τάσεις, τις πιο ριζοσπαστικές και προσωπικές εκφράσεις της γενιάς αυτής στην Ευρώπη.
Το Μουσείο Άλεξ Μυλωνά το έφτιαξε κατ’ αρχήν για να βγουν τα έργα από το χώρο του ατελιέ και να αποκτήσουν τη δημόσια διάσταση του γλυπτικού έργου - όχι από την συνήθη καλλιτεχνική ματαιοδοξία, αλλά από τη πραγματική ανάγκη που αισθάνθηκε η καλλιτέχνης από την αρχή να είναι σε συνεχή διάλογο με την εποχή. Γι αυτό το λόγο ασχολήθηκε με ιδιαίτερη εμμονή στο να φτιάξει συστηματικά το μουσείο, αρχιτεκτονικά, μουσειολογικά, λειτουργικά, αισθητικά, οικονομικά, στην κάθε λεπτομέρεια. Με την ίδια γενναιοδωρία που έφτιαξε το μουσείο για να φέρει το έργο της σε μια μόνιμη επαφή με το κοινό, θεώρησε ότι η ίδια δεν είναι διευθύντρια μουσείου. Προκειμένου να αισθανθεί και πάλι ελεύθερη να συνεχίσει το καλλιτεχνικό της έργο αποφασίζει να δωρίσει το μουσείο στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Όπως είπε η ίδια «το μουσείο δεν πρέπει να γίνει ένα μαυσωλείο αλλά να είναι ένας ζωντανός οργανισμός». Με την ίδια ζωντάνια και τόλμη, όταν είδε το μουσείο να λειτουργεί, θεώρησε ότι έπρεπε να αφιερώσουμε τον μεγαλύτερο όροφο του μουσείου σε εκθέσεις νεώτερων καλλιτεχνών και να υποστηρίξουμε νεώτερες τάσεις και προτάσεις. […]
