Προφορική δήλωση του Παναγιώτη Δημητρά στην Επιτροπή Ατομικών Δικαιωμάτων του ΟΗΕ για τη συμμόρφωση της Ελλάδας με το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα[1]

19 Οκτωβρίου 2015

Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (UNHRC) εξετάζει την Ελλάδα αμέσως μετά την εξέτασή της από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (UNCESCR).[2] Ζητείται από την UNHRC να εκδώσει παρόμοιες συστάσεις όσον αφορά τα θέματα που πρόκειται να εξετάσει και αυτή ώστε αυτές να αλληλοενισχυθούν. Οι περισσότερες από τις ανησυχίες που διατυπώθηκαν από την UNHRC το 2005 ισχύουν και σήμερα καθώς οι περισσότερες από τις συστάσεις που έγιναν στην Ελλάδα από την UNHRC και τους άλλους διεθνείς φορείς αγνοήθηκαν.

Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων από όσους δεν είναι ενήλικοι άνδρες, δεν είναι εθνοτικά Έλληνες, δεν ακολουθούν την επίσημη Ορθόδοξη Χριστιανική θρησκεία, δεν έχουν το σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου της πλειονότητας, ή/και είναι άτομα με αναπηρία, υφίστανται θεσμική ή defacto διάκριση, καθώς, μεταξύ των άλλων, η αντιρατσιστική νομοθεσία και η νομοθεσία κατά των διακρίσεων εφαρμόζονται σπάνια.

Η ρητορική μίσους, βάσει του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου, όπως και κατά των Εβραίων και των Ρομά, αποτελεί συνήθη πρακτική ακόμη και μεταξύ των πολιτικών και των ιερωμένων. Με την κατάργηση του Άρθρου 2 του αντιρατσιστικού Νόμου 927/79 στον οποίο η ρητορική μίσους αποτελούσε ποινικό αδίκημα, ο νόμος αυτός δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί για τη δίωξή της.

Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό όσον αφορά τις δημόσιες θέσεις λήψης αποφάσεων. Το (18μελές) Υπουργικό Συμβούλιο της Ελλάδας αποτελείται αποκλειστικά από άντρες· συμπεριλαμβανομένων υφυπουργών και των αναπληρωτών υπουργών, από τα 46 μέλη της κυβέρνησης μόνο τα 7 είναι γυναίκες. Επιπλέον, στη Βουλή  έχουμε δραματική μείωση των εκλεγμένων βουλευτίνων, οι οποίες είναι μόλις 57 (σε σύνολο 300). Ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου είναι άντρας, όπως και οι πέντε από τους έξι Αντιπροέδρους, και οι τρείς Κοσμήτορες, οι τέσσερις από τους πέντε Γραμματείς της Βουλής.

Οι Εθνικές Μειονότητες αποτελούν ταμπού στην Ελλάδα, σε βαθμό που ακόμη και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) της Ελλάδας δεν υπέβαλε καμιά πληροφορία στην έκθεσή της προς την UNHRC. Στη διάρκεια της πρόσφατης εξέτασης της Ελλάδας από την UNCESCR, η Ελλάδα απέρριψε σφόδρα κάθε αναφορά σε Τουρκική και Μακεδονική μειονότητα, φτάνοντας μέχρι το σημείο να διασφαλίσει ότι το ίδιο το Γραφείο Τύπου των Ηνωμένων Εθνών θα λογόκρινε το δελτίο τύπου που αφορούσε όσα είχα δηλώσει ενώπιον της UNCESCR: επανεξέδωσε το δελτίο αφαιρώντας όλες τις αναφορές σε μειονότητες.

Η Ελλάδα συστηματικά αποφεύγει να συμμορφωθεί με τις απόψεις της UNHRC και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρωπου (ΕΔΔΑ). Τον Ιούλιο 2015, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε, για δεύτερη φορά, την παραβίαση του δικαιώματος της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι από την Ελλάδα, καθώς από το 1990 αρνείται την εγγραφή της Στέγης Μακεδονικού Πολιτισμού: η πρώτη καταδικαστική απόφαση του ΕΔΔΑ το 1998 είχε αγνοηθεί από την Ελλάδα. Επιπλέον, το Δεκέμβριου 2014, το ΕΔΔΑ κοινοποίησε στην Ελλάδα τις δεύτερες προσφυγές της Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης, του Πολιτιστικού Συλλόγου Τούρκων Γυναικών Νομού Ροδόπης, και του Συλλόγου Νεολαίας Μειονότητας Νομού Έβρου, που παραμένουν παράνομα παρά τις τρεις καταδικαστικές αποφάσεις τον Οκτώβριο 2007 και το Μάρτιο 2009 όπου διαπιστώθηκε η παραβίαση από την Ελλάδα της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι, αποφάσεις που η Ελλάδα επίσης επέλεξε να αγνοήσει.

Η UNHRC γνωρίζει επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν την αρχή του δεδικασμένου (resjudicata) για τις απόψεις της. Επιπροσθέτως, και στις τρεις περιπτώσεις δεν επιδικάστηκε η προσήκουσα αποζημίωση όπως απαιτούσε η UNHRC. Οι προσφεύγοντες Γεωργόπουλος, Κατσαρής και Καλαμιώτης είναι Ρομά· όπως άλλωστε και οι περισσότεροι από 100 προσφεύγοντες σε άλλες τρεις υποθέσεις (Σαμπάνης Ι και ΙΙ και Λαβίδα), για τις οποίες το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ελλάδα για αποκλεισμό ή δαχωρισμό στην εκπαίδευση Ρομά μαθητών, στον Ασπρόπυργο και στους Σοφάδες. Το σχολείο γκέτο στους Σοφάδες συνεχίζει να λειτουργεί, ενώ οι περισσότεροι μαθητές του Ασπροπύργου αποκλείστηκαν από το σχολείο μετά την κατάργηση του σχολείου γκέτο ως αποτέλεσμα της δεύτερης καταδίκης.

Ικανοποιητική έως πλήρη παρακολούθηση του σχολείου από παιδιά Ρομά έχουμε σε ελάχιστες περιπτώσεις· ακόμη και τότε, όμως, συνήθως οι μαθητές Ρομά παρακολουθούν μαθήματα σε χωριστά σχολεία ή σε ξεχωριστές τάξεις των γενικών σχολείων που πηγαίνουν. Μόλις την περασμένη βδομάδα, στα Άνω Λιόσια, γονείς εμπόδισαν την παρακολούθηση μαθημάτων σε 5 μαθητές Ρομά του 4oυ Δημοτικού Σχολείου, ενώ ο Αντιδήμαρχος Δημήτρης Καμπόλης τους προέτρεπε να κλείσουν το σχολείο σε ένδειξη διαμαρτυρίας! Ο Εισαγγελέας Αθηνών αρνείται συστηματικά να ασκήσει δίωξη κατά των υπευθύνων για τον αποκλεισμό και το διαχωρισμό μαθητών Ρομά στην εκπαίδευση, παρά την υποβολή καταγγελιών, περιλαμβανομένων των υποθέσεων για τις οποίες η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το ΕΔΔΑ. Την ίδια εβδομάδα, ωστόσο, ο ίδιος Εισαγγελέας Αθηνών, αποφάσισε χωρίς να ακολουθήσει την πρέπουσα νομική διαδικασία να αφαιρέσει την κηδεμονία από τη μητέρα (δασκάλα) ενός παιδιού, για το λόγο ότι αυτή αποφάσισε να εφαρμόσει κατ’ οίκον διδασκαλία!

Ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τις σύγχρονες μορφές ρατσισμού, φυλετικών διακρίσεων, ξενοφοβίας και σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας, μόλις το Μάιο 2015 ανέφερε ότι «οι Ρομά στην Ελλάδα, αν και στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι Έλληνες πολίτες, συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις και παραμένουν οικονομικά και κοινωνικά ευάλωτοι». Μερικούς μήνες νωρίτερα, η ECRI ανέφερε ότι «Οι συνθήκες διαβίωσης σε πολλούς καταυλισμούς Ρομά στην Ελλάδα εξακολουθούν να αποτελούν ένα λόγο ανησυχίας. Μερικοί οικισμοί βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση από τον υπόλοιπο πληθυσμό, χωρίς τρεχούμενο νερό ή ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς θέρμανση το χειμώνα και στέγες που στάζουν, σε ορισμένες περιπτώσεις και, χωρίς αποχετευτικό σύστημα ή πρόσβαση σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Επιπλέον, πολλές αναγκαστικές εξώσεις των Ρομά έλαβαν χώρα χωρίς να προσδιορίζεται ένα κατάλληλο μέρος για την εγκατάσταση ενός ασφαλούς και νόμιμου οικισμού και χωρίς επαρκή πρόσβαση σε ένδικα μέσα.».

Η Action Aid Hellas αναφέρει σε έκθεσή της του 2015 ότι «στην Ελλάδα μόλις το 15% των παιδιών με αναπηρία πηγαίνουν σε σχολείο! … Το υπόλοιπο 85%, δηλαδή περίπου 170.000 παιδιά, παραμένουν αόρατα για την εκπαιδευτική κοινότητα, περιορίζοντας έτσι τις όποιες πιθανότητες έχουν να γίνουν ορατοί/-ές στο μέλλον από την ελληνική κοινωνία». Επιπρόσθετα, δεν υπάρχουν αναλυτικά στατιστικά στοιχεία για τα άτομα με αναπηρία, βάσει των οποίων θα μπορούσε να επιβεβαιωθούν ή να καταρριφθούν ισχυρισμοί περί διακρίσεων σε βάρος τους στην εργασία και απασχόληση, στις κοινωνικές υπηρεσίες, στην εκπαίδευση κλπ.

Τέλος, προκαλούν έκπληξη οι ισχυρισμοί της Ελλάδας ότι «δεν διαθέτουμε πληροφορίες που να επιβεβαιώνουν ότι … εφαρμόζονται σήμερα πρακτικές (ψυχιατρικής) καθήλωσης.» Η ίδια η κρατική  «Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές», μόλις στις 26 Μαΐου 2015, έπειτα από το θάνατο ασθενή σε ψυχιατρικό ίδρυμα, διαπίστωσε ότι «σε όλες σχεδόν τις μονάδες ψυχιατρικής νοσηλείας εφαρμόζεται η μηχανική καθήλωση (προστατευτικός κλινοστατισμός) υπό την θέα συνασθενών και επισκεπτών. Είναι αυτονόητο ότι με  την πρακτική αυτή διακυβεύεται το πρώτιστο δικαίωμα του ασθενούς που είναι η ζωή του, αλλά συνάμα θίγεται η αξιοπρέπεια του και επιβαρύνεται η ψυχική υγεία των υπολοίπων νοσηλευομένων».