ΟΗΕ σε Ελλάδα: αναγνωρίστε τις μειονότητες – σεβαστείτε οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα

Στις 9 Οκτωβρίου 2015 η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα δημοσίευσε τις συνημμένες καταληκτικές παρατηρήσεις της μετά την εξέταση της Ελλάδας για την εφαρμογή του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Για την περιπετειώδη εξέταση αυτή, στην οποία ο γράφων συμμετείχε, δημοσιεύθηκαν ήδη δύο άρθρα του:  «Η Ελλάδα αρνήθηκε να εξετασθεί από τον ΟΗΕ!»[1]και «Ρομά: τους ξέχασαν στη Βουλή, τους θυμήθηκε ο ΟΗΕ!».[2] Προκάλεσε μεγάλη ικανοποίηση η υιοθέτηση από την Επιτροπή αυτή σύστασης για την αναγνώριση όλων των μειονοτήτων στην Ελλάδα, ως γνωστόν θέμα που αποτελεί εθνικό ταμπού. Η Επιτροπή έκανε επίσης διεξοδικές συστάσεις για τους Ρομά και τα παιδιά με αναπηρίες, την ενδοοικογενειακή βία, το δικαίωμα στην υγεία και την αντιμετώπιση του HIV/AIDS, την ισότητα των φύλων, τους μετανάστες και πρόσφυγες, και κυρίως θέματα οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων που επηρεάστηκαν από τις πολιτικές λιτότητες χωρίς την προστασία των ευάλωτων και περιθοριωπημένων ομάδων του πληθυσμού. Σειρά έχει τώρα η εξέταση της Ελλάδας από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για την εφαρμογή του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα στις 19 και 20 Οκτωβρίου 2015, πάλι με συμμετοχή του γράφοντoς.

9 Οκτωβρίου 2015

Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα
[μετάφραση στα ελληνικά από τους Χρήστο Τσαμπρούνη και Βασίλη Τσαρνά σε επιμέλεια Παναγιώτη Δημητρά από το αγγλικό πρωτότυπο[3]]

Καταληκτικές παρατηρήσεις για τη δεύτερη περιοδική έκθεση της Ελλάδας

1.Η Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα έλαβε υπόψη της τη δεύτερη έκθεση της Ελλάδας σχετικά με την εφαρμογή του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (E/C.12/GRC/Q/2/Add.1) κατά την 70η έως και 71η συνάντησή της (E/C.12/2015/SR.70 και 71) που πραγματοποιήθηκε στις 5 και 6 Οκτωβρίου του 2015, και ενέκρινε, κατά την 78η συνεδρίασή της, που πραγματοποιήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2015 τις ακόλουθες συμπερασματικές παρατηρήσεις.

A. Εισαγωγή

2. Η ΕΟΚΠΔ καλωσορίζει τη δεύτερη περιοδική έκθεση που υποβλήθηκε από το συμβαλλόμενο κράτος, τις συμπληρωματικές πληροφορίες που παρέχονται στις απαντήσεις στον κατάλογο των θεμάτων (E/C.12/GRC/Q/2/Add.1), το κοινό βασικό έγγραφο του συμβαλλόμενου κράτους (HRI/CORE/1/Add.121), καθώς και τις απαντήσεις που δόθηκαν από την αντιπροσωπεία. Η Επιτροπή είναι ευγνώμων προς το συμβαλλόμενο κράτος για τις παρεχόμενες στατιστικές πληροφορίες, που βοήθησαν σημαντικά την Επιτροπή να αξιολογήσει το βαθμό εκπλήρωσης των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων στο συμβαλλόμενο κράτος. Η Επιτροπή επίσης καλωσορίζει τον εποικοδομητικό διάλογο που πραγματοποιήθηκε με την πολυμελή και υψηλού επιπέδου αντιπροσωπεία του συμβαλλόμενου κράτους.

B. Θετικές πτυχές

3. Η Επιτροπή χαιρετίζει επίσης την επικύρωση εκ μέρους του συμβαλλόμενου κράτους των ακόλουθων συμβάσεων, είτε την προσχώρηση του σε αυτές, στο διάστημα που ακολούθησε την προηγούμενη διαβούλευση με το συμβαλλόμενο κράτος, που είχε λάβει χώρα το 2005: (α) τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο, στις 27 του Ιανουαρίου του 2014, (β) τον Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων, στις 11 Φεβρουαρίου του 2014, (γ) και τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, στις 23 Σεπτεμβρίου 2009.

4. Η Επιτροπή σημειώνει με ικανοποίηση τα μέτρα που ελήφθησαν από το συμβαλλόμενο κράτος για να ενισχύσει την προώθηση και προστασία των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των εξής: (α) Της υιοθέτησης του νόμου 4320/2015 για Άμεσα Μέτρα για την Αντιμετώπιση της Ανθρωπιστικής Κρίσης (β) Της έγκρισης του Κανονισμού 223/2014 για το Ταμείο για την Ευρωπαϊκή Βοήθεια προς τους Απόρους (γ) Της υιοθέτησης του νόμου 4198/2013 για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και Προστασίας των θυμάτων και άλλες διατάξεις- Μεταφορά της οδηγίας 2011/36/EU, και (δ) Της υιοθέτησης της Εθνικής Στρατηγικής Ένταξης των Ρομά το 2011.

Γ. Κύρια θέματα που προκαλούν ανησυχία και συστάσεις

Εσωτερική εφαρμογή του Συμφώνου

5.H Επιτροπή αναγνωρίζει ότι σύμφωνα με την ενημέρωση που παρείχε το συμβαλλόμενο Κράτος, το Σύμφωνο συνιστά αναπόσπαστο μέρος του Ελληνικού εθνικού δικαίου και υπερισχύει έναντι κάθε αντίθετης εσωτερικής νομικής διάταξης· εντούτοις εκφράζει τη λύπη της για το έλλειμμα πληροφόρησης όσον αφορά τις δικαστικές αποφάσεις που ελήφθησαν επικαλούμενες το Σύμφωνο (άρθρο 2, παρ.1).

6. Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος να παράσχει στην επόμενη περιοδική έκθεση πληροφορίες σχετικά με τις αποφάσεις όλων των δικαστικών βαθμίδων στις οποίες έγινε επίκληση του Συμφώνου. Η Επιτροπή συνιστά, επίσης, όπως το συμβαλλόμενο Κράτος εντείνει την ενημέρωση τόσο του δικαστικού σώματος όσο και του ευρύτερου κοινού σχετικά με το Σύμφωνο και τον αγώγιμο χαρακτήρα των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων. Η Επιτροπή εφιστά την προσοχή στο συμβαλλόμενο Κράτος στη γενική παρατήρηση No. 9 (1998) που αναφέρεται στην εσωτερική εφαρμογή του Συμφώνου.

Υποχρεώσεις του συμβαλλόμενου Κράτους βάσει του Συμφώνου και στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης.

7. Η Επιτροπή σημειώνει με ανησυχία ότι, παρά τα μέτρα που πάρθηκαν από την πλευρά του συμβαλλόμενου Κράτους για την άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων που συνεπάγονταν τα μέτρα λιτότητας που υιοθετήθηκαν στη βάση των Μνημονίων Συνεργασίας του 2010, 2012 και 2015, η πιστωτική και δημοσιονομική κρίση είχε σοβαρές επιπλοκές στην απόλαυση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων ιδίως όσον αφορά τα άτομα και μέλη των περιθωριοποιημένων ομάδων και όσων βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, στους τομείς της κοινωνικής ασφάλισης, στο δικαίωμα στην εργασία και την περίθαλψη υγείας. Η Επιτροπή σημειώνει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις διαβεβαιώσεις που παρείχε η αντιπροσωπεία του συμβαλλόμενου Κράτους ότι, όπως και κατά το παρελθόν, θα συνεχιστούν οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την εμπέδωση των δικαιωμάτων που προστατεύει το Σύμφωνο, τόσο στο πλαίσιο των συνομιλιών και στην ολοκλήρωση των συμφωνιών με τους πιστωτές, όσο και κατά την εφαρμογή τους (άρθρα 2, παρ. 1· 2, παρ. 2· 6· 7· 9 και 11-14).

Μη-Διάκριση

9. Η Επιτροπή διατυπώνει την ανησυχία της καθώς το συμβαλλόμενο Κράτος αναγνωρίζει ως μοναδική μειονότητα τη Μουσουλμανική Θρησκευτική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης. Η Επιτροπή σημειώνει επιπλέον την απουσία στατιστικών που να αφορούν τη σύνθεση του πληθυσμού του συμβαλλόμενου Κράτους. Η Επιτροπή ανησυχεί επίσης για τις συνεχιζόμενες διακρίσεις που λαμβάνουν χώρα στο συμβαλλόμενο Κράτος εις βάρος των μεταναστών αλλά και των Ρομά, ιδίως στους τομείς της απασχόλησης, της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης και της στέγασης (άρθρο 2, παρ. 2).

10. Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος τη συλλογή στατιστικών δεδομένων όσον αφορά την πληθυσμιακή σύνθεση, στη βάση εκούσιου αυτοπροσδιορισμού, με προοπτική τη διαμόρφωση, εφαρμογή και παρακολούθηση στοχευόμενων και συντονισμένων προγραμμάτων και πολιτικών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, με σκοπό την ικανοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων. Υπό αυτήν την άποψη, η Επιτροπή, παραπέμποντας στην γενική της σύσταση Νο. 20 (2009) για τη μη-διάκριση όσον αφορά τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, ενθαρρύνει το συμβαλλόμενο Κράτος να αναθεωρήσει τη στενή ερμηνεία του όρου «μειονότητες» και συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος τη λήψη αποφασιστικών μέτρων για την αναγνώριση όλων των μειονοτήτων προκειμένου να προστατέψει πλήρως τα δικαιώματά τους, περιλαμβανομένων εκείνων της γλώσσας, της θρησκείας, της κουλτούρας και της ταυτότητάς τους.

Μετανάστες, αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες

11. Η Επιτροπή αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλει το συμβαλλόμενο Κράτος στην υποδοχή και φιλοξενία ενός εξαιρετικά υψηλού αριθμού μεταναστών και ανθρώπων που εκτοπίζονται λόγω ένοπλων διενέξεων ή διώκονται και τη διαρκή του συνεργασία με τον Ύπατο Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Η Επιτροπή ανησυχεί για τον ανεπαρκή αριθμό και τις υποβαθμισμένες συνθήκες των κέντρων υποδοχής για τους μετανάστες και τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις χώρες τους εξαιτίας ένοπλων συγκρούσεων ή διώξεων. Η Επιτροπή ανησυχεί επιπλέον για την πλημμελή ικανοποίηση των δικαιωμάτων που προβλέπονται από το Σύμφωνο για τους μετανάστες και τους ανθρώπους που εκτοπίζονται λόγω ένοπλων συγκρούσεων ή διώξεων και οι οποίοι καταφθάνουν στις ακτές του συμβαλλόμενου Κράτους (άρθρο 2, παρ. 2).

12. Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος να ενισχύσει τις προσπάθειές του για να διασφαλιστεί η πλήρης ικανοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων των μεταναστών, των προσφύγων και όσων αιτούνται άσυλο. Για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που έχει βάσει του Συμφώνου έναντι αυτών των ανθρώπων, συστήνεται στο συμβαλλόμενο Κράτος όπως επιδιώξει και εντείνει τις προσπάθειες για διεθνή συνεργασία και βοήθεια, ιδίως με τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή συστήνει περαιτέρω στο συμβαλλόμενο Κράτος να αυξήσει τον αριθμό των κέντρων υποδοχής, να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης σε αυτά και να εξασφαλίσει ώστε κάθε άνθρωπος να έχει πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, διερμηνεία, επαρκεί τρόφιμα, ένδυση και κοινωνική υποστήριξη.

Ανεργία

13. Παρόλα τα μέτρα που ελήφθησαν από το συμβαλλόμενο Κράτος, την Επιτροπή απασχολεί το γεγονός ότι ο δείκτης ανεργίας παραμένει εξαιρετικά υψηλός, πλήττοντας δυσανάλογα τη νεολαία, το ποσοστό ανεργίας της οποίας φθάνει το 52,4 τοις εκατό. Η Επιτροπή ανησυχεί ιδιαιτέρως για τη μακροχρόνια ανεργία που αντιστοιχεί στο 73 τοις εκατό της συνολικής ανεργίας του συμβαλλόμενου Κράτους. Αν και επισημαίνεται ότι το επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας δίδεται τώρα σε όλες τις κατηγορίες ανέργων πολιτών, η Επιτροπή εκτιμά ότι η πρόσβαση στο εν λόγω επίδομα καθίσταται διαδικαστικά δύσκολη (άρθρο 6).

14. Η Επιτροπή συστήνει όπως το συμβαλλόμενο Κράτος επιταχύνει τις προσπάθειες μείωσης της ανεργίας, ιδιαιτέρως την ανεργία των νέων ανθρώπων και των γυναικών, φροντίζοντας να κινηθεί προοδευτικά προς την πλήρη ικανοποίηση του δικαιώματος στην εργασία, μεταξύ άλλων, μέσω:

(α) της ενίσχυσης των προγραμμάτων και στρατηγικών που στοχεύουν στην αποκλιμάκωση των ποσοστών ανεργίας και που εξασφαλίζουν ότι οι πολιτικές προώθησης της απασχόλησης στρέφονται αποτελεσματικά προς τις ομάδες οι οποίες πλήττονται δυσανάλογα από την ανεργία·

(β) της αντιμετώπισης των αιτιών που ευθύνονται για την ανεργία των νέων, της δημιουργίας ευκαιριών απασχόλησης για τους νέους και της ενίσχυσης της ποιότητας των τεχνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων και της εκπαίδευσής τους, λαμβάνοντας υπόψη τις ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, αλλά και εφαρμόζοντας το Εθνικό Πρόγραμμα «Εγγύηση για τη Νεολαία» (YGIP), το οποίο έχει τεθεί σε ισχύ από το 2013·

(γ) της ενίσχυσης της υποστήριξης όσων αναζητούν εργασία, με ιδιαίτερο βάρος στους μακροχρόνια άνεργους, ενισχύοντας τις δεξιότητές τους, μεταξύ άλλων, μέσω της κατάλληλης εκπαίδευσης· και

(δ) της περαιτέρω εκτίμησης των συνεπειών των οικονομικών και δημοσιονομικών μέτρων που επιβλήθηκαν στην αγορά εργασίας κατά τη διάρκεια της πιστωτικής και οικονομικής κρίσης και, ειδικότερα, όσον αφορά την ικανοποίηση του ανθρώπινου δικαιώματος στην εργασία.

Η Επιτροπή παραπέμπει το συμβαλλόμενο Κράτος στο γενικό σχόλιο No. 18 (2005) για το δικαίωμα στην εργασία.

Ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών

15. Παρόλο ότι βήματα προς την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών έγιναν, η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τη διατήρηση του σημαντικού μισθολογικού χάσματος ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες και την υπερ-εκπροσώπηση των γυναικών στις θέσεις μερικής απασχόλησης. Η Επιτροπή εξακολουθεί να τονίζει ότι οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής και δημόσιας ζωής, περιλαμβανομένων των θέσεων λήψης των αποφάσεων. Η Επιτροπή σημειώνει ότι στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 η εκπροσώπηση των γυναικών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο άγγιξε μόλις το 19 τοις εκατό και ότι στο νέο κυβερνητικό σχήμα περιλαμβάνονται μόλις 7 γυναίκες, σε πείσμα της ποσόστωσης του ενός τρίτου για τις γυναίκες υποψήφιες (άρθρο 3).

16. Υπό το πρίσμα των προηγούμενων συστάσεων της Επιτροπής (E/C.12/1/Add.97, παρ. 13) και του γενικού σχολίου No. 16 (2005) περί της ισότητας ανδρών και γυναικών στην απόλαυση όλων των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος:

(α) Να πάρει προληπτικά μέτρα που να παρέχουν σε άνδρες και γυναίκες ίσες επαγγελματικές ευκαιρίες, προάγοντας την εκπαίδευση και την εξάσκηση σε δραστηριότητες που παραδοσιακά κυριαρχεί το ένα από τα δύο φύλα·

(β) Να λάβει μέτρα που θα εξαλείψουν το μισθολογικό χάσμα λόγω φύλου, μεταξύ άλλων καταπολεμώντας την οριζόντια και κάθετη επαγγελματική διάκριση λόγω φύλου στην αγορά εργασίας·

(γ) Να παροτρύνει την πρόσβαση των γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, περιλαμβανομένης της υιοθέτησης και εφαρμογής προσωρινών εξειδικευμένων μέτρων και να διαχειριστεί τα εμπόδια που παρουσιάζονται στην επαγγελματική τους εξέλιξη· και

(δ) Να εφαρμόσει συστηματικά την ποσόστωση του ενός τρίτου για τις γυναίκες υποψήφιες και να διασφαλίσει ότι οι γυναίκες θα απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα στις πολιτικές θέσεις και τις θέσεις λήψης των αποφάσεων.

Δίκαιες και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας

17. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της τις εξηγήσεις που παρείχε το συμβαλλόμενο Κράτος για τις εγγυήσεις των συμβάσεων εργασίας και κατά της πρακτικής αντικατάστασης των συμβολαίων σταθερής απασχόλησης από συμβόλαια μερικής απασχόλησης, αλλά ανησυχεί τόσο λόγω των εκθέσεων που δείχνουν ότι εξακολουθούν να υφίστανται παρόμοιες πρακτικές όσο και για τη δυσμενή επίπτωση που αυτές μπορεί να έχουν στην άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων (άρθρο 7).

18. Η Επιτροπή συστήνει όπως το συμβαλλόμενο Κράτος λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα που θα διασφαλίζουν τις εγγυήσεις των συμβάσεων εργασίας προκειμένου να αποτρέψει την πρακτική αντικατάστασης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου με συμβάσεις μερικής απασχόλησης και άλλες μορφές ελαστικής μορφής εργασίας με χαμηλότερες αποδοχές, μεταξύ άλλων με τη δημιουργία αξιόλογων ευκαιριών απασχόλησης που θα προστατεύουν την εργασία και θα παρέχουν επαρκή ασφάλεια στους εργαζομένους, με σκοπό το σεβασμό των εργασιακών τους δικαιωμάτων.

Κατώτατος μισθός

19. Παρόλο που το συμβαλλόμενο Κράτος διακήρυξε την πρόθεσή του για αύξηση του κατώτατου μισθού, η Επιτροπή ανησυχεί για τις περικοπές στον κατώτατο μισθό ως επακόλουθο των μέτρων λιτότητας που ελήφθησαν, ιδιαιτέρως για το μισθό των νέων εργαζομένων οι οποίοι επλήγησαν δυσανάλογα. Η Επιτροπή ανησυχεί ότι το τρέχον επίπεδο του κατώτατου μισθού δεν επαρκεί για να εξασφαλίσει στους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους μια αξιοπρεπή διαβίωση (άρθρο 7).

20. Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος να ακολουθήσει τα αναγκαία βήματα που θα διασφαλίσουν σε όλους τους εργαζόμενους έναν κατώτατο μισθό ο οποίος θα επιτρέπει να απολαμβάνουν μια αξιοπρεπή διαβίωση οι ίδιοι και οι οικογένειές τους και ότι αυτός θα αναθεωρείται και θα προσαρμόζεται ανά περιόδους. Υπό αυτήν την έννοια, η Επιτροπή υπενθυμίζει στο συμβαλλόμενο Κράτος την υποχρέωσή του να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο και να εξασφαλίσει ότι τα μέτρα λιτότητας θα αρθούν σταδιακά για τη δραστική υπεράσπιση του άρθρου 7 του Συμφώνου.

Συλλογικές διαπραγματεύσεις

21. Η Επιτροπή ανησυχεί για το νέο νομικό πλαίσιο που εισήχθη αναφορικά με το δικαίωμα στη συλλογική διαπραγμάτευση, η δομή του οποίου άλλαξε ριζικά, και που ενδεχομένως φέρει τους εργαζόμενους σε δυσμενή θέση όσον αφορά τον προσδιορισμό του μισθού και των εργασιακών συνθηκών μέσω της άμεσης διαπραγμάτευσης (άρθρα 7 και 8).

22. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα, μεταξύ άλλων την καθιέρωση αποτελεσματικών ελέγχων και μηχανισμών παρακολούθησης, με σκοπό να εγγυηθεί ότι οι συμφωνίες που συνάπτονται σε επίπεδο επιχείρησης σέβονται πλήρως τα δικαιώματα των εργαζομένων, ιδίως εκείνα που προβλέπονται από τα άρθρα 7 και 8 του Συμφώνου, και ότι θα είναι διαθέσιμες ικανοποιητικές προτάσεις για τη θεραπεία των προβλημάτων.

Κοινωνική ασφάλιση

23. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για την αναδόμηση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων του συμβαλλόμενου Κράτους ως επακόλουθο των μέτρων λιτότητας που εφαρμόστηκαν και τα οποία οδήγησαν σε δραστικές περικοπές στα επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης και στο περιορισμό των δικαιωμάτων και των προϋποθέσεων. Η Επιτροπή ανησυχεί ότι οι τρέχουσες ασφαλιστικές καλύψεις και τα επιδόματα δεν επαρκούν για την εξασφάλιση μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους παραλήπτες τους και τα μέλη των οικογενειών τους και δεν συμβαδίζουν με το άρθρο 9 του Συμφώνου. Η Επιτροπή ανησυχεί επιπλέον για την ανεπαρκή υποστήριξη των ατόμων των οποίων τα επιδόματα μειώθηκαν ή διακόπηκαν και για τις περικοπές και την αυστηρότητα των όρων και προϋποθέσεων που επιβλήθηκαν στα μη ανταποδοτικά επιδόματα γήρατος, με ιδιαιτέρως δυσμενή επακόλουθα στις συνθήκες διαβίωσης των ηλικιωμένων και των οικογενειών τους (άρθρο 9).

24. Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος να επανεξετάσει τις περικοπές στα επιδόματα που αφορούν τις μη-ανταποδοτικές παροχές στο βαθμό που αυτές πλήττουν περισσότερο όσους βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση ή και ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ομάδες και να ανατρέψει τις περικοπές που αφορούν τα ανταποδοτικά επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης το συντομότερο δυνατό. Παραπέμποντας το συμβαλλόμενο Κράτος στη γενική παρατήρηση No. 19 (2007) για το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση, η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος να υιοθετήσει μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα ούτως ώστε να υπολογίσει τις συνέπειες από την περικοπή των επιδομάτων και να παράσχει συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία στην επόμενη περιοδική έκθεση αναφορικά με την επίπτωση των μέτρων λιτότητας στην απόλαυση του δικαιώματος της κοινωνικής ασφάλισης.

Οικιακή εργασία

25. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για την απουσία μιας ολοκληρωμένης νομοθεσίας που να προστατεύει πλήρως τα δικαιώματα και τις συνθήκες της οικιακής εργασίας, περιλαμβανομένων της πληρωμής και των εργασιακών της όρων, δεδομένης της διαπροσωπικής συμφωνίας μεταξύ εργαζόμενων και εργοδοτών. Η Επιτροπή επίσης παρατηρεί με ανησυχία την απουσία συγκεντρωτικών στατιστικών στοιχείων όσον αφορά τις κατηγορίες του φύλου και της ηλικίας, εκ μέρους του συμβαλλόμενου Κράτους (άρθρα 6 και 7).

26. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος τη ρύθμιση της οικιακής εργασίας βάσει νόμου και να διασφαλίσει ότι η νομοθεσία και οι ρυθμίσεις:

(α) Εγγυώνται στους οικιακά εργαζόμενους τις ίδιες συνθήκες με αυτές των υπόλοιπων εργαζομένων όπου η χρηματική αποζημίωση αντιστοιχεί σε εργασία ίσης αξίας, την προστασία έναντι καταχρηστικής απόλυσης, επαγγελματική περίθαλψη υγείας και ασφαλείς συνθήκες εργασίας, ξεκούραση και αναψυχή, συγκεκριμένο ωράριο εργασίας, κοινωνική ασφάλεια, στέγαση και αλλαγή εργοδότη·

(β) Δίδουν ιδιαίτερη προσοχή στο ζήτημα των όρων που καθιστούν την οικιακή εργασία ευάλωτη στην καταναγκαστική εργασία και σε σεξουαλικές επιθέσεις· και

(γ) Καθιερώνουν ένα μηχανισμό επιθεώρησης των συνθηκών εργασίας των οικιακά εργαζομένων.

Ενδοοικογενειακή βία

27. Η Επιτροπή επαναλαμβάνει τις ανησυχίες της (E/C.12/1/Add.97, παρ. 16 και 37) για την υψηλή συχνότητα περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, τα χαμηλά ποσοστά στις διώξεις και την απουσία δραστικών μέτρων στην προστασία των θυμάτων. Μολονότι η Επιτροπή καλωσορίζει τα στατιστικά στοιχεία που κατατέθηκαν από το συμβαλλόμενο Κράτος, εκφράζει την λύπη της για το ότι αυτά τα στατιστικά στοιχεία δεν είναι εύκολα προσβάσιμα στο γενικό κοινό ενώ δεν είναι αναλυμένα βάσει του φύλου, της ηλικίας ή και άλλων κατηγοριών, σχετικών με την κατάσταση και τη σχέση ανάμεσα σε θύμα και θύτη (άρθρο 10).

28. Η Επιτροπή συμβουλεύει το συμβαλλόμενο Κράτος να ενισχύσει τα μέτρα που στοχεύουν στην πρόληψη και καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας, αντιμετωπίζοντας τα αίτια στη ρίζα τους και να εγγυηθεί την αποτελεσματική εφαρμογή των υφιστάμενων σχετικών, νομικών και πολιτικών πλαισίων, μεταξύ άλλων:

(α) Εντείνοντας περαιτέρω τις προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού γενικά αλλά και ειδικότερα τον πληθυσμό των αγοριών και των ανδρών, όσον αφορά τη μη ανοχή σε οποιαδήποτε μορφή ενδοοικογενειακής βίας και τον ποινικό της χαρακτήρα·

(β) Συνεχίζοντας να ενθαρρύνει την αναφορά των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας μέσω, μεταξύ άλλων, της ενημέρωσης των γυναικών για τα δικαιώματά τους και τις υφιστάμενες νομικές οδούς που τους εξασφαλίζουν την παροχή προστασίας σε περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας και, την ενίσχυση των υπηρεσιών που διατίθενται στο θύμα, μεταξύ αυτών και των ατόμων με αναπηρία·

(γ) Διασφαλίζοντας ότι οι εξουσιοδοτημένες αρχές επιβολής του νόμου, όπως και το ιατρικό προσωπικό και οι εργαζόμενοι στην κοινωνική πρόνοια, εξακολουθούν να εκπαιδεύονται στην αντιμετώπιση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, περιλαμβανομένων των ειδικών απαιτήσεων στις περιπτώσεις ατόμων με αναπηρία·

(δ) Εξασφαλίζοντας την αποτελεσματική δίωξη και τη λήψη κυρώσεων εις βάρος του θύτη· και

(ε) Τη συστηματική και περιοδική συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων που αφορούν την ενδοοικογενειακή βία, βάσει των κατηγοριών του φύλου, της ηλικίας, της εθνοτικής/μειονοτικής προέλευσης, των σχέσεων ανάμεσα σε θύμα και θύτη, τέλος, οι στατιστικές αυτές πληροφορίες οφείλουν να είναι εύκολα προσπελάσιμες στο κοινό.

Φτώχεια

29. Η Επιτροπή ανησυχεί ότι παρά τις προσπάθειες του συμβαλλόμενου Κράτους για την καταπολέμηση της φτώχειας, περιλαμβανομένης της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Συνοχή, ο πληθυσμός των ανθρώπων που απειλείται από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό έχει αυξηθεί ραγδαία από το 2010, αγγίζοντας το 36 τοις εκατό το 2013. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της και για τα υψηλά ποσοστά φτώχειας μεταξύ των ατόμων και των ομάδων που ανήκουν στις πιο περιθωριοποιημένες και στις λιγότερο ευνοημένες κατηγορίες του πληθυσμού. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι οι αλλοδαποί που κατοικούν στην Ελλάδα αποτελούσαν το 2013 το 68,3 τοις εκατό των ατόμων που απειλούνται από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό (άρθρο 11).

30. Η Επιτροπή εφιστά την προσοχή στο συμβαλλόμενο Κράτος στη δήλωσή της που αφορούσε την φτώχεια και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (E/C.12/2001/10). Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο Κράτος να εντείνει τις προσπάθειές του για την καταπολέμηση της φτώχειας, εστιάζοντας ιδιαίτερα στα πιο περιθωριοποιημένα και ευρισκόμενα σε μειονεκτική θέση άτομα και ομάδες. Το συμβαλλόμενο Κράτος οφείλει να εγγυηθεί ότι το σύστημα της κοινωνικής πρόνοιας θα ασχοληθεί αποτελεσματικά με τους φτωχούς. Οφείλει επίσης να διασφαλίσει ότι θα διοχετευθούν επαρκείς οικονομικοί πόροι, περιλαμβανομένης της διεθνούς βοήθειας και συνεργασίας, για τη δραστική εφαρμογή των προγραμμάτων μείωσης της φτώχειας και ότι τα προγράμματα θα προσαρμοστούν αναλόγως κι εφόσον τα μέτρα που λήφθηκαν δεν αποδώσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Οικονομική εκμετάλλευση παιδιών

31. Υπό το φως των προηγούμενων συστάσεων της Επιτροπής (E/C.12/1/Add.97, παρ. 19 και 40), η Επιτροπή παραμένει ανήσυχη όσον αφορά τα περιστατικά παιδικής εργασίας, εξαναγκαστικής επαιτείας, άτυπης και επικίνδυνης εργασίας στους δρόμους και θεωρεί ότι αυτά τα παιδιά βρίσκονται σε καθεστώς εκμετάλλευσης και αποτελούν θύματα εμπορίας ανθρώπων (άρθρο 10).

32. Η Επιτροπή προτρέπει το συμβαλλόμενο Κράτος να εντείνει τις προσπάθειές του για την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας, μέσω των συστηματικών και δραστικών επιθεωρήσεων εργασίας και με τη διενέργεια ανακρίσεων, διώξεων και επιβολής κυρώσεων στους υπαίτιους, ενώ επίσης το συμβαλλόμενο Κράτος θα πρέπει να μεριμνά για την αποκατάσταση και την υποστήριξη των θυμάτων. Θα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εργοδοτών και των γονέων γύρω από τους κινδύνους της παιδικής εργασίας και τη σημασία της εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα οφείλει να συλλέγει συστηματικά δεδομένα για την εκτίμηση της επίδρασης των μέτρων που ελήφθησαν για την καταπολέμηση της οικονομικής παιδικής εκμετάλλευσης.

Αναγκαστικές εξώσεις και πρόσβαση σε επαρκή και οικονομικά προσιτή στέγαση για τους Ρομά

33. Υπό το πρίσμα των προηγούμενων συστάσεων της Επιτροπής (E/C.12/1/Add.97, παρ. 22 και 44), και παρά τις προσπάθειες που έγιναν από το συμβαλλόμενο κράτος, η Επιτροπή εξακολουθεί να ανησυχεί για το γεγονός ότι περίπου 140.000 Ρομά ζουν σε τουλάχιστον 200 κοινωνικά αποκλεισμένες περιοχές, υπό ακατάλληλες συνθήκες στέγασης, συχνά χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως ασφαλές πόσιμο νερό ή εγκαταστάσεις υγιεινής, ηλεκτρική ενέργεια ή εγκαταστάσεις διάθεσης αποβλήτων. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι οι Ρομά έχουν εξαιρεθεί από τη γενική τάση νομιμοποίησης της «αυθαίρετων» κατοικιών και έχουν υποστεί αναγκαστικές εξώσεις, αφήνοντας οικογένειες με παιδιά χωρίς οποιαδήποτε εναλλακτική στέγαση, αποκατάσταση και προστασία. Η Επιτροπή ανησυχεί επίσης για την έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που είναι άστεγοι ή στεγάζονται ανεπαρκώς, καθώς και για την έλλειψη καταφυγίων για αστέγους (άρθρο 2, παρ. 2 και άρθρο 11).

34. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να πάρει όλα τα κατάλληλα μέτρα που, λαμβάνοντας υπόψη τη γενική παρατήρηση Νο. 4 της Επιτροπής (1991) σχετικά με το δικαίωμα στην επαρκή στέγαση, θα εξασφαλίσουν την πρόσβαση στην επαρκή στέγαση των Ρομά, μεταξύ άλλων με τη νομιμοποίηση «αυθαίρετων» κατοικιών εκεί όπου είναι δυνατόν, εξασφαλίζοντας τη διάθεση επαρκών πόρων για την αύξηση των προσφερόμενων κοινωνικών κατοικιών και παρέχοντας τις κατάλληλες μορφές οικονομικής στήριξης, όπως επιδοτήσεις ενοικίου. Η Επιτροπή συνιστά, επίσης, στο συμβαλλόμενο Κράτος να λάβει μέτρα ώστε να εξασφαλίσει πως, κατά τις διαδικασίες των εξώσεων, οι κοινότητες των Ρομά, θα λαμβάνουν συμβουλευτικές υπηρεσίες, θα τους εγγυάται τη νομιμότητα της κάθε διαδικασίας και θα τους παρέχει εναλλακτικές μορφές στέγασης είτε αποζημίωσης που να τους επιτρέπει να αποκτήσουν την κατάλληλη στέγαση, και ότι το συμβαλλόμενο κράτος θα λάβει υπόψη του τη γενική παρατήρηση της Επιτροπής Νο. 7 (1997) σχετικά με τις αναγκαστικές εξώσεις. Η Επιτροπή ενθαρρύνει το συμβαλλόμενο κράτος να κάνει χρήση των διαθέσιμων περιφερειακών πόρων για τη βελτίωση της πρόσβασης των Ρομά στην επαρκή στέγαση. Το συμβαλλόμενο Κράτος πρέπει επίσης να συλλέγει στοιχεία για τον αριθμό των άστεγων και των ανεπαρκώς στεγαζόμενων και να λαμβάνει τα πολιτικά και οικονομικά μέτρα για την επέκταση της διαθεσιμότητας και της ποιότητας της κοινωνικής στέγασης για τους άστεγους και τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.

Σύστημα υγείας

35. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τις σοβαρές επιπτώσεις των οικονομικών κρίσεων στο σύστημα υγείας, ιδίως στον τομέα της ψυχικής υγείας, η οποία οδήγησε σε μείωση των δαπανών για την υγεία και σε κρίσιμη υποστελέχωση του συστήματος υγείας. Η Επιτροπή σημειώνει τις εξηγήσεις που δόθηκαν από την αντιπροσωπεία, αλλά ανησυχεί για το γεγονός ότι οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες χωρίς χαρτιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις, αγαθά, πληροφορίες και υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης (άρθρο 12).

36. Συνυπολογίζοντας τη γενική της παρατήρηση Νο. 14 (2000) σχετικά με το δικαίωμα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας, η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος: (α) Να αυξήσει προοδευτικά τις δαπάνες υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ με σκοπό τη συμμόρφωση του με την υποχρέωσή να εκπληρώνει τις προϋποθέσεις για το δικαίωμα στην υγεία στο πλαίσιο του Συμφώνου και του Συντάγματος του συμβαλλόμενου Κράτους, (β) Να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για να εξασφαλίσει ότι υπάρχουν επαρκείς επαγγελματίες υγείας, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού ψυχικής υγείας, για να καλύψουν τις ανάγκες σε ιατρική περίθαλψη, (γ) Να κάνει βήματα για να εξασφαλίσει ότι όλα τα πρόσωπα που ανήκουν σε μειονεκτούσες και περιθωριοποιημένες ομάδες και όλα τα άτομα, ιδίως οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες χωρίς χαρτιά και τα μέλη των οικογενειών τους, θα έχουν πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένης της εξασφάλισης υγειονομικών εξετάσεων στα πρόσωπα αυτά κατά την άφιξή τους στο συμβαλλόμενο Κράτος και της διασφάλισης της διαθεσιμότητας μεταφραστικών υπηρεσιών και πληροφοριών σχετικά με τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και (δ) Να λάβει μέτρα για την περαιτέρω βελτίωση της υποδομής του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.

HIV/AIDS

37. Παρότι η Επιτροπή επισημαίνει τις προσπάθειες που λαμβάνονται από το συμβαλλόμενο κράτος στην πρόληψη και την καταπολέμηση του HIV/AIDS, εκφράζει τη λύπη της για την παρατηρούμενη μείωση τέτοιων μέτρων, περιλαμβανομένης της αναστολής των δωρεάν διανομών προφυλακτικών, λόγω της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Η Επιτροπή επισημαίνει επίσης με ανησυχία την αύξηση του αριθμού των δηλωμένων κρουσμάτων HIV ανάμεσα στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών (άρθρο 12).

38. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να συνεχίσει τις προσπάθειές πρόληψης και καταπολέμησης του HIV/AIDS, με την ενίσχυση της εθνικής στρατηγικής πρόληψης, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης, συνυπολογίζοντας την εξάπλωση της λοίμωξης HIV πέρα από τις αρχικές ομάδες κινδύνου, και παρέχοντας επαρκή χρηματοδότηση στις δραστηριότητες πρόληψης, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος διανομής βελονών και συριγγών.

Συμπεριληπτική εκπαίδευση για τα παιδιά με αναπηρίες

39. Παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί από το συμβαλλόμενο Κράτος, συμπεριλαμβανομένου του νόμου 4115/2013, που διευκολύνει την ένταξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα γενικά σχολεία, η Επιτροπή ανησυχεί για τις αναφορές που δείχνουν ένα εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό φοίτησης παιδιών με αναπηρίες στα σχολεία και αναφέρουν ότι μόνο το 15% των παιδιών με αναπηρίες πηγαίνουν στο σχολείο (άρθρα 13 και 2, παρ. 2).

40. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να συλλέγει αναλυτικά στοιχεία για την εγγραφή στο σχολείο και για τα ποσοστά εγκατάλειψής του σε διάφορα επίπεδα της εκπαίδευσης από τα παιδιά με αναπηρίες, ταξινομημένα ανά φύλο και εθνική ή εθνοτική καταγωγή, με στόχο τον εντοπισμό των εμποδίων στην πρόσβαση και στη συνέχιση της εκπαίδευσης και τη χάραξη των κατάλληλων στρατηγικών. Το συμβαλλόμενο Κράτος πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι όλα τα παιδιά με αναπηρίες θα έχουν πρόσβαση σε ποιοτική και συμπεριληπτική εκπαίδευση.

Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά

41. Παρά τα θετικά μέτρα που έχουν ληφθεί από το συμβαλλόμενο κράτος, συμπεριλαμβανομένων των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τις εκθέσεις όπου παρατηρούνται χαμηλά ποσοστά εγγραφής και σχολικής παρακολούθησης, υψηλά ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου και de facto διαχωρισμός των παιδιών Ρομά σε ειδικά σχολεία (άρθρα 13 και 2, παρ. 2).

42. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να διπλασιάσει τις προσπάθειές του για την αντιμετώπιση του ανεπαρκούς επιπέδου εκπαίδευσης για τους Ρομά και να λάβει επείγοντα μέτρα για την αύξηση των ποσοστών σχολικής παρακολούθησης των Ρομά μαθητών και τη διατήρησή τους στο σχολείο, μεταξύ άλλων, παρέχοντας επαρκή ολοκληρωμένα μέτρα για την κάλυψη των εξόδων που σχετίζονται με την εκπαίδευση και για την ανάπτυξη της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σημασία της εκπαίδευσης εντός των Ρομά οικογενειών. Η Επιτροπή συνιστά επίσης στο συμβαλλόμενο Κράτος να δώσει τέλος στις διαδικασίες που οδηγούν στον de facto διαχωρισμό των μαθητών Ρομά.

Πρόσβαση στο Διαδίκτυο

43. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για την περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο συγκεκριμένων μη προνομιούχων και περιθωριοποιημένων ομάδων (άρθρο 15).

44. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να συνεχίσει να επεκτείνει τη διαθεσιμότητα του Διαδικτύου σε όλη τη χώρα, και ότι διευκολύνει την πρόσβαση στο Διαδίκτυο, καθώς και σε άλλες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, για τις μη προνομιούχες και περιθωριοποιημένες ομάδες, προκειμένου να ενισχύσει την απόλαυση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων τους.

Άλλες συστάσεις

45. Η Επιτροπή ενθαρρύνει το συμβαλλόμενο Κράτος να επικυρώσει το Προαιρετικό Πρωτόκολλο στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα.

46. Η Επιτροπή ζητά από το συμβαλλόμενο Κράτος να διαδώσει τις παρούσες καταληκτικές παρατηρήσεις ευρέως σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, ιδιαίτερα μεταξύ των βουλευτών, των δημοσίων υπαλλήλων, των δικαστικών αρχών και να ενημερώσει την Επιτροπή στην επόμενη περιοδική έκθεσή της σχετικά με τα μέτρα που ελήφθησαν για την εφαρμογή τους. Επίσης, ενθαρρύνει το συμβαλλόμενο Κράτος να εμπλέξει μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλα μέλη της κοινωνίας των πολιτών σε διαδικασία της διαβούλευσης σε εθνικό επίπεδο, πριν από την υποβολή της επόμενης περιοδικής έκθεσης της.

47. Η Επιτροπή ζητά από το συμβαλλόμενο Κράτος να υποβάλει την τρίτη περιοδική έκθεση της, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή το 2008 (E/C.12/2008/2), την 31η Οκτωβρίου του 2020.