Τεύχος 138

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ή Τα κεφάλαια. Βιβλίο πρώτο, Το Ροδακιό, Αθήνα 2022 (επανέκδοση)

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ή Τα κεφάλαια, Βιβλίο δεύτερο, To Ροδακιό, Αθήνα 2015, 183 σελ.

Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ή Τα κεφάλαια. Πορθμείον, Το Ροδακιό, Αθήνα 2017, 72 σελ.

«[…] Το δικό μου δόγμα της τέχνης είχε ερωτική ομοιότητα / με τη ροή του μυθικού Αλφειού. / Ξέρεις το μύθο; / Κατέβαινε από τα βουνά της Πελοπόννησος διάβαινε από την Ολυμπία / κι ακολουθούσε μες στη θάλασσα το δρόμο του / για ν’ ανταμώσει την Αρέθουσα στη Σικελία […]». Ένα ποίημα που σεν παριστάνω πως το «κατάλαβα». Καθόλου. Κατάλαβα κείνα τα σημεία του που κατάλαβα, και τ’ άλλα όχι. Όμως το «ένιωσα». Άρχισε λίγο λίγο να υπάρχει όλο μαζί μέσα μου σαν μια αίσθηση… Μερικές σκέψεις διαβάζοντας το Σύσσημον.

Η. Μ. Moutsopoulos, Passion for Excellence: My Lifelong Journey into Medicine and Public Service, Springer, 2022

«Καλός γιατρός, καλός ερευνητής, καλός δάσκαλος, καλός πολίτης», αυτοί είναι οι στόχοι του καθηγητ’η Ιατρικής Χαράλαμπου Μ. Μουτσόπουλου, όπως ο ίδιος τους περιγράφει στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Passion for Excellence (Πάθος για αριστεία), που κυκλοφόρησε πρόσφατα.Κοσμοπολίτης Έλληνας, έμαθε από τους καλύτερους διεθνώς, έχοντας πάντα επίγνωση ποιος είναι κι από που προέρχεται. Η αυτοβιογραφία του είναι ένας ύμνος στους δασκάλους του, εξόφληση χρέους στους γονείς του, αναγνώριση της συνεισφοράς των πολυάριθμων συνεργατών του, παρακαταθήκη στους φοιτητές του. (Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 138)

Ντέιμον Γκάλγκουτ, Η υπόσχεση, μετάφραση από τα αγγλικά: Κλαίρη Παπαμιχαήλ, Διόπτρα, Αθήνα 2022, 344 σελ.

Μια οικογένεια λευκών στη Νότια Αφρική τα χρόνια του απαρτχάιντ. Μένουν σε μια μικρή φάρμα έξω από την Πρετόρια και έχουν πολλά και ζόρικα προβλήματα. Κάποια στιγμή, η μαύρη υπηρέτρια της οικογένειας λαμβάνει μια υπόσχεση, ότι θα της χαρίσουν το σπιτάκι όπου κατοικεί και τη γη που το περιβάλλει. Μια υπόσχεση ανέξοδη, αφού οι μαύροι δεν έχουν δικαίωμα στην ατομική ιδιοκτησία. Τι θα γίνει όμως με την υπόσχεση όταν θα έχει καταρρεύσει το καθεστώς του απαρτχάιντ; Ο Ντέιμον Γκάλγκουτ, βραβευμένος με Μπούκερ το 2021, είναι υποχρεωμένος για την πλοκή του να λάβει υπόψη του την πραγματικότητα: «το απαρτχάιντ καταργήθηκε, βλέπεις, τώρα πεθαίνουμε ο ένας δίπλα στον άλλον, σε οικεία, κοντινή απόσταση. Αυτό που μένει ακόμα να επιλύσουμε είναι το πώς να ζούμε μαζί».

Carl Schmitt, Στεριά και Θάλασσα. Μια κοσμοϊστορική θεώρηση, μετάφραση από τα γερμανικά: Ιωάννα Αβραμίδου, Σμίλη, Αθήνα 2022, 114 σελ.

Carl Schmitt, Άμλετ ή Εκάβη, μετάφραση από τα γερμανικά: Ηρακλής Πεκιαρίδης, Κουκκίδα, Αθήνα 2021, 98 σελ.

Ένα αφήγημα, σαν μακροσκελές, συναρπαστικό παραμύθι από τον πατέρα στην κόρη («διήγηση για την Άνιμα»), πάνω στην πολιτική κοσμογραφία με γεωστρατηγικούς όρους, και μια μονογραφία που διαπερνά το θεατρικό σώμα του βασιλιά Άμλετ για να συναντήσει τον κόσμο του κλασικού δράματος αναδεικνύουν εμφατικά τις πτυχές ενός radical thinker, που σημάδεψε τα «μονοπάτια της σκέψης»^[1] στον 20ό αιώνα. Δύο «περιφερειακά» έργα του Καρλ Σμιτ, τώρα και σε εξαιρετική ελληνική μετάφραση, διευρύνουν σημαντικά την πρόσληψή του σε μια χώρα που το έργο του παρέμεινε παρεξηγημένο, «περιθωριακό» και αποσπασματικό.

Νίκος Σιδέρης, Πώς το παιδί μαθαίνει να ζητά λαβαίνοντας υπόψη και τον άλλον, Αρμός, Αθήνα 2022, 160 σελ.

Πώς το παιδί μπορεί να έχει μια ανατροφή που θα επιτύχει την ελάχιστη αναστολή της ριζικής φαντασίας του και τη μέγιστη δυνατή ανάπτυξη της αναστοχαστικότητάς του, παραιτούμενο της παντοδυναμίας του, ελέγχοντας τον ναρκισσισμό του, αποδεχόμενο την επάρκεια του μερικού και  παραδεχόμενο τους περιορισμούς που του έχουν επιβληθεί εξωτερικά; Ο Νίκος Σιδέρης, με απλή γλώσσα, απευθύνεται σε γονείς και παιδαγωγούς.

Ομήρου Ιλιάδα, μετάφραση: Νίκος Καζαντζάκης - Ι. Θ. Κακριδής, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2015, 406 σελ.

Ομήρου Οδύσσεια, μετάφραση: Νίκος Καζαντζάκης - Ι. Θ. Κακριδής, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2015, 330 σελ. 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 ξεκίνησε η συνεργασία του Νίκου Καζαντζάκη με τον κορυφαίο κλασικό φιλόλογο Ι. Θ. Κακριδή, η οποία απέληξε στη μετάφραση αρχικά της Ιλιάδας^[1] και μετέπειτα της ομηρικής Οδύσσειας.^[2]

Νίκος Καζαντζάκης, Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Διόπτρα, Αθήνα 2022, 464 σελ.

Νίκος Καζαντζάκης, Καπετάν Μιχάλης, Διόπτρα, Αθήνα 2022, 712 σελ.

Νίκος Καζαντζάκης, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Διόπτρα, Αθήνα 2022, 672 σελ.

Ο Νίκος Καζαντζάκης σαρώνει με τα μεταπολεμικά του μυθιστορήματα το ελληνικό κοινό και γίνεται πάρα πολύ γρήγορα γνωστός και στο εξωτερικό, κατακτώντας στις προτιμήσεις διαδοχικών γενεών ξένων αναγνωστών μιαν αξιοζήλευτη θέση, την οποία και θα διατηρήσει εν μέρει έως και τις ημέρες μας. Πώς έγινε η μετάβαση από το προπολεμικό στο μεταπολεμικό του έργο.

Για την πρώτη εκδήλωση της δεύτερης δεκαετίας του «Με τα λόγια (γίνεται)», που έγινε διαδικτυακά στις 20 Ιανουαρίου 2022, ο εμπνευστής και διοργανωτής των ομώνυμων εκδηλώσεων Παναγιώτης Ιωαννίδης μου ζήτησε να προτείνω και να αναλάβω να συντονίσω το σχετικό περιεχόμενο. Προσκάλεσα λοιπόν ποιήτριες και ποιητές που συμπεριλήφθηκαν στην ανθολογία καινούριας ελληνικής ποίησης Ποίηση με Πείσμα (Αντίποδες, 2020) και κατοικούν εκτός Αθηνών, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, να συνθέσουν ένα ποίημα με θέμα την πατρίδα και να προτείνουν ένα ομόθεμο ποίημα άλλης ποιήτριας ή άλλου ποιητή, είτε ελληνικό είτε μεταφρασμένο από τους ίδιους ή από κάποιον άλλον/η (οπότε και γίνεται ρητή αναφορά στην πηγή της μετάφρασης). Ανταποκρίθηκαν εννέα, αλλά εξ αυτών η Γεωργία Τριανταφυλλίδου δεν στάθηκε δυνατόν να συμμετάσχει με βιντεοσκοπημένη απαγγελία στη διαδικτυακή εκδήλωση (την οποία μπορείτε πάντα να ανακαλείτε εδώ: https://youtu.be/F5k0RDQp13o). Πιο κάτω, δημοσιεύονται όλες οι συμμετοχές σε γραπτή μορφή. Η σειρά είναι γενικά αλφαβητική και ακολουθεί, ανά ποιήτρια/ποιητή, τις δικές της/του επιλογές. Ευχαριστώ και από εδώ τον Παναγιώτη Ιωαννίδη για την πρόσκληση και τις ποιήτριες και τους ποιητές που συμμετείχαν.

Τσαρλς Σίμικ Τρία ποιήματα

(Βελιγράδι, 9 Μαΐου 1938 – Ντόβερ, Νιου Χάμπσαïρ, ΗΠΑ, 9 Ιανουαρίου 2023) 

Εν είδει σύντομου αποχαιρετισμού, τρία ποιήματα από το τελευταίο του βιβλίο, Καμιά Ξηρά εν Όψει (2022):

Η επιστήμη της Οικολογίας, με τους κλάδους Δυναμική Πληθυσμών και Ανάλυση Οικοσυστημάτων, ερμηνεύει εύστοχα τη λειτουργία της φύσης, όπως εκδηλώνεται στα επίπεδα πληθυσμών, βιοκοινοτήτων και τοπίου. Είναι σε θέση να κάνει αξιόπιστες προβλέψεις και να προτείνει θεραπείες για περιβαλλοντικά προβλήματα. Ο κλάδος όμως της Ανθρώπινης Οικολογίας, βασισμένος στον ανθρώπινο πληθυσμό και στα οικοσυστήματα, δεν προχωρά διεπιστημονικά για να προσεγγίσει τις βιολογικές, δημογραφικές, περιβαλλοντικές και τεχνολογικές διαστάσεις των κοινωνικών συστημάτων. Κάνει προτάσεις για αειφορία, ποιότητα ζωής και περιβαλλοντική ευθύνη, βλέποντας τον άνθρωπο σαν ζωικό οργανισμό σε τεχνητό οικοσύστημα. Ασκεί κριτική στην ανάπτυξη και εξετάζει πολύπλοκα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά φαινόμενα, καλλιεργώντας ψευδαισθήσεις πως προβλέπει το ανθρώπινο μέλλον. (Τεύχος 138)